Necîb Mahfûz’un Roman Türünün Gelişimindeki Rolü

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 2, 327 - 341, 30.06.2022

Rashad Seyidov İbrahim Yılmaz

Öz

Roman türü dünya üzerinde neredeyse tüm dillerde ve milletlerde kendine yer edinen edebi bir türdür. Milletlerin kültüründen, gelenek ve göreneklerinden, yaşama biçimlerinden beslenerek ortaya çıkmaktadır. Buna bağlı olarak ait olduğu milletin veya toplumun değer yargılarını, bakış açılarını içermektedir. Diğer taraftan Dünyanın farklı noktalarında işlenen aynı konular; yazarların içinde bulundukları kültürlerin, bakış açılarının, değer yargılarının aynı olmaması sebebiyle farklı şekillerde ele alınmaktadır. Böylece dünya ölçeğinde global bir kıyas yapılmasına da imkân sağlamaktadır. Dünya üzerinde yaşanan gelişmeler, buna bağlı olarak değişen düşünceler, ortaya çıkan akımlar roman türünün de zaman içerisinde üslup, anlatım biçimi, konu veya tema olarak da değişmesine sebep olmaktadır. Bu çalışmada ise modern Arap edebiyatının öncülerinden olan Necib Mahfuz’un roman türünün gelişimine etkisi anlatılmıştır. Necip Mahfuz, aldığı Nobel Edebiyat Ödülü ile roman türünün sayılı temsilcileri arasında yerini almaktadır. Alanında yetkin biri olan Necib Mahfuz’un roman türünün gelişimi üzerindeki rolünün yadsınamaz olduğu, yazdığı birçok romanın; konu, üslup, anlatım tekniği, bakış açısı olarak diğer yazarlara örnek olduğu yapılan çalışma ile anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Necib Mahfuz, roman, Arap edebiyatı

Kaynakça

• ABDUH, İ., A‘lamu’s-Sahafe el Arabiyye, Mektebetu’l-Âdâb. Ts.
• ABDULAZİZ, İ., Ene Necib Mahfuz, Nefrû li’n-Neşr ve’t-Tevzi‘, Mısır, 2006. Ahmet b. Musatafa b. Ömer el-Haşimi, Cevahiru’l-Belağa, (tdk. Yusuf es-Sumayli), Mektebetü’l-Asriye, Beyrut, tsz.
• BEZMEZ, S., vd. Redhouse Büyük El Sözlüğü Redhouse Yayınevi, İstanbul 1997.
• ÇETİN, N., Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, Ankara 2009. EL-MUSEVİ, M. C., er-Rivayetü’l-‘Arabiyye en-Neş’etü ve’t-Tahavvul, Menşuratu Darul Âdâb, Beyrut 1988. EL-ĞİTANİ, C., El-Mecâlisul-Mahfûziyye, Kahire, Daruş-Şuruk Yayınları, 2008. ER, R., Modern Mısır Romanı, Hece Yayınları, Ankara 1997.
• -------------, “Roman”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.35, TDV Yayınları, Ankara 2008, s. 164-165.
• HEYET, “Roman”, Anabritanica, Ana Yayıncılık, İstanbul, 1993, C. XXVI, s. 324.
• İbn-i Mâce, Sünen (thk. Şuayb Arnavuti), Daru’r-Risale el-‘Alemiyye, C. 2., Beyrut 2009.
• ES-SE‘AFÎN, İ., Tatavvuru’r-Rivaye el-‘Arabiyye el-Hadise fi Biladi’ş-Şam, Daru’l-Menahil, Beyrut 1987.
• İŞLER, E. ve ÖZAY, İ., Türkçe-Arapça Sözlük, Fecr Yayınevi, Ankara 2010.
• MUTÇALI, S., Dağarcık Arapça Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995.
• ROGER, A., Edebiyat Tarihi ve Arap Romanı, (Çev. Faruk Çiftçi), KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2005, s. 134.
• Tebrani, el-Mu‘Cemü’l-Kebir, Mektebet-u İbni’t-Teymiye, Kahire, had. no; 12561, C. XII. 1994,
• YILDIZ, M., ‘’Necip Mahfuz’un Sembolik Romanları’’, Doktora Tezi, Ankara 1998. Racâ en-Nakkâş, Necîb Mahfûz Safahât min Müzakkerâtih ve Adva Cedîde alâ Edebih ve Hayâtih, Muessesetu’l-Ehrâm, Kahire 1998.