Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerinin Dağıtımcı Liderlik Davranışlarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 428 - 437, 02.04.2024

Mehmet Barış Ay , Fatma Gülsüm , Fatma Çelik , Leyla Oçar , Zeynep Öztürk , Berna Koç

Öz

Okul müdürleri, öğretmenler aracılığıyla öğrenci başarısının artırılmasında etkili bir rol oynayabilir. Literatürde okul müdürlerinin liderliğinin eğitim çıktılarını olumlu yönde etkilediğini gösteren çeşitli çalışmalar bulunmaktadır. Okul müdürünün liderlik davranışları okul için önemli olmakla birlikte, son yıllarda liderliğin diğer yöneticiler ve öğretmenler arasında paylaşılan yönüne de vurgu yapılmaktadır. Bu bağlamda, dağıtımcı ya da paylaşılan liderlik davranışlarının incelenmeye başlandığı görülmektedir. Bu çalışma, öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının bazı değişkenler açısından incelenmesine odaklanmaktadır. Araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerinde görev yapan 12350 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise evrenden tesadüfi örnekleme yoluyla belirlenen 390 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Davis (2009) tarafından geliştirilen ve Şahin, Uğur, Dinçel, Balıkçı ve Karadağ (2014) tarafından Türkçeye uyarlanan Dağıtımcı Liderlik Ölçeği (DLLÖ) yardımıyla elde edilmiştir. Ölçek tek boyuttan oluşmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca çalışmada t-testi ve ANOVA testi kullanılmıştır. Analizler sonucunda, okul müdürlerinin dağıtımcı liderlik davranışlarının cinsiyetlerine, görev yaptıkları okul türüne, kıdemlerine ve eğitim düzeylerine göre anlamlı bir farklılık göstermediği bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okul Müdürü, Liderlik, Dağıtımcı, Yönetici, Okul, Öğretmen

Investigation of Distributive Leadership Behaviours of School Principals According to Teachers' Perceptions According to Some Variables

Öz

School principals can play an effective role in increasing student achievement through teachers. There are various studies in the literature that show that the leadership of school principals positively affects educational outcomes. Although the leadership behaviours of the school principal are important for the school, in recent years, the shared aspect of leadership among other administrators and teachers has been emphasised. In this context, it is seen that distributive or shared leadership behaviours have started to be examined. This study focuses on examining the distributive leadership behaviours of school administrators according to teachers' perceptions through some variables. The population of the study consists of 12350 teachers working in the central districts of Diyarbakır in the 2022-2023 academic year. The sample of the study consists of 390 teachers determined by random sampling from the population. The data of the study were obtained with the help of the Distributive Leadership Scale (DLLS) developed by Davis (2009) and adapted into Turkish by Şahin, Uğur, Dinçel, Balıkçı, and Karadağ (2014). The scale consists of one dimension. In the analysis of the research data; arithmetic mean, standard deviation, frequency and percentage values were calculated. In addition, t-test and ANOVA test were used in the study. As a result of the analyses, it was found that school principals' distributive leadership behaviours did not differ significantly according to their gender, the type of school they work in, seniority and education level.

Anahtar Kelimeler

School Principal, Leadership, Distributive, Administrator, School, Teacher

Kaynakça

• Ağırdaş, Y. (2014). Resmi Liselerde Dağıtımcı Liderlik ile İş Doyumu Arasındaki İlişkinin Öğretmen Görüşlerine Dayalı Olarak İncelenmesi (Çorum İli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi.
• Akgün, Ö. F. (2019). Dağıtımcı Liderlik Davranışlarının Okul Türüne ve Müdürlerin Belirli Özelliklerine Göre İncelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Arabacı, İ. B., Karabatak, S. & Polat, H. (2016). Ortaöğretim Okulu Yöneticilerinin Dağıtımcı Liderlik Rollerine İlişkin Öğretmen Algıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3), 1015-1032.
• Atılkan, N. (2019). Okul Müdürünün Dağıtımcı Liderlik Davranışları ile Okulların Etkililiği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi.
• Çiçek, E. (2018). Eğitim Kurumlarında Dağıtımcı Liderlik ve Örgütsel Güven Arasındaki İlişki (Kayseri İl Merkezi Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Ereş, F. & Akyürek, M. İ. (2016). İlkokul Müdürlerinin Dağıtılmış Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin İş Doyumu Algıları Arasındaki İlişki Düzeyleri. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36 (3), 427-449.
• Gibb, C. A. (1954). Leadership. In G. Lindzey (Ed.), Handbook of social psychology, 2 (pp. 877-917). Reading, MA: Addison-Wesley.
• Korkmaz, E. ve Gündüz, H. B. (2011). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Dağıtımcı Liderlik Davranışlarını Gösterme Düzeyleri. Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 23-153.
• Kulu, M. (2020). Okul Yöneticilerinin Dağıtımcı Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Mesleki Topluluk Düzeyleri Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi.
• Kurt, T. (2016). Öğretmen Liderliğini Açıklamaya Yönelik Bir Model: Dağıtımcı Liderlik, Örgütsel Öğrenme ve Öğretmenlerin Öz Yeterlik Algısının Öğretmen Liderliğine Etkisi. Eğitim ve Bilim, 41 (183), 1-28.
• Mermer, M. (2019). Mesleki ve Teknik Anadolu Liselerinde Görev Yapan Öğretmenlerin Okul Yöneticilerinde Dağıtımcı Liderlik Davranışlarına İlişkin Görüşleri (Ankara İli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Şahin, M., Uğur, C., Dinçel, S., Balıkçı, A., & Karadağ, E., (2014). Dağıtımcı Liderlik Ölçeği’nin Türkçeye Uyarlanması Dil Geçerliği ve Ön Psikometrik İncelenmesi. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 3 (2), 19-30.
• Turan, S. (2015). Okullarda Liderlik. S. Turan (Ed.). Eğitim Yönetimi içinde (s. 375- 409). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Turan, S. (2020). Okul Yöneticisinin Liderlik Rolleri. N. Cemaloğlu (Ed.). Türk Eğitim Sistemi ve Okul Yönetimi içinde (s. 445-467). Pegem Akademi.
• Uçar, R. (2015). İlkokul Müdürlerinin Dağıtımcı Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Motivasyon ve Yaratıcılık Düzeyleri Arasındaki İlişki (Diyarbakır İli Örneği) [Doktora tezi, Dicle Üniversitesi]. Yök tez.
• Ulusoy, T. (2014). Okullarda Sergilenen Dağıtımcı Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin İş Doyumu ve Örgütsel Adanmışlıkları Arasındaki İlişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Yetim, Z. (2015). İlköğretim Kurumlarında Dağıtımcı Liderlik ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki (Seydikemer Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Aydın Üniversitesi.