Bulgarian Turks Living in Afyonkarahisar Season and Blessing Ceremonies

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 127 - 155, 18.10.2025

Münire Baysan , Büşra Aslan

Öz

Seasonal and fertility ceremonies in Turkish folk culture are rituals that contain the principles of pre-Islamic beliefs. Bulgarian Turks living in Afyonkarahisar celebrate the changes in nature that affect their lives throughout the year with ceremonies appropriate to their economic occupations. Köfür Night, Nevruz, Hıdırellez, Rain Prayer, Saya Gezme and Ram Slaughter are seasonal and fertility ceremonies organized by Bulgarian Turks living in Afyonkarahisar. These ceremonies were moved from Bulgaria to Afyonkarahisar by the immigrants, but some ceremonies were forgotten over time. In this study, the season and fertility ceremonies of the Bulgarian Turks living in Afyonkarahisar and the rituals applied in these ceremonies were determined by observation and interview method

Anahtar Kelimeler

Bulgarian Turks , Season and Abundance Ceremonies , Abundance-Prosperity , Practice and Ritual.

Proje Numarası

YOK

Afyonkarahisar’da Yaşayan Bulgaristan Türklerinin Mevsim ve Bereket Törenleri

Öz

Türk halk kültüründe mevsim ve bereket törenleri, İslamiyet öncesi inanç unsurlarına dair esasları içerisinde barındıran ritüellerdir. Afyonkarahisar’da yaşayan Bulgaristan Türkleri, yıl içerisinde hayatlarını etkileyen doğa değişikliklerini ekonomik uğraşılarına uygun törenlerle kutlamaktadır. Köfür Gecesi, Nevruz, Hıdırellez, Yağmur Duası, Saya Gezme ve Koç Katımı Afyonkarahisar’da yaşayan Bulgaristan Türklerinin düzenlediği mevsim ve bereket törenleridir. Bu törenler, muhacirler tarafından Bulgaristan’dan Afyonkarahisar’a taşınmış fakat zaman içinde bazı törenler unutulmuştur. Çalışmada Afyonkarahisar’da yaşayan Bulgaristan Türklerine ait mevsim ve bereket törenleri ve bu törenlerde uygulanan ritüeller gözlem ve görüşme yöntemiyle tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan Türkleri , Mevsim ve Bereket Törenleri , Bolluk-Bereket , Uygulama ve Ritüel

Etik Beyan

YOK

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

YOK

Kaynakça

• Albayrak, N. (2004). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, İstanbul: L&M Yayıncılık.
• Artun, E. (1990). Tekirdağ’da Hıdırellez Geleneği: Türk Halk Kültüründen Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, s: 143, s. 1-23
• Artun, E. (1993). Cemal Ritüeli ve Balkanlardaki Varyantları. Ankara: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları: 196, Halk Tiyatrosu Dizisi: 4.
• Baysal, N. (2020). Türk Halk Kültüründe Su. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Boratav, P. N. (1994). 100 Soruda Türk Folkloru: İnanışlar, Töre ve Törenler, Oyunlar.
• Çoruhlu, Y. (2013). Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Düzgün, D. (2005). Türkiye ve Azerbaycan Sahalarında Uygulanan Saya Geleneğinin Karşılaştırmalı Tahlili. Milli Folklor Dergisi, 2005, Yıl 17, Sayı 65.
• Ekici, M. (2002). Kutsanma ve Kutlama Anlayışında Nevruz. Türk Kültüründe Nevruz V. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri. 15- 16 Mart 2002. Diyarbakır.
• Ekici, M. (2005). “Bergama Yöresi Hıdırellez Geleneklerinde Toplum ve Çevre Bilinci” Türk dünyası İncelemeleri Dergisi, Cilt V, S.1, s. 53-60.
• Eliade, M. (2001). Mitlerin Özellikleri, çev.: Sema Rifat, İst.: Om Yayınları
• Ergun, P. (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Günay, U. (1993). Ritüeller ve Hıdrellez. Millî Folklor, (26), 2-3.
• Güneş, M. (2016). 93 Harbi Sonrasında Karahisar-ı Sahib'e (Afyonkarahisar) Yerleştirilen Bulgaristan, Bosna-Hersek ve Girit Muhacirleri (1884-1904). The Journal of Academic Social Science Studies.
• İnan, A. (1995). Tarihte ve Bugün Şamanizm, TTK Yayınları, Ankara.
• İnan, A. (1998). Makaleler ve İncelemeler I. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Kalafat, Y. (1996). Orta Toroslar ve Makedonya Yörükleri Halk inançları karşılaştırması. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri, 153-167, Antalya: Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Karabulut, N. (1990). Çankırı’da Hıdırellez Geleneği, Türk Halk Kültüründen Derlemeler “Hıdırellez Sayısı”. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Dairesi Yayınları, S. 77-92
• Karadağ, N. (1974). Köy Seyirlik Oyunlarının Özü ve Biçimi, Ankara.
• Kesikoğlu, Osman (1973). “Bulgaristan Türkleri Kocabalkan Köyleri Folkloru,” Türk Kültürü Araştırmaları 1966·1969, TKAE Yay., Ankara, 215-259.
• Kurt, A. O. (2017). Dinlerde Kutsal Zaman, Halk İnanışları El Kitabı. Editörler: Durmuş Arık, Ahmet Hikmet Eroğlu, Ankara: Grafiker Yayınları.
• Küçük, M. A. (2016). İkonografiden İnanca “İsa Mesih’in Dirilişi/Paskalya” Süreci. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 3 (8), 230-274.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev.: Osman Akınay ve Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Ocak, A.Y. (1998). “Hıdrellez”. İslam Ansiklopedisi. C.17. İstanbul: TDV Yay.
• Ögel, B. (2014). Türk Mitolojisi II. Cilt, TTK Yayınları, Ankara.
• Önal, M. N. (1996). “Dobruca Türklerinde Küfür Akşamı Törenleri” Türk Kültürü, 403, 693- 700.
• Önal, M. N. (2003). “Unutulmuş Bir Gelenek: Küfür Akşamı Törenleri,” Millî Folklor, 60, 128- 133.
• Sezen, L. (1992). Türk Folklorunda Hıdırellez. Milli Folklor 14.
• Sona, F. (2017). Klasik Türk Şiirinde İlyas Peygamber. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, S.5 (1), 50-63.
• Şahanoğlu, B. (2024). Emirdağ Folkloru. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi.
• Şener, C. (2001). Şamanizm. İstanbul: Etik Yayınları.
• Şenesen, İ. (2015). Adana Halk İnançlarında Eski Türk İnanışlarının İzleri Karşılaştırma-İnceleme. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Şenesen, R. O. (2011). Türk Halk Kültüründe Bolluk ve Bereketle İlgili İnanç ve Uygulamalarda Eski Türk Kültürü İzleri. Folklor/Edebiyat, 17(66), 209-228.
• Şimşek, E. (2003). Anadolu’da Yağmur Duasına Bağlı Olarak Oynanan Bir Oyun: “Çömçeli Gelin”. Milli Folklor, 60.
• Tacemen, A. (1998). Halkbilimi Verileri Zemininde Türk Kimliği. Niğde Üniversitesi Yayınları.
• Tan, N. (2007b). Türkiye’de Halk Meteorolojisinde Hava Tahmini. Derlemeler/Makaleler VI, 219-247, Ankara.
• Tanyu, H. (1987). Türklerde Taşla İlgili İnançlar, KB Yayınları, Ankara.
• Unat, Y. (2004). İslâm’da ve Türklerde Zaman ve Takvim. Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi. s. 15–24. Editör: Öcal Oğuz. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.