ESKİ MİMAR YAZISI SANATI METİNLERİNİN RESTORASYONU – yahut – SİVAS'TAKİ ÇİFTE MİNARELİ MEDRESE'NİN HÂLİ – 3

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 29, 06.04.2021

Metin Akar

Öz

Eski mimar yazısı, hat sanatının az bilinen bir dalıdır. Genellikle celî yazı olarak, dinî mimarî eserlerinin dış yüzünü kaplayan, aynı zamanda duvarları koruyan bir yazı türüdür. Türk sanatında kullanımı XII. yüzyılda başlar. Adi veya sırlı tuğla ile veya her ikisi birlikte kullanılarak yazılır. Sivas’ta 1271’de yapılan Çifte Minareli Medrese’nin minarelerinde noktalı celî, minarelere giriş kapısı üstündeki kartuşlarda eski mimar yazısının çok özel ve dünyanın başka bir şehrinde kullanılmamış şekli denenmiştir. Zamanla bu yazılar cahillerin yaptığı müdahalelerle orijinalitesini büyük ölçüde kaybetmiştir. Makalede özellikle dejenere edilen eski mimar yazısı ile yazılmış panoların aslî şekilleri çizilmiştir. Ayrıca taç kapı, ön cephe süsleme alanları ve minareleri ile bu medrese bir simetri şaheseridir. Minarelerden birisi bilinmeyen bir sebepten yıkılmış, yazıları dökülmüş, ancak hat sanatı ve geleneklerinden haberdar olmayanlar tarafından yeniden örülmüş, yazısı sağlam kalan yazıya bakılarak yazıldığı için hat simetrisi bozulmuştur. Minareyi çepeçevre saran doğru yazı ve yazı kompozisyonu anlatılmış ve çizilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sivas,, Mimar Yazısı,, Çifte Minareli Medrese,, Hat Sanatı,, Eski Mimar Yazısı,, Hatt-ı bennâ’î

Kaynakça

• Akar M. (2008). “Кейбір көне түрк сәулет ескерткіштеріндегі жазулар және оларды қалпына келтіру әдістері. Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министрлігі Абай атындағы Қазақ Ұлттық педагогикалық университеті, Түркілердің Тарихи-Мәдени Мұрасы Еуразиялық және Орталық Азия Контексінде, Алматы, 29-30 сәуір 2008 жыл, 1.Bölim, Алма Aта 2008, s. 17-19.]
• Akar, M. (2010). Sivas’taki Çifte Minareli Medresenin Hâli, Yesevî Dergisi (203): 6-8.
• Akar, M. (2013). Mimarî Eserleri Doğru Okumak veya Sivas’taki Çifte Minareli Medresenin Hâli, Diriliş Yolunda Türk Düşüncesi Necati Öner’e Armağan, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
• Alpaslan, A. (1999). Osmanlı Hat Sanatı Tarihi, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, Sanat.
• Çetin, N. M. (1992). İslâm Hat San’atının Doğuşu ve Gelişmesi (Yâkût devrinin sonuna kadar), İslâm Kültür Mirasında Hat Sanatı, İstanbul: IRCICA.
• Ertuğrul, Ö. (1993). Çifte Minareli Medrese, DİA, C. 8, s. 312, İstanbul.
• Gönülalan, T. Sivas Çifte Minareli Medrese Hakkında Tanıtım Yazısı, http://www.sivascity.com/sivas-cifte-minareli-medrese/ (17.01.2013).
• Habib. (1305). Hatt u Hattâtîn, İstanbul.
• Tуякбаkbaевa, B. T. (1989). Эпиграфический декор архитектурного комплекса Ахmeда Ясави, Алма Aта: Өнер.
• Uçuş Noktası. (2011). Türkülere en çok Sivas Yakışır, (4), Kasım, s. ön kapak, 48-49.
• Yalçınkaya, H. (2011). Çifte Minareli Medrese'de 740 Yıllık Mimari Sır, Milliyet.com.tr, Gündem Ana Sayfa, Haber, 25 Kasım.
• Yazır, M. B. (1972). Medeniyet Âleminde Yazı ve İslâm Medeniyetinde Kalem Güzeli-1, Ankara.
• https://www.sigmamuhendislik.com.tr/eski-eser-projeleri/ (17.01.2021).