Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü Romanına Kültür İzleri ve Semboller Bağlamında Bir Bakış

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 6, 11 - 28, 27.04.2018

Serdar Gürçay

Öz

 Yılanların Öcü (1958), Fakir Baykurt’un köy romanı niteliği taşıyan ve yazarın ilk romanı olması hasebiyle önem arz eden eseridir. Köy Enstitülü bir yazar olarak toplumun gerilimlerini yakalamış ve durumu kendi perspektifinden aktarmıştır. Baykurt’un ilk atandığı şehrin, doğduğu Burdur’un seksen haneli Karataş Köyü olması dikkat çekicidir. Eser, hem yoğun kültürel malzemesiyle, hem de döneme ayna tutuşuyla köy romanları arasında önemli bir yere sahiptir. Bu çalışma, Fakir Baykurt’un Yılanların Öcü romanında kültür izlerinin ve sembollerin incelenmesini konu almaktadır. Çalışmada, roman hakkında temel bilgilerin verildiği giriş kısmının ardından sırası ile geleneksel kültür izleri ve semboller incelenmiştir. Kültür izleri olarak; halk inanışları, halk hekimliği ve romanda göze çarpan diğer gelenekler ele alınmıştır. Ardından, eserdeki sembolik yapılara ve onların üstlendikleri manâlara değinilmiştir. Yılan ve anne eserde öne çıkan sembollerdir. Yazarın ilk romanı olan eserde, köy gerçekleri göz önüne serilmiştir. Eser, hem yoğun kültür malzemesiyle hem de dönemine ayna tutuşuyla önemlidir. 

Anahtar Kelimeler

Yılanların Öcü, Gelenek, Sembol, Yılan

Kaynakça

• Abiha, B. Ç. (2014). Anadolu Türk Kültür Geleneğinde Şahmaran, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi. Andaç, F. (2000). Anadolu Aydınlanmacısı Fakir Baykurt, 1. bs., İstanbul: Doğa Basın Yayın.
• Artun, E. (1999). Çukurova Konulu Romanlarda Çukurova Halk ve Halk Edebiyatı Geleneği Ürünlerinin Etkisi ve Yeri, IV. Türk Dünyası Yazarlar Kurultayı Bildirileri, Ankara: İlesam Yayınları.
• Baldick, J. (2011). Hayvan ve Şaman: Orta Asya’nın Antik Dinleri, çev: Nevin Şahin. 1. bs. İstanbul: Hil Yayıncılık. Bayat, F. (2007). Türk Mitolojik Sistemi, c.2. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Baykurt, F. (2007). Yılanların Öcü, 14. bs., İstanbul: Literatür Yayıncılık. Bayrak, M. (1978). Köy Enstitülü Yazarlar Ozanlar: İnceleme–Antoloji, 1.bs., Ankara: Töb–Der Yayınları. Boratav, P. N. (2003). 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Campbell, J. (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, çev: Sabri Gürses. 1. bs. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık. Çanaklı, L. A. (2011). Türk Romanında Bürokrasi ve Memurlar, İstanbul: Özgür Yayınları.
• Çobanoğlu, Ö.; Yıldırım, N. vd. (2013). Türk Edebiyatının Mitolojik Kaynakları, 2. bs. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Eliade, M. (1992). İmgeler ve Simgeler, çev: Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara:Gece Yayınları. ---. (2003). Dinler Tarihine Giriş, İstanbul: Kabalcı Yayınevi. Enginün, İ. (2015). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, İstanbul: Dergâh Yayınları. Ergin, M. (1997). Dede Korkut Kitabı, c. 1. Ankara: TDK. 27Aydın Türklük Bilgisi Dergisi Yıl 4 Sayı 6 Bahar - 2018 (11-27)
• Serdar GÜRÇAY
• Freire, P. (1991). Ezilenlerin Pedagojisi, çev: D. Hattatoğlu, İstanbul: Ayrıntı Yayınevi. Gardin, N.; Olorenshaw, R. vd., (2014). Larousse Semboller Sözlüğü. çev: Beyza Akşit. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Jung, C. G. (2006). Analitik Psikoloji, çev: Ender Gürol. 2. bs. İstanbul: Payel Yayınevi. Kalafat, Y. (2006). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, c.5-6. bs. 1. Ankara: Berikan Yayınları. ---. (2007). Balkanlar’dan Uluğ Türkistan’a Türk Halk İnançları, c.7. bs. 1. Ankara: Berikan Yayınları.
• Kaplan, R. (1997). Türk Romanında Köy, 3. bs., Ankara: Akçağ Yayınları. Klapisch-Zuber, C. (1992). Kadınların Tarihi: Ortaçağın Sessizliği, c.2. çev: Ahmet Fethi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Kocabıyık,
• E. (2014). Dolaylı Hayvan, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi, c.1. b.5. Ankara: TTK. Sümbüllü, Y. Z. (2007). “Seğir-Nâme ve Segirmek Manaları Üzerine Bir İnceleme”, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (32): 53–69.
• Yöndemli, F. (2004). Tarih Öncesinden Günümüze Yılan, Ankara: Piramit Yayınları.