Kalp-Damar Hastalıkları ve Antioksidanlar

Yıl 2009, Cilt: 40 Sayı: 1, 153 - 160, 10.01.2011

Zühal Okcu , Fevzi Keleş

Öz

Beslenme ve sağlık arasında kuvvetli bir ilişki vardır. Kalp-damar hastalıklarının da içinde yer aldığı kronik hastalıkların
ortaya çıkmasında dengesiz beslenmenin payı büyüktür. Toplumlarda kalp-damar hastalıklarından ölüm ilk sırayı almaktadır.
Antioksidan bakımından yeterli beslenen kişilerde hipertansiyon, damar sertliği ve bunlara bağlı kalp hastalıkları az görülmekte ya
da hafif seyretmektedir. A, C, E vitaminleri, fenolik bileşikler, bazı antioksidan enzimler ve mineraller, vücutta antioksidan işlevi
yaparak, metabolizma sonucu oluşan serbest radikal hasarlarını azaltır veya önlerler. Böylece kalp, damar ve kanser gibi dejeneratif
hastalıklar önlenir. Beslenmede esas antioksidan kaynakları meyveler ve sebzeler olup bu ürünlerin günde 400 g civarında
tüketilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalp-damar hastalıkları, antioksidan, beslenme, serbest radikaller

Kaynakça

• Abdel-Hameed, S. S. E., 2009. Total phenolic contents and free radical scavenging activity of certain Egyptian Ficus spices leaf samples. Food Chemistry 114: 1271-1277.
• Ames, B. N., Shigenaga, M. K., Hagen, T. M., 1993. Oxidants, antioxidants and degenerative
• diseases of aging. Proc. Natl. Acad.Sci.USA. Vol 90: 7915-7922.
• Benzer, F., Ozan, S.T.., 2002. Fasciola hepatica ile Enfekte Koyunlarda Lipid Peroksidasyonu, Antioksidan Enzimler ve Nitrik Oksit Düzeyleri. Turk Journal of Vet. Animal Sci. 27: 657-661.
• Cemeroğlu,B., 2004. Meyve ve Sebze İşleme Teknolojisi. 1. Cilt. Başkent Klişe Matbaacılık Ankara.
• Cheng, O. T., 2006. All teas are not created equal The Chinese green tea and cardiovascular health. International Journal of Cardiology. 108: 301-308.
• Çavdar, C., Sifil, A., Çamsarı, T., 1997. Hastalıkların Patogenez ve Tedavisinde Reaktif Oksijen Partikülleri ve Antioksidanlar. Türk Nefroloji Diyaliz ve Transplantasyon Dergisi. 3-4: 96- 101
• Çelik, H., 1999. Defibrotid’in Aterojenik Diyet Uygulanan Tavşanlarda Kalp ve Karaciğer Serbest Radikaller ve Antioksidan Enzimlere Etkisi. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyokimya Anabilim Dalı. Doktora Tezi. İzmir.
• Demirci, M., 2003. Beslenme. ISBN 975-97146-3-9. Rebel Yayıncılık. İstanbul.
• Demircan, G., Dıraman, E., Demircan, S., 2005. Kalp Hastalıklarında Oksidatif Stresin Rolü. Türk Kardiyoloji Dern. Araş. Cilt : 33 sayı: 38 488-492.
• Demircioğlu, F., 2004. Yağlı Karaciğer Hastalığı Saptanan Obez Çocuklarda Ateroskleroza Yatkınlığın Karotis İntima –Media Kalınlığı Ölçümü İle Kontrollü Olarak Araştırılması. Uzmanlık Tezi, T.C.Dokuz Eylül Üniv. Tıp Fak. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, İzmir.
• Diplock, A. T., Charleux, J.-L., Crozier-Willi, G., Kok, F. J., Rice- Evans, C., Roberfroid ,M., Stahl, W., Vina-Ribes, J., 1998. Functional food science and defence against reactive oxidative species. British Journal of Nutrition, 80, Suppl. 1, S77-S112.
• Dutta, A., Dutta, K. S., 2003. Vitamin E and its Role in the Prevention of Athreosclerosis and Carcinogenesis: A review. Journal of The American College of Nutrition. Vol. 22, No:4, 258-268.
