Okul Yöneticilerinin Sergilediği Kültürel Liderlik Stili

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 1456 - 1472, 07.06.2024

Deniz Yılmaz , Yusuf İrgin , İlknur Üstün , Derya Kanat , Hakan Sevim , Nizam Gün , Uğur Aksoy

Öz

Okul Yöneticilerinin Sergilediği Kültürel Liderlik Stili

Okul yöneticisinin kültürel liderlik özelliklerine sahip olması örgüt içerisinde işbirliği çalışmalarının artmasını, örgütün vizyon ve misyonun oluşmasını, okul örgütünün geleceğe taşınmasını ve hatta ideolojilerin bile değişimini sağlar. Bu durum aynı zamanda iş tatmini, performans, örgütsel sadakat ve bağlılık, verimlilik ve motivasyon gibi unsurların üzerinde de etkili olmaktadır. Okul yöneticilerinin ya da öğretmenlerinin okul iklim ve kültürünü tam olarak anlamaması, özellikle lider konumundaki yöneticinin başarılı bir okul kültür ve iklim oluşturmasını bir problem haline getirebilir. Dolayısıyla böylesine önem arz eden çalışmamızın amacı Türkiye’de kültürel liderliğinin incelenmesidir. Çalışmada tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın amaçlarını gerçekleştirmek için, öncelikli ilgili literatür taranmış ve makalenin kuramsal temelleri oluşturulmuştur. Çalışmamız nitel bir çalışmadır. Araştırma tasarımı olarak betimsel ve nedensel tasarım tercih edilmiş olup; makalede ayrıca tesadüfi olmayan örnekleme veri tarama yöntemi de uygulanmıştır. Literatür taramasında ulaştığımız veriler ise genel değerlendirmesi yapılarak çalışmada kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul yönetici, kültürel liderlik, Öğretmen, Lider

Cultural Leadership Style Exhibited by School Administrators

Öz

The fact that the school administrator has cultural leadership qualities ensures the increase of cooperation within the organisation, the formation of the vision and mission of the organisation, the carrying of the school organisation to the future and even the change of ideologies. This situation is also effective on factors such as job satisfaction, performance, organisational loyalty and commitment, productivity and motivation. The fact that school administrators or teachers do not fully understand school climate and culture may make it a problem for the administrator, especially the leader, to create a successful school culture and climate. Therefore, the aim of our study, which is of such importance, is to examine cultural leadership in Turkey. Survey model was used in the study. In order to realise the aims of the study, the relevant literature was firstly reviewed and the theoretical foundations of the article were established. Our study is a qualitative study. Descriptive and causal design was preferred as the research design, and non-random sampling data screening method was also applied in the article. The data we reached in the literature review were used in the study by making a general evaluation.

