Determination of Yield and Some Characteristics of Forage Pea Genotypes (Pisum sativum ssp. arvense L.) under Erzurum Conditions

Yıl 2020, Cilt: 51 Sayı: 2, 151 - 158, 19.05.2020

Sibel Kadıoğlu Mustafa Tan Banu Kadıoğlu Gökhan Taşğın

https://doi.org/10.17097/ataunizfd.628404

Öz

This research was planned to determine the performance of some forage pea (Pisum sativum ssp. arvense L.) genotypes in Erzurum conditions. The study was carried out in the Pasinler Research Station trial areas of the Eastern Anatolia Agricultural Research Institute in 2011, 2012 and 2013. Field experiments were conducted in randomized complete blocks design with 3 replications. According to the three-year averages; time for flowering was 55.0-62.8 days, time for physiological maturity was 91.6-102.0 days, plant height is 90.3-110.6 cm, green forage yield was 1587.8-2764.5 kg da-1 and seed yield was 145.6-322.0 kg da-1. The highest yield values were determined as 3156 kg da-1 for green forage yield and 283.3 kg da-1 for seed yield in the second year of the experiment and it was determined that there were significant differences between years and genotypes in terms of yield and agricultural characteristics. According to the correlation analysis between yield and yield components; a positive correlation was determined between green forage yield and the number of emergence days, plant height and number of branches, 1% pod number in the plant and 5% significance level, 1% between seed yield and thousand grain weight, 5% significance level in the number of pods. As a result, it is concluded that ecological properties affect yields and different genotypes have different yield potentials. It has been decided that H-13 and H-9 genotypes can be grown in the region without any problems in terms of green forage and seed yield. Among the varieties, because their seeds are easy find, Taskent, Tore, Urunlu and Ozkaynak varieties can be recommended for hay production and Kirazli variety for seed production.

Anahtar Kelimeler

Forage pea, Green forage yield, Seed yield, Correlation

Destekleyen Kurum

TAGEM

Proje Numarası

TBAD/12/A03/P01/005

Erzurum Şartlarında Yem Bezelyesi (Pisum sativum ssp. arvense L.) Genotiplerinin Verim ve Bazı Özellikleri

Öz

Bu araştırma bazı yem bezelyesi (Pisum sativum ssp. arvense L.) genotiplerinin Erzurum koşullarındaki performanslarının belirlenmesi amacıyla planlanmıştır. Araştırma Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsüne bağlı Pasinler Araştırma İstasyonu deneme alanlarında 2011, 2012 ve 2013 yıllarında yürütülmüştür. Araştırmada denemeler tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Üç yıllık ortalamalara göre; çiçeklenme için geçen süre 55.0-62.8 gün, fizyolojik olgunluk için geçen süre 91.6-102.0 gün, bitki boyu 90.3-110.6 cm, yeşil ot verimi 1587.8-2764.5 kg da-1 ve tohum verimi 145.6-322.0 kg da-1 arasında değişmiştir. En yüksek verim değerleri denemenin ikinci yılında yeşil ot verimi için 3156 kg da-1 ve tohum verimi için 283.3 kg da-1 olarak tespit edilmiş, verim ve tarımsal özellikler bakımından yıllar ve genotipler arasında önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir. Verim ve verim unsurları arasında yapılan korelasyon analizine göre; yeşil ot verimi ile çıkış gün sayısı, bitki boyu ve yan dal sayısı arasında %1 bitkide bakla sayısı ile %5 önem seviyesinde pozitif, tohum verimi ile bin tane ağırlığı arasında %1, baklada tane sayısı ile %5 önem seviyesinde pozitif bir ilişki belirlenmiştir. Sonuç olarak ekolojik özelliklerin verimi oldukça etkilediği ve farklı genotiplerin farklı verim potansiyelleri olduğu kanaatine varılmıştır. Yeşil ot ve tohum verimi açısından H-9 ve H-13 genotiplerinin yörede sorunsuzca yetiştirilebileceği kararına varılmıştır. Çeşitler arasında ise tohumu kolay bulunmasından dolayı yeşil ot üretimi için Taşkent, Töre, Ürünlü ve Özkaynak çeşitleri; tohum üretimi için Kirazlı çeşidi önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Yem bezelyesi, Yeşil ot verimi, Tohum verimi, Korelasyon

