Erzurum ve Çevresinde Üretilen Süt ve Süt Ürünlerinin Mevsimlere Göre Mineral Madde ve Ağır Metal İçeriği

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 1, 51 - 62, 30.04.2020

Korhan Özturan Mustafa Atasever

https://doi.org/10.17094/ataunivbd.642505

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada Erzurum ili merkezi ve bazı ilçelerinde üretilen inek sütleri ve süt ürünlerinin dönemsel olarak mineral madde içeriği ve ağır metal kirlilik düzeyleri ve bu değerlerin bölgenin toprak ve bitki yapısından ne düzeyde etkilendiği ortaya konulmuştur. Alınan 335 adet inek sütü, 82 adet süt ürünü, 26 adet toprak ve 26 adet çayır-mera bitkisinde Ca, Na, K, Mg, Cu, Fe, Zn, Pb, Ni ve Mn konsantrasyonları, İndüktif Eşleşmiş Plazma Optik Emisyon Spektroskopisi (ICP-OES) cihazı kullanılarak belirlenmiştir. İncelenen inek sütü örneklerinde Ca miktarı 1258.48±350.76 mg/kg, Na miktarı 415.51±167.17 mg/kg, K miktarı 1768.58±461.64 mg/kg, Mg miktarı 107.33±31.19 mg/kg, Cu miktarı 0.079±0.103 mg/kg, Fe miktarı 0.64±3.45 mg/kg, Zn miktarı 1.406±0.751 mg/kg, Pb miktarı 0.031±0.048 mg/kg, Ni miktarı 0.034±0.273 mg/kg ve Mn miktarı 0.022±0.11 mg/kg düzeylerinde bulunmuştur. Erzurum ve yöresinde üretilen inek sütlerinde ulusal ve uluslararası değerlerle karşılaştırıldığında ağır metal açısından ileri düzeyde bir kirlilik olmadığı saptanmıştır. Bölge toprağında herhangi bir ağır metalle ileri düzeylerde kirlilik olmadığı belirlenmiştir. Süt örneklerinin dönemlere göre (yaz-kış) yapılan istatistiksel değerlendirmede Ca, Na, K, Cu ve Pb konsantrasyonlarında faklılık (P<0.01) olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ağır metaller, Bitkiler, Mineraller, Süt ürünleri, Toprak Kirleticileri

Mineral and Heavy Metal Contents of Milk and Milk Products Produced in Erzurum Province According to Seasons

Öz

In this study, the mineral content and heavy metal pollution levels of cow's milk and dairy products produced in Erzurum province and some districts were determined and how much these levels are affected from soil and plant structure are introduced. Ca, Na, K, Mg, Cu, Fe, Zn, Pb, Ni and Mn concentrations of samples taken from 335 cow milks, 82 milk products, 26 soils and 26 pasture-meadow plants are determined by using Inductive Couple Plasma Optic Emission Spectroscopy (ICP-OES). In the examined cow milk samples, 1258.48±350.76 mg/kg of Ca, 415.51±167.17 mg/kg of Na, 1768.58±461.64 mg/kg of K, 107.33±31.19 mg/kg of Mg, 0.079±0.103 mg/kg of Cu, 0.64±3.45 mg/kg of Fe, 1.406±0.751 mg/kg of Zn, 0.031±0.048 mg/kg of Pb, 0.034±0.273 mg/kg of Ni and 0.022±0.11 mg/kg of Mn were determined. When compared with national and international values, it was found that there is no advanced pollution in heavy milk produced in Erzurum and its region. It was determined that there is no heavy pollution with any heavy metal in the soil of the region. It was determined that the milk samples showed different concentrations of Ca, Na, K, Cu and Pb (P<0.01) in the statistical evaluation according to periods (summer and winter).