• Fiorentino, A., Claudio, M., Brigidia, D., Severina, P., Monica, S., Giuseppe, C., Romualdo, C., Pietro, M., 2009. δ- Tocomonoeol: A new vitamin E from kiwi (Actinidia chiensis) fruits. Food Chemistry. 115: 187-192.
• Fuzfai, Zs., Molnar-Perl I., 2007. Gas chromatographic–mass spectrometric fragmentation study of flavonoids as their trimethylsilyl derivatives: flavonoids,sugars,carboxylic and aminoacids in model systems and in citrus fruits. Journal of Chromatography A, 1149, 88-101. Analysis of
• Griendling, K.K., FitzGerald, G.A., 2003. Oxidative Stres and Cardiovascular Injury: Part:II: Animal and Human Studies.Circulation,108, 2034-2040.
• Gökpınar,Ş., Koray, T., Akçiçek, E., Göksan, T., Durmaz, Y., 2006. Algal Antioksidanlar. E. Üniv. Journal of Fisheries and Aquatic Sciences. Volume: 23; 85-89.
• Hak, E.A., Ma, J., Powell, C.B., Campios, H., Gaziano, J.M., Willett, W.C., Stampfer , M.J., 2004. Prospective Study of Carotenoids and Tocopheroles in Relation to Risk of Ishemic Stroke. Journal of The American Heart Association.35:1584- 1588.
• Haşimi, N., 2006. Bazı Bitki Ekstraklarının Adriyamisin Uygulanan Piliç Embriyosunun Göz ve Kalp Kası Üzerindeki Antioksidan Etkileri. Harran Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. Urfa.
• He, J.F., Nawson, C.A., Macgregor, G. A., 2006. Fruit and vegetable consumption and stroke: meta-analysis of cohort studies.Lancet 367: 320-326.
• Hertog, G.L.M., Sweetnam, P.M., Fehily, A.M., Elwood, P.C., Kromhout, D., 1997. Antioxidant Flavonols and Ischemic Heart Disease in a Welsh Population of Men: The Caerphilly Study. The American Journal of Clinical Nutrition.65: 1489- 1494.
• Hollman,C.H.P., 2001. Evidence for Health Benefits of Plant Phenols:loca lor systemic effects?.Journal of The Science of Food and Agriculture.81: 842-852.
• İşbilir, S.,1997. Trigliserid’den Zengin Lipoproteinlerin Postprandial Klirensi ve Ateroskleroz
• ile İlişkisinin Değerlendirilmesi. T.C. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Biyokimya ve Klinik Biyokimya Servis Şefliği. Uzmanlık Tezi. İstanbul.
• Jacob, A.R., Burri, B.J., 1996. Oxidative damage and defense. The American Journal of Clinical Nutrition.63: 985-990.
• Kaul, N., Devaraj, S., Jıalal, I., 2001. α-Tocopherol and Atherosclerosis. Experimental Biology and Medicine. Vol. 226: 5-12.
• Keleş, F., 1997. Antioksidan Vitaminlerin (A, C, E) Sağlığa Etkileri. Gıda Sanayi Dergisi. Say:50, 49-51.
• Keleş, F., 2003. Bitkisel Gıdaların Fonksiyonel Özellikleri. I. Ulusal Gıda ve Beslenme Kongresi Bildiri Özet Kitabı, 29 Eylül-1 Ekim 2003,Harbiye- İstanbul.
• Koca, H.B., 2007. Koroner Arter Hastalarında Lipid ve Protein Oksidasyonu ile Selenyum İçeren Antioksidanların Düzeyi. Afyonkarahisar Kocatepe Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Biyokimya (Tıp) Anabilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi. Afyonkarahisar.
• Köksal, E., Gülçin, İ., 2008. Antioxidant Activity of Cauliflower (Brassica oleraceae L.). Turk J.Agric. For. 32; 65- 78.TÜBİTAK.
• Kunert, J.K., Tappel, A.L., 1993. The Effect of Vitamin C on in vivo Lipid Peroxidation in Guinea Pigs as Measured by Pentane and Ethane Production. Lipids, Vol 18, No 4: 271- 274.
• Lerma-Garcia.,J. M., Simo-Alfonso, F. E., Ramis-Ramos, G., Herrero-Martinez, J.M., 2007. Determination of tocopherol in vegetable oils by CEC using methacrylater-based monolithic columns. Electrophoresis Vol.28. 4128-4135.
