Samples of Material Culture as a Source in the Study of Ethnic Identity of the Azerbaijani People (Based on the Collection of the National Museum of the History of Azerbaijan)

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 3, 1104 - 1115, 08.10.2022

Fatma Ganiyeva

Öz

In modern times, when the process of globalization is accelerated, material culture is one of the main topics studied and analyzed in terms of understanding the mechanism offormation of the identity problem closely related to national values. The article is devoted to the consideration of tablecloths as a phenomenon of traditional folk crafts.In the article, the reflection of the table in various folklore genres is considered a conventional householdobject. All these listed are even more relevant for studying the mechanism of activity of household culture and its events. Folk art and traditions fully reflect the presence of ethnic borders and markers among peoples. The main goal here is to include in the study the reflection of images containing the ideology of Azerbaijanism on household items. Different types of embroidery used in tablecloths samples are significant in studying the identity of Azerbaijanis due to material elements. The preservation of cloth tablecloths in the rich collection of the National Museum of Azerbaijan History proves its influence on the formation of the identity and outlook of the people.

Anahtar Kelimeler

Identity, Material Culture, Tablecloth, Fabric, Hospitality

Azərbaycan Xalqının Etnik İdentikliyinin Öyrənilməsində Maddi Mədəniyyət Nümunələri Mənbə Kimi (Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin Kolleksiyası Əsasında)

Öz

Müasir dövrdə qloballaşma prosesinin sürətləndiyi bir şəraitdə maddi mədəniyyət milli dəyərlərlə sıx bağlı olan kimlik probleminin formalaşma mexanizminin dərk edilməsi baxımından öyrənilən və təhlil edilən əsas mövzulardan biridir. Məqalə süfrənin ənənəvi xalq sənətkarlığının bir fenomeni kimi nəzərdən keçirilməsinə həsr edilmişdir. Məqalədə süfrənin müxtəlif folklor janrlarında əks olunması ənənəvi məişət predmeti kimi nəzərdən keçirilir. Bütün bu sadalananlar məişət mədəniyyətinin və onun ayrı-ayrı hissələrinin fəaliyyət mexanizminin öyrənilməsini daha da aktual edir. Xalq sənəti, adət-ənənələretnoslar arasında etnik sərhəd və markerlərin mövcudluğunu tam şəkildə əks etdirir. Bununla yanaşı süfrə maddi mədəniyyət nümunələri içərisində qonaqpərvərlik elementi kimi özünəməxsusluğu ilə seçilir.Süfrə nümunələrində istifadə edilən müxtəlif tikmə növləri azərbaycanlıların identikliyinin maddi elementlər sayəsində öyrənilməsində olduqca önəm daşıyır.Burada əsas məqsəd azərbaycançılıq ideyasını özündə cəmləşdirən təsvirlərin məişət əşyalarında da əksinin tədqiqata cəlb olunmasıdır. Ümumilikdə maddi vә mәnәvi dәyәrlәrin mәcmusunu təşkil edən mədəniyyətin xalqın tarixini qoruyub yaşadan Muzeylər vasitəsilə tədqiqi bu sahənin inkişaf istiqamətini də zənginləşdirir. Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinin zəngin kolleksiyasında parça məmulatından olan süfrələrin mühafizə olunması xalqın identikliyinin və dünyagörüşünün formalaşmasında təsirini sübuta yetirir.

Anahtar Kelimeler

İdentiklik, Maddi Mədəniyyət, Süfrə, Parça, Qonaqpərvərlik

Kaynakça

• Atalar sözləri. Nurlan, Bakı, 2013.
• Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə /АМЕА, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu; red. hey. M. Rəhimova; baş red. T. Bünyadov. I Cild. Şərq-Qərb, Bakı, 2007.
• Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə /АМЕА, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu; red. hey. M. Rəhimova; baş red. T. Bünyadov. III Cild. Şərq-Qərb, Bakı, 2007.
• HACIYEV. M., İnanclar, inamlar. Gənclik, Bakı, 1996.
• HACIYEVA, S., Naxçıvanda sənətkarlıq. Əcəmi, Naxçıvan, 2017.
• HÜSEYNBALAOĞLU. B., TALIŞLI. M., Lənkaran. Maarif, Bakı, 1990.
• ƏFƏNDİYEV. R., Azərbaycan xalq sənəti. İşıq, Bakı, 1984.
• Kitabi-Dədə Qorqud. Əsil və sadələşdirilnıiş mətnlər. Öndər nəşriyyat, Bakı, 2004.
• MUSTAFAYEV. A., Azərbaycanın maddi mədəniyyət tarixi (etnoqrafik materiallar əsasında tipoloji tədqiqat). Bakı Universiteti nəşriyyatı, Bakı, 2009.
• SARABSKİ. H., Köhnə Bakı. Şərq-Qərb, Bakı, 2006.
• TƏRLANOV. M., Azərbaycan xalq yaradıcılığı nümunələri. Qızıl Şərq. Bakı, 1959
• VƏLİYEV. F., XIX-XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanın maddi mədəniyyəti. AMEA, Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu. Şərq-Qərb, Bakı, 2010.
• BABENÇİKOV. M., Narodnoye dekorativnoye iskustvo. Zakavkazya i yevo mastera. Arxitekturnoye izdatelstvo, Moskva, 1948.
• CAFARZADE. İ., Qobustan. Naskalnoye izobrajeniya. Elm, Baku, 1973.
• LOQVİNENKO. A., Çustvennıye osnovı vospriyatiya prostranstve. MQU, Moskva, 1985.
• Obozreniye Rosiyskix vladeniy za Kavkazom, v statistiçeskom, etnoqrafiçeskom, tipoqrafiçeskom i finansvom otnoşeniyax, proizvedennoye i izdannoye po vısoçayşemu soizvoleniyu. III. Tipoqrafiya departamenta vneşnoy torqovli. Sankt-Peterburq, 1836.
• CHARDEN. J., Voyages du Chevaller Chardin in Perse autres licux de J’Orient// Vol I-IX. Atlas, Paris, 1811.