Descartes’ın Bilgi Felsefesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 101 - 118

Bilge Burhanettin Gülcü

Öz

Orta Çağ Felsefesi’ni ve akademik düşünceyi reddeden düşünceler geleneğini tanımlayan Bilgi Felsefesi, saf aklın ürünü olması anlamında özerktir. Orta Çağ Felsefesi’nde akıl, inanca; felsefe, teolojiye hizmet ettiğinden Descartes çevresindeki filozoflar, teolojinin etkisini ortadan kaldıran XVII. yüzyıl felsefi geleneğinin temellerini attılar. Bu bağlamda bu felsefe anlayışının temsilcileri, kendilerinden önceki Tanrı merkezli dünya görüşünden ziyade insan merkezli bir dünya görüşü ve temelde öznenin olduğu bir dünya görüşü geliştirmişlerdir. Zira Bilgi Felsefesi’nde özne, insan perspektifinde odak noktasıdır. Descartes, modern felsefenin kurucusu olarak kabul edilir. Modern felsefe; XVII. yüzyılda Rönesans fikirleriyle oluşmaya başlamış, Fransız Rene Descartes ve İngiliz Francis Bacon ile tamamen özdeşleşmiştir. Aydınlanma Felsefesi’nin öncüsü, Batı medeniyetinin hâkim anlayışı olduğu için önemli bir konuma sahiptir. Modern felsefenin neden bu kadar önemli olduğunu anlamak için bu yeni felsefenin ilk temsilcilerini anlamak gerekir. Çalışmanın omurgasını oluşturan “Descartes Felsefesi’nin Amacı” ile “Yöntemi Kullanmada Bilgi Edinme Yetileri” çeşitli paradigmalar ışığında içerik çözümlemesine tabi tutularak yerli ve yabancı kaynaklara atıfta bulunularak incelenmiştir. Bu makalenin ana amacı akıl ile bilginin kaynağını belirleyen ve bütün soruları akıl ile cevaplandıran Descartes’ın Bilgi Felsefesi anlayışını açıklamak olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Descartes, Bilgi Felsefesi, Matematiksel Yöntem, Tanrı, Kartezyen

Descartes' Philosophy of Knowledge

Öz

The Philosophy of Knowledge, which defines the tradition of thought that rejected medieval philosophy and academic thought, is autonomous in the sense that it is the product of pure reason. Since reason served faith and philosophy served theology in medieval philosophy, the philosophers around Descartes laid the foundations of the seventeenth-century philosophical tradition that eliminated the influence of theology. In this context, the representatives of this philosophical approach developed a human-centred worldview and a worldview based on the subject rather than the God-centred worldview that preceded them. In the Philosophy of Knowledge, the subject is the focal point in the human perspective. Descartes is considered the founder of modern philosophy. Modern philosophy began to be formed in the 17th century with the ideas of the Renaissance and was completely identified with the French Rene Descartes and the English Francis Bacon. The pioneer of the Enlightenment Philosophy has an important position as it is the dominant understanding of Western civilisation. In order to understand why modern philosophy is so important, it is necessary to understand the first representatives of this new philosophy. "The Purpose of Descartes' Philosophy" and "The Powers of Acquiring Knowledge in Using the Method", which constitute the backbone of the study, are analysed in the light of various paradigms by content analysis and by referring to domestic and foreign sources. The main purpose of this article is to explain Descartes' understanding of the philosophy of knowledge, which determines the source of knowledge with reason and answers all questions with reason.

Anahtar Kelimeler

Descartes, Philosophy of Knowledge, Mathematical Method, God, Cartesian

Kaynakça

• Afşar, T. (1980). Descartes Felsefesine Giriş. Kuram Yayınları.
• Afşar, T. (1972). Descartes. Kitaş Yayınları.
• Cevizci, A. (2001). 17.Yüzyıl Felsefesi Tarihi. Asa Yayınları.
• Cevizci, A. (2002). Felsefe Sözlüğü. Paradigma Yayınları.
• Cevizci, A. (2010). Bilgi Felsefesi. Say Yayınları.
• Copleston (1997). Frederick Descartes. (Çev. A. Yardımlı). İdea Yayınevi.
• Cottingham J. (2002). Descartes Sözlüğü. (Çev. A. Kovanlıkaya). Doruk Yayınları.
• Descartes, R. (1991). Principles of Philosophy (PP), The Discourse on Method (DM) and Rules for the Direction of the Mind (RDM). The Philosophical Writings of Descartes içinde, vol. I, (trans. by J. Cottingham, R. Stoothoof, D. Murdoch), Cambridge University Press.
• Descartes, R. (1999). Aklın Yönetimi İçin Kurallar. (Çev. M. Ökmen). Sosyal Yayınları.
• Descartes, R. (2010). Felsefenin İlkeleri. (Çev. Mesut Akın). Say Yayınları. Descartes, R. (2013). Metafizik Üzerine Düşünceler. (Çev. Ç. Dürüşken). Kabalcı Yayınları.
• Descartes, R. (1947). Metod Üzerine Konuşma. (Çev. M. Karasan). Milli Eğitim Basımevi.
• Descartes, R. (1984). Principles of Philosophy (PP). The Discourse on Method (DM) and Rules for the Direction of the Mind (RDM), The Philosophical Writings of Descartes içinde, vol. I, (trans. by J. Cottingham, R. Stoothoof, D. Murdoch). Cambridge University Press.
• Durmuş, H. (1996). Descartes’da Matematizm ve Mathesis Universalis. Descartes Sempozyomu’na sunulan bildiri, s. 29-s.45. Erişirgil, M. E. (2006). Descartes ve Kartezyenler. Çizgi Kitabevi.
• Güçlü, A. B. (2010). Felsefe Sözlüğü. Bilim ve Sanat Yayınları.
• Hacıoğlu, D. (1996). Descartes’da Matematizm ve Mathesis Universalis. DescartesSempozyomu’na sunulan bildiri (s.29-44). Y.T.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Matematik Bölümü Descartes Sempozyumu”na Sunulan Bildiri (11 Kasım 1996).
• Hegel, G.W.F.(1896). Lectures on the History of Philosophy, (trans. by E. Haldane and F. Simson, Kegan Paul, Trench, Trübner & Co), vol. III., London. (1994). “A History of Philosophy” vol IV, Modern Philosophy: From Descartes to Leibniz, New York, Image Books.
• Karakuş, G. (2021). Tarihyazıcılığı: Tarih Alanında Felsefi Hermenötik Nasıl Yapılır?”, İnsan ve Toplum Bilimleri Akademi Dergisi, 1/2, 218-225.
• Lacombe. (1943). Olivier Descartes. (Çev. M. Karasan). AÜ Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Magee, B. (2008). Büyük Filozoflar, Platon’dan Wittgenstein’a Batı Felsefesi (2. Baskı). Paradigma Yayınları.
• Timuçin, A. (2000). Descartes Felsefesine Giriş. (Genişletilmiş 4. Baskı). Bulut Yayınları.
• Pascal, (1956). Blaise Pascal’s Pensees. (introduction by T.S.Eliot, E. P .Dutton&Co., Inc.). Weber, A. (1998). Felsefe Tarihi. (Çev. V. Eralp). Sosyal Yayınları.