Relations Between Azerbaijani Polities and the Seljuks in the 11th Century in Turkish Historiography

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 6, 216 - 223, 26.12.2025

Zeynaddin Baydarov

Öz

This article explores the historical relations between the Azerbaijani states and the Seljuks during the first half of the 11th century, based on Turkish historiography. The study focuses on the period between approximately 1030 and 1062, when political instability in Azerbaijan coincided with the initial Seljuk incursions and expansion into the region. During this time, the southern parts of Azerbaijan, located below the Araz River, were governed by the Ravvadids, while the northern areas were controlled by the Shaddadids and the Shirvanshahs. Turkish historians highlight that the intensification of external pressures—particularly the Byzantine military presence in neighboring regions and the Georgian-Kipchak attacks—led the Ravvadi ruler Vahsudan to align with the Oghuz Turks. This strategic partnership was a response to growing geopolitical threats and the absence of a unified Azerbaijani political authority. Drawing upon the works of key Turkish scholars, this article presents a historiographical analysis and offers comparative insight into how the Seljuk–Azerbaijani political dynamics were shaped during a transformative period in the 11th century.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijani states , Ravvadids , Oghuz Turks , Seljuks , Shaddadids , Turkish historiography

Türk Tarih Yazımında 11. Yüzyıl Azerbaycan Siyasî Yapıları ile Selçuklu İlişkileri

Öz

Bu makale, 11. yüzyılın ilk yarısında Azerbaycan devletleri ile Selçuklular arasındaki tarihsel ilişkileri Türk tarihyazımı temelinde incelemektedir. Çalışma, yaklaşık olarak 1030 ile 1062 yılları arasındaki döneme odaklanmaktadır; bu dönemde Azerbaycan’daki siyasi istikrarsızlık, Selçukluların bölgeye yönelik ilk akınları ve yayılma süreci ile çakışmıştır. Bu süreçte, Araz Nehri’nin güneyinde yer alan Azerbaycan toprakları Ravvadîler tarafından, kuzey bölgeler ise Şeddadîler ve Şirvanşahlar tarafından yönetilmekteydi. Türk tarihçileri, özellikle komşu bölgelerdeki Bizans askerî varlığı ve Gürcü-Kıpçak saldırıları gibi dış baskıların artmasının, Ravvadî hükümdarı Vahsudan’ı Oğuz Türkleriyle ittifak kurmaya yönelttiğini vurgulamaktadır. Bu stratejik ortaklık, artan jeopolitik tehditlere ve birleşik bir Azerbaycan siyasi otoritesinin yokluğuna verilen bir tepkiydi. Bu makale, önde gelen Türk akademisyenlerin çalışmalarına dayanarak tarihyazımsal bir analiz sunmakta ve 11. yüzyılın dönüşüm döneminde Selçuklu–Azerbaycan siyasi dinamiklerinin nasıl şekillendiğine dair karşılaştırmalı bir bakış açısı ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan devletleri , Ravvadîler , Oğuz Türkleri , Selçuklular , Şeddadîler , Türk tarihyazımı

Kaynakça

• Aksoy, H. (2024). Selçuklu yönetiminde Erdebil: Kafkasya’ya açılan kapı. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 21, 57–78.
• Azərbaycan tarixi. (1993). Ən qədim zamanlardan XX əsrin əvvəllərinədək. Elm.
• Bartold, V. V. (1999). Müsəlman dünyası tarixində Xəzəryanı bölgələrin yeri (Trans. Z. M. Bünyadov & E. R. Ağayeva). Elm. (Originally published in Russian in 1925).
• Köymen, M. A. (2018). Nizâmü'l-Mülk. Siyâset-Nâme [Siyâset-Nâme]. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Sevim, A., & Merçil, E. (1995). Selçuklu devletleri tarihi: Siyaset, teşkilat ve kültür. Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Solmaz, S. (2025). Tuğrul Bey’den Melikşah’a Selçukluların Kafkasya ile ilişkileri. Selçuklu Araştırmaları Dergisi (SEMA), Özel Sayı, 2025, 140–154.
• Şərifli, M. X. (2013). IX əsrin ikinci yarısı – XI əsrlərdə Azərbaycan feodal dövlətləri. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutu. (Originally published in 1978).
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler): Tarihleri - Boy Teşkilatı – Destanları. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Taneri, A. (1967). Büyük Selçuklu İmparatorluğunda vezirlik. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Turan, O. (2005). Selçuklular tarihi ve Türk-İslam medeniyeti. Ötüken Neşriyat.