A Special Collection of Safavid Ceramics: Ceramics of Ardabil Origin in Tabriz Azerbaijan Museum

Yıl 2023, Cilt: 10 Sayı: 2, 137 - 162, 25.06.2023

Ayşe Ersay Yüksel

Öz

The Safavids (1501-1736) are among the prominent states in the history of Islam with their contributions to artistic interaction with the works they produced in both architecture and handcrafts, and the richness of the styles they created.The innovations seen in this period, especially in ceramic art, opened the door to a new phase in Iranian ceramic art. In this article, we introduced ceramic works, originating from the Ardabil Sheikh Safi al-Din Lodge (Khanegah) Chini Khaneh (House of Chinaware) in the Tabriz Azerbaijan Museum collection, in which includes a group of works consisting of blue and white, colored glaze and celadon which have a great place among Safavid ceramics. This original collection, which consists of around thirty works in various forms such as plates, bowls, jars (cubes) and rosettes bearing Chinese and Timurid influences, presents rich examples of the ceramic art of the period. The collection, reflecting characteristics of the period, especially these blue and white ceramics, which are important examples of the art school called "Tabriz School" in the field of tile-ceramic, draws attention with compositions created by its simple floral ornaments and by simple animal figures. In most of these ceramics, there are inscriptions belonging to the waqfiyya (endowment charter) of Shah Abbas I., which can be considered as records reflecting the artistic patronage of the Safavids. In this context, in this article, the Safavid period ceramics of Ardabil origin in Tabriz Azerbaijan Museum were associated with the Tabriz School and evaluated in terms of technique, color, pattern and style.

Anahtar Kelimeler

Safavid ceramics, Tabriz style, Ardabil, Sheikh Safi Al-Din Lodge (Khanegah) and Shrine, Chini Khaneh (House of Chinaware), patronage of art

Safevi Seramiklerine Dair Bir Koleksiyon: Tebriz Azerbaycan Müzesi’ndeki Erdebil Seramikleri

Öz

Safeviler (1501-1736) hem mimaride hem de el sanatlarında ortaya koydukları eserlerle sanatsal etkileşime olan katkıları ve yarattıkları üslupların zenginliği ile İslam tarihinde öne çıkan devletler arasındadır. Bilhassa bu dönemde görülen seramik sanatında yenilikler İran seramik sanatında yeni bir evrenin kapısını açmıştır. Bu makalede Safevi seramikleri arasında büyük yer tutan mavi-beyaz, renkli sır ve seladonlardan oluşan bir grup eserin yer aldığı Tebriz Azerbaycan Müzesi koleksiyonunda yer alan Erdebil Şeyh Safiyüddin Dergâhı Çinihânesi kökenli seramik eserler tanıtılmıştır. Çin ve Timurlu etkisini taşıyan tabak, kâse, küp ve gülabdan gibi çeşitli formlardaki otuz civarında eserden oluşan bu özgün koleksiyon dönemin seramik sanatına dair zengin örnekler sunar. Tebriz Okulu olarak adlandırılan sanat ekolünün önemli örnekleri olan mavi-beyaz seramikler başta olmak üzere dönemin özelliklerini yansıtan seramikler sade bitkisel süslemeler ve yalın hayvan figürlerinden oluşan kompozisyonları ile dikkati çeker. Bu seramiklerin çoğunda Safevilerin sanat himayesini yansıtan kayıtlar olarak değerlendirilebilecek Şah Abbas vakfiyesine ait kitabeler vardır. Bu bağlamda makalede Tebriz Azerbaycan Müzesi’ndeki Erdebil kökenli Safevi devri seramikleri Tebriz Okulu ile ilişkilendirilerek, teknik, renk, desen ve üslup açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Safevi seramikleri, Tebriz üslubu, Erdebil Şeyh Safiyüddin Dergâhı ve Türbesi, Çinihâne, Sanat himayesi

Kaynakça

• Afshar, V. (2020). Safavid ceramics through the eyes of European travellers. Journal of Arts, 3(2), 85-96.
• Crowe, Y. (1992). Some Timurid designs and their far eastern connections. (Ed. Lisa Golombek, Maria Subtelny), Timurid Art and Culture: Iran and Central Asia in the Fifteenth Century, Leiden: Brill, 168-178.
• Ersay Yüksel, A. (2020). Tasavvuf sanat ilişkisi bağlamında Şeyh Safiyyüddîn Dergâhı. İran Çalışmaları Dergisi, 4 (1), 99-148.
• Fehérvári, G. (1973). Islamic pottery: A study based on barlow collection. Faber &Faber.
• Golombek, L. (2003). The safavid ceramic industry at Kirman. JSTOR, 41, 253-270.
• ……………,, (2014). Dominant fashions and distinctive styles, persian pottery in the first global age the sixteen and seventeen centuries. 2, The Royal Ontario Museum, 57-123.
• Golombek, L., Mason, M. R., Proctor, P., Reilly, E. (2014). Persian pottery in the first global age the sixteenth and seventeenth centuries. The Royal Ontario Museum.
• Grube, E. J. (1989). Notes on the decorativ arts of the Timurid period. Islamic Art, 3, 175-208.
• Gürkan Anar, A. D. (2017). Safevi şahlarının baniliği üzerine bir değerlendirme. İran Çalışmaları Dergisi, 1(1), 117-143.
• Koçak, Ş. (2009). Jingdezhen’de porselen yapımı ve Çin porselen sırları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Lane, A. (1971). Persia: The Safavid period (1502-1722) and later. Later Islamıc Pottery Persia, Syria, Egypt, Turkey, Faber&Faber, 68-102.
• Mason, R., Golombek, L. (2003). Petrography of Iranian Safavid ceramics. Journal of Archaeological Science, 30, 251-261.
• Ölçer, S. (2018). 15 ve 16. yüzyıl mavi-beyaz seramikleri: Osmanlı, Safevi ve Çin hanedanlığı örneklerinin üslup bağlamında karşılaştırılması. Sanat Tarihi Dergisi, XXVII, 265-301.
• Pope, J. A. (1956). Chinese porcelains from the Ardebil shrine. Smithsonian Institue Freer Gallery of Art.
• …………….. (1981). Chinese porcelains from the Ardebil shrine. Reprinted for Sotheby Parke-Bernet Publications.
• Rizvi, K. (2002). The imperial setting: shah Abbas at the Safavid shrine of shaykh Safi in Ardabil. Sheila Canby (ed.), Safavid Art and Architecture (s. 9-15).
• Savory, R. (2007). Iran under the Safavids. Cambridge University Press.
• Url 1: https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php?id=8034.
• Wood, N. (1999). Chinese glazes their origins, chemistry and recreation. University of Pennsylvania Press, Philedelphia, USA; A & C Black, London, Great Britain.