Anahtar Kelimeler

Dairy Products, Heavy Metals, Minerals, Plants, Soil Pollutants

Kaynakça

• 1. Şimşek O., Gültekin R., Öksüz O., Kurultay S., 2000. The effect of enviromental pollution on the heavy metal content of raw milk. Nahrung, 44, 360-363. 2. Erdinç BD., 1998. Bazı gıdalarımızda metalik kontaminant düzeylerinin belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Türkiye. 3. Metin M., 2001. Süt Teknolojisi. Sütün Bileşimi ve İşlenmesi. Ege Üniversitesi Basımevi, Yayın No, 33, İzmir. 4. Karaca A., Turgay O., Kızılkaya R., Haktanır K., 1996. Topraklara ağır metal ilavesinin bazı biyolojik olaylara etkisi. Tarım ve Çevre İlişkiler Sempozyumu, Mersin, 111-121. 5. TS 1992. TS 9923. Toprak kalitesi – Yüzey topraktan numune alma, numunelerin taşınma ve muhafaza kuralları. UDK 624.131.36. 6. TS 2006. TS10309. Toprak kalitesi – Partikül büyüklüğü analizi ve toprak sabitelerinin tayini için toprak numunelerinin hazırlanması – Islak hazırlama metodu. ICS 13.080.05;13.080.20. 7. Jorherm L., 1993. Determination of metals in food stuffs by using atomic absorption spectrophotometry after dry ashing. NMKLI interlaboratory study of lead, cadmium, zinc, copper, iron, chromium and nickel. J AOAC Int, 76,798-813. 8. Lindsay WL., Norwell WA., 1978. Development of DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper, Soil Sci Soc Am J, 421-423. 9. TS 2004. TS ISO 14870. Toprak kalitesi – Tamponlanmış DTPA çözeltisi yardımıyla eser elementlerin özütlenmesi, ICS 13.080.10. 10. Brohi AR., Aydeniz A., Karaman MR., Erşahin S., 1994. Bitki Besleme. GOP Üniversitesi Ziraat Fak Yay.4, Tokat. 11. Coni E., Bocca A., Lanni D., Caroli S., 1995. Preliminary evaluation of the factors influencing the trace element contents of milk and dairy products. Food Chemistry, 52,123-130. 12. Tripathi RM., Raghuanth R., Sastry VN., Krishnamoorthy TM., 1999. Daily intake of heavy metals by infants through milk and milk products. Sci Total Environ, 227, 229-235. 13. Rodriquez EMR., Alaejos MS., Romero CD., 2001. Mineral concentrations in cow’s milk from the Canary Island. J Food Comp and Analysis. 14, 419-430. 14. Gültekin R., 1998. Bursa ili çevresinde alınan çiğ süt örneklerinde bazı mineral madde ve ağır metallerin tespiti üzerine bir araştırma. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Türkiye. 15. IDF 1992. Trace Elements In Milk And Milk Products. Int Dairy Fed Bul No,278. 16. Garcia MIH., Puerto PP., Baquero MF., Rodriguez ER., Martin JD., Romero CD., 2006. Mineral and trace element concentrations of dairy products from goats’ milk produced in Tenerife (Canary Island). Int Dairy J, 16, 182-185. 17. Güler Z., 2007. Levels of 24 minerals in local goat milk, its strained yoghurt and salted yoghurt (tuzlu yoğurt). Small Ruminant Res, 71, 130-137. 18. Laçin A., 2005. Kahramanmaraş bölgesinde keçi sütünde eser element analizi. Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Türkiye. 19. Lante A., Lomolino G., Cagnin M., Spettoli P., 2006. Content and characterisation of minerals in milk and in Crescenza and Squacquerone Italian fresh cheeses by ICP-OES. Food Cont, 17, 229-233. 20. Lindmark-Mansson H., Fonden R., Petterson HE., 2003. Composition of Swedish dairy milk. Int Dairy J, 13, 409-425. 21. Cichoscki AJ., Valduga E., Valduga AT., Tornadijo ME., Fresno JM., 2002. Characterization of Prato cheese, a Brazilian semi-hard cow variety: evolution of physico-chemical parameters and mineral composition during ripening. Food Control. 13, 329-336. 22. Durmaz H., Tarakçı Z., Sagun E., Sancak H., 2006. Effect Ripening Time on Mineral Contents of Herby Cheese. J Anim Vet Advances, 5, 1050-1052. 23. Kira CS., Maihara VA., 2007. Determination of major and minor elements in dairy products through inductively coupled plasma optical emission spectrometry after wet partial and neutron activation analysis. Food Chem, 100, 390-395. 24. Mendil D., 2006. Mineral and trace metal levels in some cheese collected from Turkey. Food Chem, 96, 532-537. 