BİTKİYE YARAYIŞLI TOPRAK ÇİNKO DURUMUNUN BELİRLENMESİNDE SÖMÜRÜCÜ OLARAK PYROFOSFATIN KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 1981, Cilt: 12 Sayı: 1, - , 30.12.2010

Orhan Aydemir

Öz

ÖZET
Yapay kileyt yapıcı madde temeline dayanan birçok kimyasal sömürücü, bitkiye
yarayışlı toprak Zn durumunu belirlemek amacıyla başarı ile kullanılmaktadır. Bu
araştırmada kileyt yapıcı özelliği nedeniyle pyrofosfatm bitkiye yarayışlı toprak Zn
durumunun saptanabilmesinde, sömürücü olarak kullanılıp kullanılamayacağının
araştıralması amaçlanmıştır. Bu amaca ulaşabilmek için, bitkiye yarayışlı toprak
Zn durumunu belirlemede uygunlukları daha önce saptanan beş kimyasal sönıürücü
ve pyrofosfat çözeltisi ile alkalin tepkimeli ve kireç yönünden varsıl23 toprak örneğinden
sömürülen Zn konsantrasyonları arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Ayrıca
aynı topraklarda serada yetiştirilen çinkoya duyarlı mısır bitkisinde (Zea mays var.
Michigan 202) çinkolu gübrenin etkisiyle bitki kuru madde üretimi ve çinko konsantrasyonunda
tan/ğa oranla sağlanan oransal değişimler ve pyrofosfat ile topraktan
sömürülen Zn konsantrasonları arasındaki ili.şkiler de araştırılmıştır.
Elde edilen bulgular, araştırma konusu toraklardan uygunlukları daha ö,nce
saptanan beş kimyasal Zn sômürücüsü vepyrofosfatla sömürülen Zn konsantrasyonlan
arasında yakın ilişkilerin varlığını ortaya koymaktadır. AYl'lca çinkolu gübrenin etkisiJ!
le bitkikuru madde üretimi ve Zn konsantrasyonunda !amğa kıyasla sağlanan
or.ansal değışimler ve pyrofosfat ile topraktan sömürülen Zn konsantrasyonlarıarasındaki
negatif ve fakat yüksek düzeyde onemli ilişkiler de, söz konusu maddenin
en azından araştırmya konu topraklarm bitkiye yarayışlı Zn durumlarınınbelirlenmesinde
başarı -ile kullanılabileceğini gösterir niteliktedir.

SUMMARY

EVALUATION OF PYROPHOSPHATE AS AN EXTRACTANT FOR PLANT AVAILABLE SOIL ZINC

Many chemical extract:an.ts based on synthetic chelating compounds·hav6 been
successfu1y used in predieting plant available soil Zn. The objective of this study
was to look into the possibiUty of using p)'Tophosphate which shows sequestering
properties as an xetractant for pl'ant available soil zine. In order to fulfill this
objective, relationships between Zn extraeted from 23 cakereous soils with pyrophosphate
and various che1ating compoundswich are previosly proven to be
suitable for the same soils in predicting plant avaliable soıl Zn were investigated.
Relationships between amounts of Zn extracted from the soils with p)'Tophosphate
solutions and relative increaments in dry matter yie1d and Zn concentration of
the test plant (Zea mays var. Miehingan 202) grown İn the greenhouse were also
determined using, linear regression and correJation analysİs.
The results obtained ~how that Zn extracted from the soi1s with p)'Tophoshate
and synthetic chelatingcompounds are ciosely interrelated. Highly significant correlation
eoefficients between relative yield and Zn concentrations of tht test plant as a
teslllt of zine fetilization and Zn extractf.d from the soils also show that pyrophospate
may bu used as an extractant foı" plant ava1iable soil zinc at Il'ast in the
soils investigated.

Anahtar Kelimeler

-