Sicilya Normanlarının Kuzey Afrika’daki Son Kalesi Mehdiye’den Tardedilmeleri (555/1160): Bir Deniz Zaferi

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 26 - 50, 30.03.2020

Murat Öztürk Zeki Can Hırçın

Öz

XII. yüzyıl ortalarında Mağrib bölgedeki siyasî durumunun tamamen değişmesine yol açan gelişmelere sahne olmuştur. İbn Tûmert’in (ö. 524/1130) Murâbıtlar’a karşı başlattığı isyan, halefi Abdülmü’min el-Kûmî (524-558/1130-1163) tarafından sürdürülerek başarıya ulaştırıldı ve Muvahhid adı verilen, Mağrib’de İslâm hâkimiyetinin başlangıcından beri bölgede kurulmuş en güçlü müstakil siyasî oluşumlardan biri ortaya çıktı (1130). Bu duruma paralel olarak Mağrib’in üstün gücü durumundaki Normanların, II. William’ın (1154-1189) krallığı döneminde bölgeye olan ilgilerinin azalmasıyla birlikte İfrîkıye’de Muvahhid rüzgârı daha fazla hissedilmeye başlayacaktı. Mehdiye’nin devrik emîri Hasan b. Ali es-Sanhâcî ve Norman baskısından bunalan bölge sakinlerinin ısrarlı başvurularına kayıtsız kalamayan Muvahhidlerin lideri Abdülmü’min Arap ve Berberî kabileleri müteaddit savaşlarla itaat altına alarak ilerledi ve Normanların İfrîkıye’deki merkezi olan Mehdiye’yi kuşattı. Kaynaklarda uzun müddet sürdüğü belirtilen yorucu ihata sonrasında özellikle Muvahhid donanmasının doğru müdahaleleri sayesinde kuşatma başarıya ulaşacak ve II. Roger zamanında tesis edilen Norman hâkimiyetinin Kuzey Afrika’daki son kırıntısı bölgeden tardedilecekti. Bu makalede Mehdiye’nin Müslümanlar tarafından denizden ve karadan kuşatılma süreci ve iki düşman kuvvet arasında cereyan eden mücadele İslâm ve Batı kaynakları ışığında ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mehdiye, İfrîkıye, Muvahhidler, Abdülmü’min el-Kûmî

The Expulsion of Sicilian Normans from Their Last Castle al-Mahdiya in North Africa (555/1160): A Marine Victory

Öz

Al-Maghrib, from the mid-12th century, turned to be a scene of developments that led to a complete change of the political situation in the region. The rebellion started by Ibn Tūmart (d. 524/1130) against the al-Murābitūn was sustained and succeeded by his successor ʻAbd al-Mu’min al-Kūmī (524-558/1130-1163) which led to the emergence of al-Muvaḥḥīdūn, one of the most powerful independent political entities in the region since the beginning of Islamic rule in al-Maghrib (1130). Parallel to this situation, the Normans, who were the superior power of the al-Maghrib, lost interest in the region during the reign of William II (1154-1189) and the presence of al-Muvaḥḥīdūn was felt more in Ifrīḳiya. The leader of the al-Muvaḥḥīdūn ʻAbd al-Mu’min could not remain indifferent to the insistent applications of the overthrown commander of al-Mahdiyya al-Ḥasan b. ʻAlī al-Ṣanhādje and Norman oppressed residents of the region. Via several battles ʻAbd al-Mu’min by putting Arab and Berber tribes under control advanced and besieged al-Mahdiyya, the center of the Normans in Ifrīḳiya. It is mentioned in the sources that after the exhausting engirdling, the siege was to be successful thanks to the accurate interventions of the al-Muvaḥḥīdūn navy and the last piece of Norman rule established in Roger II's time in North Africa was to cease to exist in the region. In this article, the process of the siege of al-Mahdiyya by Muslims from sea and land as well as the struggle between the two enemy forces are discussed in the light of Islamic and Western sources.

Anahtar Kelimeler

al-Mahdiyya, Ifrīḳiya, al-Muvaḥḥīdūn, ʻAbd al-Mu’min al-Kūmī

ИЗГНAHИE СИЦИЛИЙСКИХ НОРМАНОВ ИЗ ИX ПОСЛЕДНИХ ПОСЛЕДНEГO ЗАМКA- МЕХДИЯ В СЕВЕРНОЙ АФРИКЕ (555/1160): ПОБЕДА B МОРE

Öz

В середине XII века Магриб стал местом, открывшим путь к политическим переменам в регионе. Восстание Ибн Туммерта (ум. 524/1130) против Государства Альморавидов было успешно продолжено халифом Абду-ль-Му’мин ибн ‘Али аль-Куми (524-558/1130-1163), что положило начало образованию Государства Альмохадов, сильнейшему политическому правительству в регионе Магриба среди исламских государств (1130). Параллельно этому Норманы в правлении короля Вильгельма II. (1154-1189), являвшиеся представителями наивысшего могущества в Магриба снизили свой интерес к региону и стали ощущать ветер Ифрикии Альмохадов. Свергнутый Эмир Мехдии Хасан Али эс-Санхаджи и арабские и берберские племена лидера альмохадов халифа Абдульмумина устали терпеть давление со стороны Норманнов и приняли решение осадить центр Мехдии норманнов Ифрикии. Согласно источникам после изнурительной долгой осады и точечного вмешательства флота Альмохадов последний оплот Норманнов, построенный в правлении Роджера II на севере Африки был уничтожен. В данной статье идет речь об осаде мусульманами Мехдии с моря и с суши и принципиальном соперничестве двух сил: Востока и Запада в свете исламских и западных источников.

Anahtar Kelimeler

Махдия, Ифрикия, Альмохады, Абду-ль-Му’мин ибн ‘Али аль-Куми

Kaynakça

• PRYOR, J. H. ve JEFFREYS, E. M., The Age of Dromon: The Byzantine Navy ca 500-1204, Leiden-Boston: Brill Academic Publishers, 2006.
• RAZÛK, M., “Merakeş”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 29:166-168, Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• STANTON, C. D., Norman Naval Operations in the Mediterranean, Woodbridge: Boydell Press, 2011.
• STANTON, C. D., “Roger de Hauteville, Emir of Sicily”, Mediterranean Historical Review, 25:2 (2010): 113-132.
• TALBI, M., “Ifrīḳıya”, The Encyclopaedia of Islam New Edition, 3:1047-1050, Leiden-London: Brill, 1986.