• Limon-Pacheco, J., Gonsebatt, M.E., 2009. The role of antioxidants and antioxidant related enzymes in protective responses to environmentally induced oxidative stres. Mutation Research. 674: 137-147.
• Liu,R.H., 2003. Health benefits of fruit and vegetables are from additive and synergistic combinations of phytochemicals. Am J Clin Nutr,78: 517-520.
• Lorgeril, D.M., Salen, P., 2006. Selenium and Antioxidant defenses as major mediators in the development of chronic heart failure. Heart Fail Rev.11: 13-17.
• Macdonald, H.B., 2000. Conjugated Linoleic Acid and Disease Prevention: A Review of Current Knowledge. Journal of American College of Nutrition. Vol.19 No:2, 111-118.
• Mascio, P.D., Murphy, M.E., Sies, H., 1991. The American Journal of Clinical Nutrition.53: 194-200.
• Memişoğulları, R., 2005. Diyabette Serbest Radikallerin Rolü ve Antioksidanların Etkisi. Düzce Tıp Fak. Derg. 3: 30-39.
• Meram, İ., Köylüoğlu, O., Tarakçıoğlu, M., 2001. E Vitamini ve Klinik Önemi. İbni Sina Tıp Derg. sayı:2, 66-72.
• Nakamura, K. Y., Omaye, T. Y., 2009. Vitamin E- modulated gene expression associated with ROS generation. Journal of Functional Foods. Artıcle ın Press. www.elsevier.com/locate/jff .
• Osganian,K.S., Stampfer, M.J., Rimm, E., Spiegelman, D., Manson, J.E., Willett, W.C., 2003a. Dietary carotenoids and risk of coronary artery disease in women. The American Journal of Clinical Nutrition. 77 1390-1399.
• Osganian,K.S., Stampfer, M.J., Rimm, E., Spiegelman, D., Hu, F.B., Manson, J.E., Willett, W.C., 2003b. Vitamin C and Risk of Coronary Heart Disease in Women. Journal of The American College of Cardiology. Vol:42, No:2.
• Priscilla, H. D., Prince, P. S. M., 2009. Cardioprotective effect of gallic acid on cardiac troponin-T, cardia marker enzymes, lipid peroxidation products and antioxidants in experimentally induced myocardial infarction in Wistar rats. Chemico-Biological İnteractions 179: 118-124.
• Radhika, G., Suda, V., Sathya, R. M., Ganesan, A., 2008. Association of fruit vegetable intake with caardiovascular risk factors in urban South Indias. Britsh Journal of Nutrition . 99 398-405.
• Rehber, H.Z.,1998. Antioksidanlar ve Hiperlipidemi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. T.C. Genelkurmay Başkanlığı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Askeri Tıp Fak. İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanlığı. Uzmanlık Tezi. Ankara.
• Riemersma, R.A., Wood, D.A., Macıntyre, C.C.A., Elton, R.A., Gey, K.F., Oliver, M.F., 1991. Risk of angina pectoris and plasma concentrationsof vitamin A, C and E and carotene. The Lancet, Vol 337,No : 8732,1-5.
• Sanz, J., Pedro, R, M., Valentin, F., 2009. The Year in Atherothrombosis. Journal of the American College of Cardiology. Vol. 53, No: 15, 1326-1337.
• Seifried , E.H., Anderson, D.E., Fisher, E.I., Miller, J.A., 2007. A review of the inreaction among dieatary antioxidants and reactive oxygen species. Journal of Biochemistry 18: 567- 579.
• Sencer, E., 1991. Beslenme ve Diyet. İstanbul Üniversitesi Tıp Fak. İç Hastalıkları Anabilim Dalı. Güven Matbaası. İstanbul.
• Sivrikaya, A., 2007. Sağlıklı Kişilerde ve Koroner Kalp Hastalarında Bitki Sterolleri, Total Antioksidan Kapasite (Tas), Okside Ldl (Ox-Ldl) ve Homosistein Düzeylerinin Araştırılması. Selçuk Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Biyokimya (Tıp) Anabilim Dalı. Doktora Tezi. Konya.
• Şan, M., 2002. Antioksidanlar ve Koroner Kalp Hastalığı. Türk Kardiyoloji Derneği Lipid Çalışma Grubu.(www.tkd.org.tr)
• Tapiero, H., Townsend, D. M., Tew, K. D., 2004. The role of carotenoids in the prevention of human pathologies. Biomedicined&Pharmacotherapy. 58: 100-110.
