Öğretmenlerin Bazı Değişkenlerine Göre Okul Yöneticilerinin Güçlendirici Liderlik Davranışlarının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 366 - 376, 02.04.2024

Cemal Ekin Serdar Yiğit Ali Büyükkaya Adem Çelik Abdurrahman Devran Cihan Sürer Fatih Barut

Öz

Eğitim kurumları hedeflerine ulaşmak için faaliyet gösterirken teknolojik, sosyal ve kültürel tehditlere maruz kalabilmektedirler. Bu tehditler eğitim kurumlarının akademik ve diğer benzeri durumlarını etkileyerek hedeflerine ulaşmasını sekteye uğratmakta bazen hedeflerinden sapmaya neden olmaktadır. Eğitim kurumları karşılaştığı beklenmeyen olaylar karşısında faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yönetici, öğretmen ve diğer çalışanlar olarak yanıt vermelidir. Bu bağlamda eğitim kurumlarının dayanıklılığını artırılmasında öne çıkan güçlendirici liderlik kavramı ile müdürler; işlerinde ve karar alma süreçlerinde güçlendirilmekte, tüm eğitim paydaşlarının yönetime katılmaları sağlanmaktadır. Bu noktadan hareketle bu araştırmada okul müdürlerin güçlendirici liderlik davranışlarının öğretmenlerin bazı değişkenlerine göre analiz edilmiştir. Bu Araştırmanın evrenini 2022-2023 eğitim öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerinde çalışan 1189 öğretmenden oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, evrenden tesadüfî örnekleme yoluyla ile belirlenen 380 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri Konczak, Stelly ve Trusty (2000) tarafından geliştirilen ve Aras (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan “Güçlendirici Liderlik Davranışları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma verilerinin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca araştırmada, t-testi, ANOVA testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; okul müdürlerin güçlencirici liderlik liderlik davranışlarının cinsiyetlerine, eğitim düzeylerine ve kıdemlerine göre anlamlı farklılık göstermediği görülmüştür.
Anahtar Kelimeler:

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Paydaş, Müdür, Güçlencirici, Lider, Yönetici

Investigation of School Administrators' Empowering Leadership Behaviours According to Some Variables of Teachers

Öz

Educational institutions may be exposed to technological, social and cultural threats while operating to achieve their goals. These threats affect the academic and other similar situations of educational institutions and hinder their achievement of their goals and sometimes cause deviation from their goals. Educational institutions should respond as administrators, teachers and other employees in order to continue their activities in the face of unexpected events. In this context, with the concept of empowering leadership, which stands out in increasing the resilience of educational institutions, principals are empowered in their work and decision-making processes, and all educational stakeholders are enabled to participate in management. From this point of view, in this study, empowering leadership behaviours of school principals were analysed according to some variables of teachers. The population of this research consists of 1189 teachers working in the central districts of Diyarbakır in the 2022-2023 academic year. The sample of the study consists of 380 teachers determined by random sampling from the population. The empowering leadership behaviours scale developed by Konczak, Stelly and Trusty (2000) and adapted into Turkish by Aras (2013) was used. In the analysis of the research data; arithmetic mean, standard deviation, frequency and percentage values were calculated. In addition, t-test and ANOVA test were used in the study. As a result of the analyses, it was seen that the empowering leadership behaviours of school principals did not differ significantly according to their gender, education level and seniority.