Proje Numarası

TBAD/12/A03/P01/005

Kaynakça

• Açıkgöz, E., 2001. Yem Bitkileri. Yenilenmiş 3. Baskı. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü. Uludağ Üniversitesi Vakfı, Bursa. Yayın No: 182, s: 584.
• Açıkgöz, E., Üstün, A., Gül, İ., Anlarsal., A.E., Tekeli, A.S., Nizam, İ., Avcıoğlu, R., Geren, H., Çakmakçı, S., Aydınoğlu, B., Yücel, C., Avcı, M., Acar, Z., Ayan, İ., Uzun, A., Bilgili, U., Sincik, M., Yavuz, M., 2007. Yem bezelyesi (Pisum sativum L.)’nde genotip x çevre ilişkileri ve kuru madde ile tohum veriminde stabilite analizleri, Türkiye 7. Tarla Bitkileri Kong., Erzurum, s: 79-82.
• Anlarsal, A., Gülcan, H., 1989. Çukurova Koşullarında Fiğ (V. sativa L.) Çeşitlerinde Ot Verimi Ve Bazı Önemli Verim Unsurları Üzerinde Path Analizi, Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 13: 487-494.
• Anlarsal, A.E., Yücel, C., Özveren, D., 2001. Çukurova koşullarında bazı bezelye (Pisum sativum ssp. Sativum L. ve Pisum sativum ssp. arvense L.) hatlarının uyumu ve verimlerinin saptanması üzerinde bir araştırma. Ç.Ü.Z.F. Dergisi. 16 (3): 11-20.
• Albayrak, S., 2004. Fiğ (Vicia sativa L.)'de tohum verimi ile ilişkili karakterlerin korelasyon ve path analizi ile belirlenmesi üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1-2 2001, ISSN 1302-4310, Ankara.
• Bauder, J., 1999. Pulse Crops That Do Well In Montana, Montana State University Communications Services, U.S.A.
• Bilgili, U., 1997. Değişik Yaprak Özelliklerine Sahip Yakın İzogenik Yem Bezelyesi Hatlarının Önemli Morfolojik ve Tarımsal Özellikleri Üzerinde Araştırmalar. Uludağ Üniv. Fen Bilimleri Enst. Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Bursa.
• Bilgili, U., 2009, Yem Bezelyesi (Pisum arvense L.), Cilt:II, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı TÜGEM, İzmir, s:440-447.
• Bozoğlu, H., Pekşen, E., Pekşen, A., Gülümser, A., 2007. Determination of the yield performance and harvesting periods of fifteen pea (Pisum sativum L.) cultivars sown in autumn and spring. Pakistan Journal of Botany, 39 (6): 2017-2025.
• Ceyhan, A., Avcı, M.A., McPhee, K.E., 2005. Konya ekolojik Sartlarında kışlık olarak yetiştirilen bezelye genotiplerinin verim ve bazı tarımsal özellikleri. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi. 19 (37): 6- 12.
• Elçi, Ş., Orak, A., 1991. Tekirdağ koşullarında adapte olabilecek adi fiğ hatlarının belirlenmesine ilişkin bir araştırma. Türkiye 2. Çayır-Mera ve Yem Bitkileri Kongresi. 540-551. İzmir.
• Erman, M., Çiftçi, V., Geçit, H.H., 1997. Nohut (Cicer arietinum L.)’ta özellikler arası ilişkiler ve path katsayısı analizi üzerine bir araştırma. Tarım Bilimleri Derg., 3: 43-46.
• Gülümser, A., Bozoğlu, H., Pekşen, E., Kahraman, A., 1994. Samsun ekolojik şartlarında yetiştirilebilecek bazı bakla çeşitlerinin tespiti üzerine bir araştırma. Tarla Bitkileri Kongresi (25-29 Nisan 1994), Cilt I Agronomi Bildirileri, 250-253, İzmir.
• Gülümser, A., 2004. Comparison of fresh pod yield and pod related characteristics in pea (Pisum sativum L.) cultivars sown in autumn and spring under Samsun ecological conditions. Turkish Journal of Agriculture and Forestry. 28: 363- 370.
• Gündüz, H., 2013. Kuzeydoğu Anadolu Bölgesi Popülasyonundan Seçilen Yem Bezelyesi Hatlarının Bazı Morfolojik ve Tarımsal Özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Gürbüz, A., Divanlı, T.A., Soydaş, S., Aydın, N., 2004. Nohutta korelasyon ve path analizi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 10: 1302-4310.
• Kılınç H V (2017). Giresun İlinde Yetişen Yerel Bezelye (Pisum sativum L.) Populasyonlarının Morfolojik Karakterizasyonunun Belirlenmesi. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi.
• Kadıoğlu S Kara A & Küçük N (2006). Erzurum’da Yem Bitkileri Üretim Sistemi İçerisindeki Ekonomik Rekabet Gücünün Belirlenmesi Projesi Sonuç Raporu, Proje No: TAGEM/TA/03/04/01/008 DATAE/Erzurum.
• Kadıoğlu, S., 2011. Fosforlu gübre ve bakteri uygulamalarının farklı yem bezelyesi çeşitlerinin tarımsal ve morfolojik özelliklerine etkileri, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Erzurum.
• Kadıoğlu, S., 2015. Erzurum Ekolojinde Bazı Yem Bezelyesi Genotiplerinin Kışa Toleransı ile Bazı Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi, 11. Tarla Bitkileri Kongresi, 7-10 Eylül 2015, Çanakkale, s: 163-167.
