MER'A İDARESİNDE BİTKİ-HAYVAN İLİŞKİLERİ

Yıl 1993, Cilt: 24 Sayı: 1, - , 03.01.2011

Ali Koç Ahmet Gökkuş

Öz

ÖZET

Mer'a ekos istemlerinde üretimi maksimize edecek uygulamaların
tespiti için son yıllardaki araştırmalar bitki-hayvan ilişkileri üzerine yoğunlaşmıştır.
Primer üretici konumundaki bitkilerin verimliliğini artırmak için sürgün apeksinin
koparılmaması, karbonhidrat rezervlerinin yüksek tutulması, yaprak alanının
azaltılmaması ve fotosentetik etkinliğin arzulanan şekilde tutulması gerekir. Bitkilerin
otlatmaya karşı tepkileri üzerine otlatmanın (a) bitkilerde üretimi azaltacağı, (b) belirli
seviyelerine kadar üretimin artacağı ve (c) belirli yoğunluğa kadar üretim sabit
kalırken daha sonra azalacağı şeklinde üç alternatif hipotez ileri sürülmektedir. Otlatma
zamanından erken yapılırsa bitki örtüsü zarar görüp, geç kalındığında ise hayvansal
üretim azalmaktadır. Hayvanların fizyolojik ve anatomik farklılığına bağlı olarak yem
tercihleri değiştiği gibi, aynı hayvanın yem tercihi yıl içerisinde de değişmektedir. İri
cüsseli hayvanlar düzlüklerde, küçükler ise engebeli sahalarda otlamayı arzularlar.
Mer'ada yem sınırlı olduğu zaman hayvan ya birim zamanda yaptığı ısırma sayısını
artırarak, ya da otlatma süresini uzatarak doymaya çalışır. Genelde hayvanların
otlatma ve geviş getirmede harcadıkları süre arasında ters bir ilişki bulunmaktadır.
Sıcak havalarda gece, soğuk havalarda ise gündüz otlatmaya daha fazla zaman
ayrılmaktadır. Mer'a kalitesi ile taşıma kapasitesi arasında doğrusal bir ilişki
bulunmaktadır. Hayvan sayısı normal kapasitenin üzerine çıkarılırsa, bitki örtüsü hızla
bozulmakta, düşük tutulursa hayvansal üretim azalmakta ve selektif otlama
artmaktadır. Hayvanların otlamak için mer'ada gezinmeleri sırasında bitkileri
çiğnemesi sonucu botanik kompozisyon değişmekte ve toprağın infiltrasyon oranı
azalmaktadır. Buğdaygiller çiğnemeye baklagillerden daha dayanıklıdır. İdrar, dışkı
ve salya gibi hayvansal atıklar, mer'a üretimine olumlu katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

-