İlköğretimde Çalışan Öğretmen Algılarına Göre Okul Müdürlerin Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1404 - 1416, 07.06.2024

Gökhan Ataç , Gürcan Yılmaz , Hakan Aydın , Emrullah Özkaradağ , Deniz Enterli , İbrahim Yavuz , Özgül Özer

Öz

Eğitimde nitelikli insanlar yetiştirmek, dünya standartlarına ulaşmak, geleneksel eğitim modellerinden ziyade etkili yönetim biçimleriyle mümkündür. Verimi ön plana alan ve işbirlikçi modeller kullanarak, insanı merkeze koyan yönetim anlayışlardan biride dönüşümcü liderlik anlayışıdır. Bu çalışmada dönüşümcü liderlik davranışları öğretmenlerin bazı değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırmanın evrenini 2023-2024 eğitim öğretim yılında Diyarbakır merkez ilçelerinde çalışan 12597 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, evrenden tesadüfî örnekleme yolu ile belirlenen 250 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri Taş ve Çetiner‟in 2007 yılında geliştirmiş olduğu “Dönüşümcü Liderlik Ölçeği” 34 maddeli 6 boyuttan oluşmaktadır. Araştırma verilerinin analizinde; aritmetik ortalama, standart sapma, frekans ve yüzde değerleri hesaplanmıştır. Ayrıca araştırmada, t-testi, ANOVA testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda; okul müdürlerin dönüşümcü liderlik davranışlarının cinsiyetlerine, eğitim düzeylerine ve kıdemlerine göre anlamlı farklılık göstermediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Okul, Öğretim, Öğretmen, Müdür, Dönüşümcü Liderlik

Investigation of Transformational Leadership Characteristics of School Principals According to Primary School Teachers' Perceptions

Öz

Raising qualified people in education and reaching world standards is possible with effective management styles rather than traditional education models. One of the management approaches that puts people at the centre by using collaborative models and putting efficiency at the forefront is the transformational leadership approach. In this study, transformational leadership behaviours were examined according to some variables of teachers. The population of the study consists of 12597 teachers working in the central districts of Diyarbakır in the 2023-2024 academic year. The sample of the study consists of 250 teachers determined by random sampling from the universe. The data of the research consist of 34 items and 6 dimensions of the ‘Transformational Leadership Scale’ developed by Taş and Çetiner in 2007. In the analysis of the research data; arithmetic mean, standard deviation, frequency and percentage values were calculated. In addition, t-test and ANOVA test were used in the study. As a result of the analyses, it was seen that transformational leadership behaviours of school principals did not differ significantly according to their gender, education level and seniority.

Anahtar Kelimeler

School, Teaching, Teacher, Principal, Transformational Leadership

Kaynakça

• Arslantaş, C.C. ve Pekdemir, I. (2007). Dönüşümcü liderlik, örgütsel vatandaşlık davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri belirlemeye yönelik görgül bir araştırma, Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 261- 286.
• Aydın, H. (2014). Liderlik tarzlarının iş tatmini ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İnşaat sektöründe bir araştırma. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2), 1-23.
• Cici, B. (2021). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin örgütsel bağlılık ve motivasyonla ilişkisi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Yök Tez.
• Çelik, V. (2003). Eğitimsel Liderlik. Pegem Yayıncılık.
• Çetiner, A. ve Taş, A. (2011). Ortaöğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gerçekleştirme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (2), 369-392.
• Çukur, T. (2022). Etkileşimci ve Dönüşümcü Liderlik Özelliklerinin İşletme Performansına Etkileri ve Turizm Sektöründe Bir Araştırma [Tezli yüksek lisans, Doğuş Üniversitesi]. Yök Tez.
• Doğan, S. (2001). Vizyona Dayalı Liderlik. Seçil Ofset Yayım.
• Eraslan, L. (2004). Liderlikte post-modern bir paradigma: dönüşümcü liderlik. Journal of Human Sciences, 1(1), 165-195.
• Eryılmaz, F. (2006). Endüstri meslek lisesi okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine sahip olma düzeyleri (ankara ili örneği) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi]. Yök Tez.
• Gelmez, S. (2018). İlkokul ve ortaokul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özellikleri (İstanbul ili beyoğlu ilçesi örneği) [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Yök Tez.
• Gökmen, E. (2021). Meslek öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ve okula bağlılıkları arasındaki ilişki [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi-İstanbul]. Yök Tez.
• Güler, H. N. (2018). Kişilik, örgütsel güven ve bağlılığın duygusal emeğe etkileri ile işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma [Doktora tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi]. Yök Tez.
• Hellriegel S, Jackson S, Slolum J, (1999). Management. South Western Collage Tublishing, Ohlo.
• Kabaş, S. S. (2015). Öğretmen algılarına göre ortaokul müdürlerinin dönüşümsel ve etkileşimsel liderlik stilleri ile öğrencilerin teog sınavı başarısı arasındaki ilişki, [Yüksek lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi]. Yök Tez.
• Kandemir, M. (2018). Kadın müdürlerin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılığına etkisinde motivasyonun aracı rolü [Yüksek lisans tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi]. Yök Tez.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4(4), 443-465.
• Keçecioğlu, T. (1998). Liderlik ve Liderler. Kalder Yayınları.
• Kiriş, B. ve Aslan, H. (2019). Okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özellikleri ile öğretmenlerin mesleki benlik saygıları arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1656-1675
• Koçel, T. (2020). İşletme Yöneticiliği. (Genişletilmiş 18. B). Beta Basım Yayım.
• Safia M. (2020). Öğretmenlerin algılarına göre ortaokul müdürlerinin yönetimcü yönetim rolleri ile okulların öğrenen örgütlü olma ve fiyat iş tatmini düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Atatürk Üniversitesi]. Yök Tez.
• Şahin, B. (2020). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi]. Yök Tez.
• Taş, A. ve Çetiner, A. (2011). Ortaöğretim okulu müdürlerinin dönüşümcü liderlik davranışlarını gerçekleştirme durumlarına ilişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9/2, 369-392.
• Temel, E. (2016). Dönüşümcü liderlik ve psikolojik güçlendirme arasındaki ilişkide örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü: Nazilli’deki kamu kurumlarında bir uygulama [Yüksek lisans tezi, Adnan Menderes Üniversitesi]. Yök Tez.
• Titrek, A. (2019). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ve sosyal girişimcilik becerilerine yönelik görüşleri (Kocaeli ili örneği) [Yüksek lisans tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi]. Yök Tez.
• Tunçbilek, B. (2013). Dönüştürücü ve etkileşimci liderlik niteliklerinin özendirme üzerindeki rolü [Doktora tezi, Başkent Üniversitesi]. Yök Tez.
• Turgay, Ç. N. (2022). Dönüşümcü liderlik ve psikolojik sözleşme arasındaki ilişkiye yönelik öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.