BİTKİYE YARAYIŞLI TOPRAK ÇİNKO DURUMUNUN BELİRLENMESİNDE DEĞİŞİK KİMYASAL YÖNTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 1981, Cilt: 12 Sayı: 1, - , 30.12.2010

Orhan Aydemir

Öz

ÖZET
Bu araştırmada değişik ara;tırmacılar tarafından geliştirilen ve yapay kileyt
yapıcf madde temeline dayanan 5 kimyasal sömürücWıWı bitkiye yarayışlı toprak
çinkosunu belirlemede uygunlukları -açısından karşılaştırılmaları amaçlanmıştır.'
NR, JY, LN, TL ve ET olarak simgelenen Zn sömürme yöntemlerinde sömürücü
çözeltiler sırasıyla 1 !! NH4CıH]Oı içinde hazıranmış 0.001 ~ Naı-EDDHA;
0.1 M NaNO). içinde hazırlanmış 0.001 M EDDHA;pH'sO.3'ea)'ar/anmışO.005 - -
M DTPA+O.ı M TEA+O.Ol M CaCl ı; 0.01 M EDTA+ i M (NH4)zC0 3 ve
0.05 M Naı-ED1'A+ -0.05 -M-TEA olarak alınmıştır. Y.14kardadeğinilenamaca - ~
. ulaşabilmek için, kjreç yönünden varsıl alkalin pH'ya sahip 23 toprak örneğinde!!
seçilen sömürücülerle ekstrakte edilen Zn konsantrasyonları ve aym toprak örneklerinde
serada yetiştiri((/n mısır bitkisinde (Zea mays var. Michigan 202) çinkolu gübrenin
etkisiyle kuru madde üretimi ve Zn konsantrasyonunda tamğa oranla sağlanan
oransal artışlar arasındaki ilişkiler araştırılmıştl,-. Ayrıca topraktan değişik sömürüeı:
j/erle ekstrakte edilen Zn konsantrasyonları ile Zn uygulanmamış bitk(lerin
zn konsatrasyonları arasmda-ki ilişkiler de araştırılmıştır.
Elde edilen bulgular, araştırma konusu toprakların bitkiye yarayışlı Zn durumIarım
belirlemede kullanılan 5 kimyasal Zn samiirme yoteminin de birbirleriyle
çok yakın ilişkiler verdiğini ve tümünün de güvenle kul{anılabileceğini göstermekedir.
Dolayısıyle araştırma konusu toprakların bitkiye elverişli Zn durumunun saptanmasında
hangi kimyasal sömiirme yöteminin seçileceğini, kullanılan kimyasal
maddenin ucuzluğu, eldeedilebilme kolaylığı, yöntemin kolay uygulanabilirliği ve
öteki bitki besin elementleri yarayışlılığının_belirlenmesinde kullanılıp kullanılamayacağı
gibi etkenler belirleyecektir.

SUMMARY

COMPARISON OF VARIOUS SOIL ZINC TESTS IN PREDICTING PLANT AVAlLABLE SOIL ZINC

The objective of this study was to compare various chemical Zn extractants
based on synthetic chelating compounds for predicting plant avaliable soil Zn in
çalcereous s~i1s. Extracting sofutions for the soil Zn test methods denoted as NR,
N, LN, TL and ET were 0.01 M Nar EDDHA dissolved in 1 N NH4CzH30z
0.001 M EDDHA dissolved in OJ. M NaN03; a mixture ofO.005M DTPA+O.l - -
M. TEA+O.OI M CaCl 2 adjusted to pH 7.3;0.01 M EDTA+I M NH4)zC03; - - --
and 0.05 M Na2-EDTA+0.05 M TEA respectively. In order to fulfill the - - above mentioned objective, relationships between amounts of Zn extracted from
23 cateereous soil samples, alkaline in pH, by the seleected extraction methods and
the relative increaments in dry matter yield and Zn coneentration of the test plant
(Zeamays, var. Michingan 202) grown in the grecnhouse as II resuIt of zinc
fertilization were determined by using linear regression and correlation analysis.
Relationships betwecn Zn çoneentrations extracted with various chemical ecxtractants
from the soil samples. and Zn concen.tration ofthe test plant grow~ ,
with no added zinc was also determined.
The results ob~ned show that all of the ehemical Zn extractidn methodi> '
are very colosely İntrerrlated and were equally suitable in predieting plant available
soil Zn at Ieast for the soils used in this study. Since the ehemical extraction
methods used were equally suitable in prdecting p1ıınt available soil Zn, it was
concluded that factors other than the suitablility of the extraetionmethod in predicting
plant tavaliable soil Zn should play a major role when ehoosing or
preferring the ehemical Zn extraction method. These factors can be summerized
as avaiıabilityand price of the chemical reagent, simplieity ofthe extraetion method,
suitability of the method İnpredieting availability of other nutrient elements.

Anahtar Kelimeler

-