Anahtar Kelimeler

Education, Stakeholder, Principal, Empowering, Leader, Administrator

Kaynakça

• Aras, G. (2013). Personel güçlendirme yönetiminde güçlendirici liderlik davranışları uygulaması: Kemer bölgesi beş yıldızlı otel işletmeleri örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gümüşhane Üniversitesi.
• Bayın, M. A. (2021). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderlik Düzeyi ile Öğretmenlerin Örgütsel Muhalefeti Arasındaki İlişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yüksek İnönü Üniversitesi.
• Gümüş, A. (2013). İlkokul Yöneticilerinde Güçlendirici Liderlik Davranışları İle Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık İlişkisi: Psikolojik Güçlendirmenin Aracılık Rolü (Ankara İli Örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. T.C. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Blase, J., & Blase, J. (1996). Facilitative School Leadership and Teacher Empowerment: Teacher's Perspectives. Social Psychology of Education, 1 (2), 117-145.
• Chen, G., Sharma, P. N., Edinger, S. K., Shapiro, D. L., ve Farh, J. L. (2011). Motivating and de-motivating forces in teams: Cross-level influences of empowering leadership and relationship conflict. Journal of Applied Psycology, 96, 541-557.
• Conger, J. A., & Kanungo, R. N. (1988). The Empowerment Process: Integrating Theory and Practice. Academy ol Management Review, 13(3), 471-482.
• Doğru, Ç. (2016). Güçlendirici Liderlik ve Pozitif Örgütsel Davranış Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. IV.Örgütsel Davranış Kongresi Adana: Çukurova Üniversitesi, 7, 659-664.
• Gün, İ. ve Aslan, Ö. (2018). Liderlik kuramları ve sağlık örgütlerinde liderlik. Journal of Health and Nursing Management, 5 (3), 217-226.
• İmamoğlu, E. B. (2019). Güçlendirici Liderlik ile Yenilikçi İş Davranışı Arasındaki İlişkide Algılanan Örgütsel Destek ve Bilgi Paylaşımı Davranışının Aracı Rolü: Bilişim Sektöründe Bir Çalışma [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Koçak, S. (2016). Ortaöğretim Kurumlarındaki Psikolojik Sözleşme Üzerinde Güçlendirici Liderlik Davranışlarının Rolü [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Konan, N. ve Çelik, O. T. (2017). Okul Müdürlerinin Güçlendirici Liderliğine İlişkin Öğretmen Algısı. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 322–335. doi:10.14686/buefad.274186
• Konan, N., & Çelik, O. T. (2018). Güçlendirici Liderlik Ölçeğinin Eğitim Örgütleri İçin Türkçe'ye Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Kastamonu Education Journal, 26 (4), 1043-1054.
• Konan, N., ve Çelik, O. T. (2018). Güçlendirici liderlik ölçeğinin eğitim örgütleri için Türkçeye uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kastamonu Education Journal, 26(4), 1043-1054.
• Konczak, L. J., Stelly, D. J., & Trusty, M. L. (2000). Defining and Measuring Empowering Leader Behaviors: Development of an Upward Feedback Instrument. Educational and Psychological Measurement, 60 (2), 301-313.
• Lee, A. N. ve Nie, Y. (2015). Teachers’ perceptions of school leaders’ empowering behaviors and psychological empowerment: Evidence from a Singapore sample. Educational Management Administration and Leadership, 45 (2), 260- 283. https://doi.org/10.1177/1741143215578448
• Lee, A., Willis, S., & Tian, A. W. (2017). Empowering leadership: A meta‐analytic examination of incremental contribution, mediation, and moderation. J Organ Behav.1, 1-20. doi:https://doi.org/10.1002/job.2220
• Ötken, A. B. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve Psikolojik Sahiplenme Arasındaki İlişki ve Bu İlişkide Örgütsel Adaletin Rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(2), 113-140.
• Yavuz, A. (2021). Birey-Örgüt Uyumu, Psikolojik Sahiplenme, İşgören Sesliliği ve Motivasyon Araçları İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayınevi.
• Yukl, G. (2002). Leadership in organizations. Pearson Education.
• Zaccaro, S. J., Rittman, A. L., ve Marks, M. A. (2001). Team leadership. Leadership Quarterly, 12, 451-483.
• Zhang, X., & Bartol, K. M. (2010). Linking Empowering Leadership and Employee Creativity: The Influence of Psychological Empowerment, Intrinsic Motivation, and Creative Process Engagement. Academy of Management Journal, 53 (1), 107–128. doi:10.5465/amj.2010.48037118.