The Rodscihlds and Baku Ail

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3, 1018 - 1033, 25.09.2021

Telman Nusretoğlu

Öz

In the second half of the 19th century, when oil began to be extracted by mechanical digging ,Baku became the center of economic attraction of the world. The first private refinery factory was opened in Surakhani by the Russian merchants Kokorev-Gubonin brothers, and then foreign capital began to flow the region. Among these, several names such as Vitte who opened paraffin factory in Pirallahi region, Nobel brothers and Rothschild, the owner of the Paris Financial House stand out as big investors.The Rothschilds who founded Caspian-Black Sea Oil and Trade Society on May 16, 1883 by purchasing the "Batumi Petroleum Industry and Trade Association" (BNITO) provided loans to more than hundred companies that needed financial support in petroleum industry and made them be dependent on them and became the main exporter of Baku oil to European countries.With the Berlin Agreement signed after the 1877-78 Russian-Ottoman war, Batumi was left to Russia with condition of becoming a free trade port. The Rothschilds quickly transformed Batumi into an oil storage center with great investments, and exported oil and products from here to various countries of the world by ships. Again, the Baku-Batumi railway was built by Caspian-Black Sea Oil and Trade Association. In the article, the process of mentioned trading company’s decisive influence on Baku oil, its activities in the South Caucasus are discussed.

Anahtar Kelimeler

The Rothschilds and Baku oil, Azerbaijan, Baku-Batumi railway, Rothschild

Rotşiltler ve Bakü Petrolü

Öz

XIX. asrın ikinci yarısında Bakü’de mekaniki kazma üsulüyle petrol çıkarılmaya başlanınca Bakü dünyanın ekonomik cazibe merkezi haline gelmiş, Rusya’nın Güney Kafkasya’da kurduğu dört guberniyadan birinin merkezine çevrilmiştir. Önce Rus tüccarlar Kokorev-Gubonin kardeşlerine ait Güney Kafkasya Ticaret Cemiyyeti tarafından Surahanı’da ilk özel rafineri fabriki açılmış, ardınca bölgeye yabancı kapitalin akını başlamıştır. Bunların içinde en büyük yatırımcılar olarak da Pirallahı’da parafin fabriki açan Vitte, Nöbel Kardeşleri ve Paris Finans Evinin sahibi Rotşildlerin ismi ön plana çıkmaktadır. Mühendis A. Bungenin sahibi olduğu, Apşeronda petrol arama ve çıkarma sahasında da yatırımları bulunan Batum Petrol Sanayisi ve Ticaret Cemiyyeti’ni (BNİTO) satın alarak 16 Mayıs 1883 tarihinde Hazar-Karadeniz Petrol ve Ticaret Cemiiyyeti’ne dönüştüren Rotşildler petrol sanayisinde finansal desteğe ihtiyacı olan yüzden fazla şirkete kredi sağlayarak kendilerine bağımlı hale getirmiş, kısa sürede Bakü petrolünün Avrupa ülkelerine esas ihracatçısı konumuna yükselmiştir. 1877-78 Rus-Osmanlı savaşı sonrası imzalanan Berlin anlaşmasıyla serbest ticaret limanı olması kaydıyla Batum’un Rusya’ya bırakılmasıyla birlikte Rotşildler büyük yatırımlarla hızlı bir şekilde Batum’u petrol depolama merkezi haline getirmiş, buradan gemilerle dünyanın muhtelif ülkelerine petrol ve mamüllerini ihrac etmiştir. Yine Bakü-Batum demiryolunu da Hazar-Karadeniz Petrol ve Ticaret Cemiyyeti” inşa etmiştir. Makalede Romanovlar hanedanıyla Rotşildlerin ilişkileri, sözkonusu ticaret şirketinin Bakü petrolleri üzerinde belirleyici etkiye sahip olma süreci, Güney Kafkasya’daki faaliyetleri ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rotşildler, Bakü petrolü, Azerbaycan, Bakü-Batum demiryolu, Rotşildler,Bakü petrolü, Azerbaycan, Bakü-Batum demiryolu

Kaynakça

• NOVİTSKİY, D,V., KUZMİN,S.V., İVANOV,V,V.,İstoriya stanovleniya etapı razvitiya neftoqazovıy otrasli, Tümen, 2017. RAGOZİN, V., Neft i neftyannaya promışlennost, S.Peterburg, 1884, s.227-228. MEHDİYEV, E., Azerbaycan neft senayesi XIX yüzilin son rübünde, Altay neşruyyatı, Bakı,2000. Polnoe sobranie zakonov Rossiyskiy imperiyi, t.47, Ot.1,Dok.50495. SOYMONOV,F.İ.,Opisaniye Kaspiyskago morya i çinennıh na onom Rossiyskih zavoeovaniy, yako çast istori gosudarya imperatora Petra Velikago, S.Peterburg, İmperatorskiy Akademi Nauk, 1763.