Anahtar Kelimeler

School administrator, cultural leadership, Teacher, Leader

Kaynakça

• Akbaba, & Altun, S. (2008). İlköğretim okul yöneticilerinin teknolojiye karşı tutumları ve duygusal zekâları arasındaki ilişkinin incelenmesi: 8. Uluslararası Eğitim Teknolojileri Konferansı, (ss.1302-1305). Düzce Eğitim Bilimleri Fakültesi.
• Aksu, A, Şahin-Fırat, N, Şahin, İ. (2003). İlköğretim okulu müdürlerinin kültürel liderlik davranışları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Teori ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 36, 490-507.
• Alganer, C.U. (2000). Örgütlerin kuruluş dönemlerinde örgüt kültürü oluşturmaları sırasında karşılaştıkları sorunlar [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Anderson, R. E. (2005). School technology leadership: An empirical investigation of prevalence and effect. Educational Administration Quarterly, 41(1), 49-82. Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: Kuram-araştırma ilişkisi II. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33, 26-61.
• Balcı, A., Özden, Y. ve Açıkalın A. (2005). Eğitim ve okul yöneticiliği (el kitabı). Pegem A Yayıncılık.
• Barutçugil, İ. (2014). Liderlik. Kariyer Yayınları.
• Başaran, G. E. (1991). Örgütsel davranış: İnsanın üretim gücü. Gill Yayınevi.
• Başaran, İ. E. (2000). Örgütsel Davranış. Ankara.
• Booms, M. Ç. (2009). An Empirical Study on Transactional, Transformational and Authentic Leaders: Exploring the Mediating Role of Trust in Leader on Organizational Identification [Yayımlanmamış doktora tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Buluç, B., (2009). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 15(1), 5-34.
• Busher, H. ve Barker, B. (2003). The crux of leadership: Shaping school culture by contesting the policy contexts and practices of teaching and learning. Educational Management Administration Leadership, 31 (1), 51- 65.
• Bünyamin, Ö. (2004). Kamu Yönetiminde Yönetici Çıkmazı. Maliye Dergisi, 145, 97.
• Can, T. (2003). Bolu ortaöğretim okulları yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlilikleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 2 (3), 94-107.
• Caza, A., Bagozzi, R.P., Woolley, L., Levy, L., Caza, B. B. (2010). Psychological capital and authentic leadership. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 2 (1), 53-70.
• Conger, J. A. (1999). Charismatic and transformational leadership in organizations: An insider's perspective on these developing streams of research. The leadership quarterly, 10(2), 145-179.
• Conger, JA ve Kanungo, RN (1988). Yetkilendirme süreci: Teori ve pratiğin bütünleştirilmesi. Yönetim Akademisi incelemesi , 13 (3), 471-482.
• Çek, F. (2011). Bağımsız anaokulu ve ilköğretim okulu müdürlerinin kültürel liderlik davranışları ile okul öncesi öğretmenlerinin iş doyumu arasındaki ilişki (Master's thesis, Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• Çelik, M. (2015). Öğretmen algılarına göre ilkokul müdürlerinin otantik liderlik davranışları: Gaziantep Şehitkâmil ilçesi örneği (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Çelik, Ö. (2010). Okul yöneticilerinin özbilinç yeterliliği ve dönüşümcü liderlik özellikleri arasındaki ilişki (Master's thesis, Sakarya Üniversitesi).
• Çelik, V. (1998). Eğitimde dönüşümcü liderlik. Kuram ve uygulamada eğitim yönetimi, Sosyal ve Ekonomik Arastırmalar Dergisi,16 (16), 423-442.
• Çelik, V. (2002). Okul kültürü ve yönetimi. Pegem A Yayınları.
• Çelik, V. (2009). Okul kültürü ve yönetimi (4. baskı). Pegem Yayınları.
• Donuk, B. (2007). Liderlik ve Spor. Ötüken Yayınları.
• Eryılmaz, F. (2006). Endüstri meslek lisesi okul müdürlerinin dönüşümcü liderlik özelliklerine sahip olma düzeyleri (Ankara ili örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gardner, W. L., Avolio, B. J., Luthans, F., May, D. R., & Walumbwa, F. (2005). “Can you see the real me?” A self-based model of authentic leader and follower development. The leadership quarterly, 16(3), 343-372.
• Geylani, A. (2013). Okul yönetiminde kültürel liderlik yaklaşımı ve toplumsal boyutu. Çankırı Karatekin Üniversitesi Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-23.
• Güçlüol, K. (1985). Eğitim yönetiminde karar ve örnek olaylar. Kadıoğlu Matbaası.
• Günçavdı, G. (2017). Karizmatik liderlik: alan yazın taraması. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi,1(1), 21-34.
• Harter, S. (2002). Authenticity, Handbook of Positive Psychology (ss. 382-394) CR Snyder ve S. J. Lopez.
• Ilgar, L. (2007). Eğitim yönetimi okul yönetimi, sınıf yönetimi. Beta Yayınları.
• Karip, E. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 16 (16), 443- 465.
• Keçecioğlu, T. (1998). Liderlik ve Liderler. Kalder Yayınları.
• Kernis, M. H. (2003). Toward a conceptualization of optimal self-esteem. Psychological inquiry, 14(1), 1-26.
• Kiliç, G. (2006). Eğitim kurumlarında liderlik tarzları ve örgüt kültürünün performans üzerindeki etkisi. [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Korkmaz, M. (2006). Okulun kişiliğinin özellikleri ile yönetim yolu arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi , 46 (46), 199-226.
• Ladkin, D., & Taylor, S. S. (2010). Enacting the ‘true self’: Towards a theory of embodied authentic leadership. The leadership quarterly, 21(1), 64-74.
• Lee, M., Hallinger, P., & Walker, A. (2012). A distributed perspective on instructional leadership in International Baccalaureate (IB) schools. Educational Administration Quarterly, 48(4), 664-698.
• Luthans, F. (2002). The need for and meaning of positive organizational behavior. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 23(6), 695-706.
• Memiş, Ç. A., Aydın, G. K., Kabasakal, H., & Saraçer, B. E. (2009). Türkiye’de otantik liderlik üzerine bir keşif çalışması. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 21-23.
• Ogawa, R. T., Goldring, E. B., & Conley, S. (2000). Organizing the field toimprove research oneducational administration. Educational Administration Quarterly, 36(3), 340-357. Özalp, İ., & Öcal, H. (2000). Örgütlerde Dönüştürücü Transformatıonal Liderlik Yaklaşımı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 207-227.
• Özgenel, M., Mert, P., & Parlar, H. (2020). Improving teacher performance: Leadership qualities of school principals as a tool. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39), 1127-1148.
• Shamir, B., & Eilam, G. (2005). “What's your story?” A life-stories approach to authentic leadership development. The leadership quarterly, 16(3), 395-417.
• Sincar, M. (2015). Teknoloji liderliği ve. eğitim yönetiminde yeni yaklaşımlar. (1. Baskı) Pegem Akademi.
• Sönmez, N. (2023). Orta öğretim okulu yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin, değişime olan direnç üzerindeki etkilerinin araştırma bulgularının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7(28), 113-130.
• Şişman, M. (1998). Eğitim yönetiminde kuram ve araştırmada alternatif paradigma ve yaklaşımlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 395-422.
• Tanzer, S. (2004). Mesleki ve teknik öğretim okulu yöneticilerinin teknolojik liderlik yeterlikleri (Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü).
• Turan, S., Durceylan, B., & Şişman, M. (2005). Üniversite yöneticilerinin benimsedikleri idari ve kültürel değerler. Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 181-202.
• Yildirim, B. (2001). Okul yöneticilerinin kültürel liderlik rollerinin öğretmenlerin iş doyumuna ve meslek ahlakına etkisi [Doktora tez, Fırat Üniversitesi]. Yök Tez.
• TDK, https://sozluk.gov.tr/
• TDK. (2022). https://sozluk.gov.tr/.