25. Musaiger AO., Al-Saad JA., Al-Hooti DS., Khunji ZA., 1998. Chemical composition of fermented dairy products consumed in Bahrain. Food Chem, 61, 49-52. 26. Sanchez-Segarra PJ., Garcia-Martinez M., Gordillo-Otero MJ., Diaz-Valverde A., Amaro-lopez MA., Moreno-Rojas R., 2000. Influence of the addition of fruit on the mineral content of yoghutr: nutritional assessment. Food Chem, 70, 85-89. 27. Szefer P., Nriagu JO., 2007. Mineral Components in Food. CRC Press, London. 28. Berdanier CD., Dwver J., Feldman EB., 2008. Handbook of Nutrition and Food, Second Edition. CRC Pres, London. 29. De la Fuente MA., Montes F., Guerrero G., Juarez M., 2003. Total and soluble content of calcium, magnesium, phosphorus and zinc in yoghurts. Food Chem, 80, 573-578. 30. Özdemir C., Çelik Ş., Özdemir S., Bakırcı L., Dönmez B., 2000. Erzurum ve yöresinde üretilen inek sütlerinin mineral madde düzeyi ve ağır metal varlığı üzerinde bir araştırma. VI. Süt ve Süt Ürünleri Sempozyumu, Tekirdağ. 31. Özrenk E., 2002. Van ili ve ilçelerinde üretilen inek sütlerinin ağır metal kirlilik düzeyi ve bazı mineral madde içerikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Gıda Mühendisliği Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Türkiye. 32. Şenol AS., 2004. Sakarya bölgesinde kırsal ve kentsel bölgelerden toplanan sütlerde ağır metal düzeylerinin belirlenmesi. Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi, Türkiye. 33. Vural N., 1996. Toksikoloji, Metalik Zehirler. A.Ü. Eczacılık Fak Yay 3, Ankara. 34. Jaradat QM., Momani KA., 1998. Contamination of roadside soil, plants and air with heavy metals in Jordan, a comparative study. Turk J Chem 23, 209-220. 35. Algan G., Tekinşen OC., Gök V., 2003. Konya yöresi inek sütlerinde bazı ağır metal içeriklerinin saptanması. Süt Endüstrisinde Yeni Eğilimler Sempozyumu, 22-23 Mayıs, 359-362, İzmir. 36. Licata P., Trombetta D., Cristani M., Giofre F., Martino D., Calo M., Naccari F., 2004. Levels of toxic and essantial metals in samples of bovine milk from various dairy farms in Calabria, Italy. Env Int, 30, 1-6. 37. Tajkarimi M., Faghih MA., Poursoltani H., Nejad AS., Motallebi AA., Mahdavi H., 2008. Lead residue levels in raw milk from different regions of Iran. Food Control, 19, 495-498. 38. Anastasio BA., Caggiano R., Macchiato M., Paolo C., Ragosta M., Paino S., Cortesi ML., 2006. Heavy metal concentrations in dairy products from sheep milk collected in two regions of Southern Italy. Acta Vet Scan, 47, 69-74. 39. Ayar A., Sert D., Akın N., 2007. Konya’da tüketime sunulan süt ve ürünlerinin ağır metal içeriklerinin belirlenmesi. Selçuk Üni Vet Fak Derg 21, 58-64. 40. Vural A., Narin İ., Erkan ME., Soylak M., 2008. Trace metal levels and some chemical parameters in herby cheese collected from South eastern Anatolia-Turkey. Environ Monit Assess, 139, 27-33. 41. Rubio MR, Sigrist ME., Encinas T., Baroni EE., Coronel JE., Boggio JC., Beldomenico HR., 1998. Cadmium and lead levels in cow’s milk from a milking region in Santa Fe Argentine. Bul Env Cont Toxicol, 60, 164-167. 42. Kılıçel F., Tarakçı Z., Sancak H., Durmaz H., 2004. Otlu lorların mineral madde ve ağır metal içerikleri. YYÜ Zir Fak Tarım Bil Derg, 14, 41-45. 43. Sağun E., Tarakçı Z., Sancak H., Durmaz H., 2005. Salamura otlu peynirde olgunlaşma süresince mineral madde değişimi. YYÜ Vet Fak Derg, 16, 21-25. 44. Tarakçı Z, Küçüköner E., 2006. Comparison of basic nutrients, mineral and heavy metal content of herby dairy products. Int J Food Sci and Tech, 1-4. 45. Martin-Hernandez C., Amigo L., Martin-Alvarez PJ., Juarez M., 1992. Differentiation of milks and cheeses according to species based on the mineral content. Z Lebensm Unters Forsch, 194, 541-544. 46. Martino FAR., Sanchez MLF., Sanz-Medel A., 2001. The potential of double ICP-MS for studying elemental distribution patterns in whole milk, skimmed milk and milk whey of different milks. Analytica Chim Acta, 442, 191-200.