Mifoloji Parodiya Örnəklərinden Biri: Hökmdar və Təlxək

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 3-Ek, 124 - 149, 25.12.2021

Muxtar İmanov

Öz

Mifoloji parodiyalar da çağdaş parodiyalar kimi mövzu ilə üslubun toqquşmasına əsaslanıb, yamsılama və gülüş üzərində qurulub. Amma çağdaş parodiyalardan fərqli olaraq, mifoloji parodiyalar kəskin tənqidi mahiyyət daşımayıb. Arxaik düşüncənin ifadəsi olan və mərasimlər şəklində ortaya çıxan mifoloji parodiyalarda başlıca məqsəd yamsılanan, təqlid edilən obyektə magik güc-qüvvət aşılamaqdan ibarət olub.Mifoloji parodiyanın təməl xüsusiyyətlərindən biri ikiləşmədir – obrazın iki formada özünü göstərməsidir. Hökmdar və təlxək qarşılaşmasında mifoloji ikiləşmənin qabarıq ifadəsini görmək mümkündür. Qədim insan məhsuldarlığın, bütövlükdə həyatın, yaşamın rəmzi kimi qəbul etdiyi hökmdara güc-qüvvət aşılamağın yollarından birini hökmdarın inisasiya mərasimindən keçirilməsində görürdü. Komik təlxək obrazı hökmdarın müvəqqəti ölümünün işarəsinə çevrilən bir obrazdır. Bu obrazın başlıca funksiyası imitasiya və gülüş kultu vasitəsilə hökmdara magik güc-qüvvət aşılamaqdır.

Anahtar Kelimeler

mövzu, üslub, imitasiya, gülüş kultu, çağdaş parodiya, mifoloji parodiya, mərasim, ikiləşmə

One of the samples of mythological parody: King and Clown

Öz

As modern parodies the mythological parodies are also based on a clash of styles with themes and are formed on imitation and laughter. However, unlike modern parodies the mythological parodies hadn’t carried the critical essence. The main purpose in mythological parodies, which are the expression of archaic thought and appeared in the form of rituals, was to influence the magical power into the imitated object. One of the fundamental features of mythological parody is duplication – the image showing itself in two forms. In the encounter with the king and the clown it is possible to see a vivid expression of the mythological duality. The ancient human saw one of the ways to influence the power in the ruler, which he perceived as a symbol of fertility, life as a whole during the initiation ceremony of the king. The image of a comic clown is an image that becomes a sign of the temporary death of the king. The main function of this image is to influence the magical power into the king by means of imitation and the cult of laughter.

Anahtar Kelimeler

: theme, style, imitation, cult of laughter, modern parody, mythological parody, ceremony

Kaynakça

• ÖGEL, B., Türk kültürünün gelişme çağları, Türk Dünyası Araştırmaları Vaqfı, İstanbul 1988.
• BELKIN, A., Russkie skomoroxi, Nauka, Moskva 1975).
• JIVOV, V., Uspenskiy, B.A., Sar i bog. Semio¬ticheskie aspektı sakralizasii monarxa v Rossii, Yazıkı kulturı i problemı perevodimosti, Nauka, Moskva 1987.
• KARAKUŞ, G.,‘’ Sovyetler Birliği’nde Kadının Konumuna Genel Bakış’’, Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, C. 6, S.3, 2019, s.1580-1598.
• Kazaxskiy folklor v sobranii G.N.Potanina, Nauka, Alma-Ata 1972.
• Literaturnıy ensiklopedicheskiy slovar, Sovetskaya Ensik¬lo¬pe¬diya, Mos¬kva 1987.
• PROPP, V., Russkie agrarnıe prazd¬niki, İzd-vo Leningradskoqo Un-ta, Leningrad 1963.
• USPENSKIY, B., Sar i samozvanes: samozvan¬shes¬tvo v Rossii kak kulturno-istorisheskiy fenomen, Xudo¬jestvennıy yazık srednevekovya, Nauka, Moskva 1982.
• FREZER, DJ., Zolotaya vetv, İzd-vo Poli¬tisheskoy Lit-rı, Moskva 1980.
• FREYDENBERG, O., Proishojdenie parodii, Trudı po znakovım sistemam, v. IV., Tartuskiy Gos. Un-t, Tartu 1973.
• FREYDENBERG, O.M., Poetika syujeta i janra, Labirint, Moskva 1997