• Kadıoğlu, S., Tan, M., 2018. Erzurum Şartlarında Bazı Yem Bezelyesi Hat ve Çeşitlerinin Tohum Verimleri ile Bazı Özelliklerinin Belirlenmesi. Atatürk Üni. Ziraat Fak. Derg., 49 (2): 143-149.
• Karayel, R., Bozoğlu, H., 2008.Türkiye’nin Farklı Bölgelerinden Toplanan Yerel Bezelye Populasyonunun Bazı Agronomik Özellikleri. OMU Zir. Fak. Derg., 23: 32-38.Kaya, M., 2000. Winner bezelye (Pisum sativum L.) çeşidinde farklı asılama yöntemleri, azotlu gübre dozları ile ekim zamanlarının verim ve verim ögelerine etkileri. Ankara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
• Koivisto, J. M., Lane, G.P.F., Davies, W.P., Durand, J.L., Emile, J.C., Huyghe, C., Lemarie, G., 2002. Growth and development of semi-leafless grain and forage peas, Multi function grasslands:quality forages, animal products and landscapes. Procudings of the 19 th General Meeting of the EGF, 27-30 May 2002, France, La Rochelle, pp. 430-431.
• Önder, M., Ceyhan, E., 2001. Farklı zamanlarda ekilen bezelye (Pisum sativum L.) çeşitlerinde tane, sap ve bakla verimi ile hasat indeksinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (25): 173-183.
• Öz, M., Karasu, A., 2010. Bazı Bezelye (Pisum sativum L) Çeşitlerinin Tohum Verimi ve Verim Komponentlerinin Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (1): 44-49. 2010 ISSN 1304-9984.
• Özbek, H., 1980. Kars yöresinde yem bezelyesi (Pisum arvense L.)'ni tozlayan arılar. Türk Bit. Kor. Derg., 4 (3) : 193-195.
• Özkaynak, İ., 1980. Yem Bezelyesi (Pisum arvense L.) Yerel Çeşitleri Üzerinde Seleksiyon Islahı Çalışmaları. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Yembitkileri, Çayır ve Mera Kürsüsü, Ankara.
• Qasim, M., Zubair, M., Wandan, D., 2001. Evaluation of exotic cultivars of pea in Swat Valley. Sarhad Journal of Agriculture 17(4): 545-548.
• Sayar, M., Anlarsal, A., Açıkgöz, E., Başbağ, M., Gül, İ., 2009. Diyarbakır koşullarında bazı yem bezelyesi (Pisum arvense L.) hatlarının verim ve verim unsurlarının belirlenmesi, Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 1: 646-650.
• Seyis, F., 1994. Samsun Ekolojik Koşullarında Yazlık Olarak Ekilen Bezelye Çeşitlerinin Tane Verimi ile Bazı Önemli Özellikleri ve Bunlar Arasındaki İlişkiler Üzerine Bir Araştırma. Y. Lisans Tezi. Ondokuz Mayıs Üniv. Fen Bil. Enst., Samsun.
• Tamkoç, A., 2007. Kışlık Olarak Ekilen Yem Bezelyesi Hatlarının Verim ve Bazı Bitkisel Özellikleri. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi. Çayır Mera, Yem Bitkileri ve Endüstri Bitkileri. 95-97. 25-27 Haziran 2007, Erzurum.
• Tan, M., Koç, A., Dumlu Gul, Z., 2012. Morphological characteristics and seed yield of East Anatolian local forage pea (Pisum sativum ssp. arvense L.) ecotypes. Turkish Journal of Field Crops. 17(1): 24-30.
• Tan, M., Koç, A., Dumlu Gül, Z., Elkoca, E., Gül, I., 2013. Determination of dry matter yield and yield component of local forage pea (Pisum sativum ssp. arvense L.) ecotypes. Tarım Bilimleri Derg., 19: 289-296.
• Tan, M., 2018. Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Ders Yayınları No: 190, Erzurum, 286 s.
• Timurağaoğlu, K.A., Genç, A., Altınok, S., 2004. Ankara koşullarında yem bezelyesi hatlarında yem ve tane verimleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi. 10 (4): 457-461.
• Toğay, N., Toğay, Y., Erman, M., Yıldırım, B., 2006. Kışlık İki Bezelye Hattı (Pisum sativum ssp. arvense L.)’nda Farklı Bitki Sıklıklarının Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi. 16 (2): 97-103.
• Uzun, A., Bilgili, U., Sincik, M., Filya, I., Açıkgöz, E., 2005. Yield and quality of forage type pea lines of contrasting leaf types. European Journal and Agronomy, 22: 85-94.
• Uzun, A., Gün, H., Açıkgöz, E., 2012. Farklı Gelişme Dönemlerinde Biçilen Bazı Yem Bezelyesi (Pisum sativum L.) Çeşitlerinin Ot, Tohum ve Ham Protein Verimlerinin Belirlenmesi. Uludağ Üni. Ziraat Fakültesi Dergisi, 26 (1), s: 27-38.
• TUMAS, 2019. Türkiye Meteorolojik Veri Arşiv Sistemi (Turkey Meteorological Data Archive System) www.tumas.mgm.gov.tr
• Yılmaz, S., 2010. Farklı fosfor dozlarının yem bezelyesinin (Pisum arvense L.) tohum verimi ve bazı tohum verimi kıstaslarına etkisi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ, 1-37.