• Turhan, S., Üstün, N.Ş.,2006. Türkiye 9. Gıda Kongresi s: 273-276 24-26 Mayıs Bolu.
• Tosun, İ., Karadeniz, B., 2003. Çay ve Çay Fenoliklerinin Antioksidan Aktivitesi.OMÜ Ziraat Fak. Derg.20(1): 78-83
• Türkoğlu Ü.M., Akalın, Z., İlhan, E., Yılmaz, E., Bilge, A., Nişancı, Y., Uysal, M., 2004. Koroner Kalp Hastalığı Olan Kişilerde Oksidatif DNA Hasarının İncelenmesi. Kocatepe Tıp Derg. 5(1), 55-58.
• Valko, M., Rhodes, C.J., Moncol, J., Izakovic, M., Mazur, M., 2006. Free radicals, metals and antioxidants in oxidative stress-induced cancer. Chemico-Biological Interactions 160 ,1–40.
• Velioğlu, Y.S., Mazza, G., Gao, L., Oomah, B. D., 1998. Antioxidant Activity and Total Phenolics in Selected Fruits, Vegetables and Grain Products. Journal Agric. Food Chem. 46, 4113-4117.
• Visioli, F., Hagen, T.M., 2007. Nutritional Strategies for Healthy Cardiovascular Aging: Focus on Micronutrients. Pharmacological Research 55. 199-206.
• Voutilainen,S., Nurmi,T., Musru, J., Rissanen, T.H., 2006. Carotenoids and cardiovascular health. The American Journal of Clinical Nutrition.83: 1265-1271
• Wang, H., Cao, G., Prior, R.L., 1996. Total Antioxidant Capacity of Fruits. Journal Agric. Food Chem. 44: 701-705.
• Wa¨tjen, W., Michels, G., Steffan, B., Niering, P., Chovolou, Y., Kampkötter, A., Tran-Thi, Q.H., Proksch, P., Kahl, R., 2005. Low concentraiton of flavonoids are protective in rat H4IIE cells whereas high concentraitons cause DNA damage and apoptosis.American Society for Natural Sciences. 525-531.
• Wei,Y-H., Pang, C-Y,. 2005. The role of mitochondria in the human ageing process.National Health Research İnstitues (NHRI-EX93-9120BN),Taiwan (Republic of China).
• Whanger, P.D., 2004. Selenium and Its Relationship to Cancer: an update. Britsh Journal of Nutrient. 91: 11-28.
• Willcox, J.K., Ash, S., Catignani, G.L., 2004. Antioxidants and Prevention of Chronic Disease. Critical Reviews in Food Science and Nutrition. 44: 275-279.
• Willcox, J.B., Curb, J.D., Rodriguez, B.L., 2008. Antioxidants in Cardiovascular Health and Diseases: Key Lessons from Epidemiologic Studies. The American Journal of Cardiology. Vol 101 (10A): 75-85.
• Yao,L.H., Jıang,Y.M., Shı, J., Tomas-Barberan, F.A., Datta, N., Sınganusong, R., Chen, S.S., 2004. Plant Foods for Human Nutrition 59: 113-122.
• Yao, Z. W., Yang, J., Pan, L. Z., Chen ,Z. Q., 2009. Periodontal treatment: Potential to reduce cardiovascular morbidity and/or mortality. Medical Hypotheses. Artıcle ın Press. www.elsevier.com/locate/mehy.
• Young, I.S., Woodside, J.V., 2001. Antioxidants in Health Disease. J. Clin Pathol.54; 176-186
• Yoshizawa, K., Ascherio, A., Morris, J.S., Stampfer, M.J., Giovannucci, E., Basket, C.K., Wllett, W.C., Rimm, E.B., 2003. Prospective study of selenium levels in toenails and risk of coronary heart disease in men. American Journal of Epidemiology.Vol.158, No:9, 852-860.
• Zwart, D.L.L., Meerman, J.H.N., Commandeur, J.N.M., Vermulen, N.P.E., 1999. Biomarkers of Free Radical Damage Applications in Experimental Animals and in Humans. Free Radical Biology & Medicine, Vol. 26, Nos. 1/2, pp. 202–226.