Cahanşah Hǝqiqi Mǝsnǝvilǝrinin Yaranmasında Mövlana Yaradıcılığının Rolu

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3-Ek, 112 - 123, 25.12.2021

Könül Hacıyeva

Öz

XV yüzillikdə ərsəyə gələn məsnəvilər içərisində Cahanşah Həqiqinin fars dilində qələmə aldığı məsnəvilər şairin farsca yaradıcılığını dəyərləndirmək baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd etmək lazımdır ki, şairin bu şeir formasında yazılmış əsərlərinə fars dilində yazıya aldığı digər şeirlərlə birlikdə üçüncü, ən mükəmməl hesab olunan nüsxədə rast gəlmək mümkündür. Tehran Universitetinin Mərkəzi Kitabxanasında aşkar edilən divan nüsxəsində farsca 90 məsnəvi vardır. Bu əsərlərlə tanış olduqda onların Mövlana Cəlaləddin Ruminin təsirilə yazıldığı görünür. Təsir ilk növbədə məsnəvi hissələrindəki nəsihətamiz, didaktik mövzularda özünü göstərir. Mövlana şeiriyyatının cazibəli təsirinə düşənlərin bir çoxu kimi, Həqiqi də bu görkəmli məsnəvi yaradıcısının istər deyim tərzini, istərsə də işlətdiyi mövzu və motivləri böyük məhəbbətlə izləyərək bu poetik irsin iziylə inamla addımlaya bilmişdir. Cahanşah Həqiqi kimi bir çox qələm sahibinin bu şeir formasına həvəslə müraciət etməsinin bir səbəbi də burada geniş mövzulardan rahatlıqla bəhs oluna bilməsidir. Ayrı-ayrı yüzilliklərdə yaşamalarına baxmayaraq hər iki şair arasındakı mənəvi bağlılıq, fikir vahidliyi, nəhayət, Mövlana Cəlaləddin Rumi dühasının sonsuz dərinliyinin Cahanşah Həqiqinin şeir-sənət dünyasına güclü təsiri onların yaradıcılıqları arasında ümumi cəhətlərin mövcudluğuna gətirib çıxarmışdır

Anahtar Kelimeler

Həqiqi, Mövlana, məsnəvi, rol, şair

The Role of Mevlana's Creativity in the Creation of Cahanshah Hagigi Mesnevis

Öz

Among the masnavis written in the 15th century, the masnavis written by Jahan Shah Hakiki in Persian are of great importance in terms of evaluating the poet's Persian works. It should be noted that the poet's works in this type of poetry can be found in the third, most perfect copy, along with other Persian poems. There are 90 Persian masnavis in the divan copy in the Central Library of Tehran University. When these works are examined, it is seen that they were written under the influence of Mevlana Celaleddin Rumi. First of all, this effect manifests itself in the educative and instructive subjects in the masnavi parts. Like many people influenced by Mevlana's poetry, Hakiki was able to follow this poetic legacy with great love by following the narrative style, themes and motifs of this distinguished masnavi creator. One of the reasons why many poets like Cihanşah Hakiki are willing to use this form of poetry is that a wide variety of topics can be easily discussed here. Although they lived in different centuries, the spiritual bond and consensus between the two poets, and finally, the immense depth of the genius of Mevlana Celaleddin Rumi, the strong influence of Jahan Shah Hakiki's poetry and art world, led to the existence of common points between their works.

Anahtar Kelimeler

Hagigi, Mevlana, mesnevi, role, poet

Kaynakça

• AZADƏ, R., “Mənəvi dünənimiz bu günün işığında”, Elm nəşriyyatı, Bakı 2011.
• KÖKSAL F., Sana benzer güzel olmaz:Divan Şiirinde Nazire, Akçağ Yayınları, Ankara 2006.
• KÖPRÜLÜ, M.F., Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2011.
• OKUYUCU, C., Divan Edebiyatı Estetiği, Kapı Yayınları, İstanbul 2010.
• ŞENTÜRK, A. A. -KARTAL A., Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergah Yayınları, İstanbul 2004.
• HAKİKİ, M. C., Divan-ı Farisi Tarihi, Firuzan Yayınları, Tehran 2004.