Investigation of Developmental Characteristics and Phonological Awareness Skills in 60-72 Months Old Children

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 980 - 999, 07.06.2024

Nesil Sezgi Yılmaz , Mine Akkaynak

Öz

The aim of this study is to examine the phonological awareness of children diagnosed with typical development, autism spectrum disorder and developmental delay. In the study, descriptive survey model, one of the descriptive research models among quantitative research methods, was used. A total of 64 children, including typically developing and non-typically developing children aged 60-72 months with developmental age in the province of Istanbul in the 2020-2021 academic year, were included in the study. Ankara Developmental Inventory (AGTE) and Early Literacy Skills Test, Phonological Awareness subtest (EROT) and personal information form were used as data collection tools to evaluate the development of children aged 0-6 years. All statistical analyses were performed with IBM SPSS 25.0 software. Descriptive and comparative statistical techniques were used in the analyses. It was observed that there was no significant difference in the scores of the ARTE and EROT according to the variables of gender, chronological age, presence of developmental diagnosis, and developmental age. In the study, it was concluded that phonological awareness levels in children increased with reading with parents, increasing parental education level and increasing socioeconomic level.

Anahtar Kelimeler

Phonological Awareness, Developmental Delay, Autism Spectrum Disorder

60-72 Aylık Çocuklarda Gelişimsel Özelliklerin ve Sesbilgisel Farkındalık Becerilerinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmanın amacı, tipik gelişim gösteren, otizm spektrum bozukluğu ve gelişimsel gecikme tanısı almış çocukların sesbilgisel farkındalıklarını incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan betimsel araştırma modellerinden betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmaya 2020-2021 eğitim öğretim yılında İstanbul ilinde gelişimsel yaşı 60-72 aylık tipik gelişim gösteren ve göstermeyen çocuklar olmak üzere toplam 64 çocuk dâhil edilmiştir. Araştırmada veri toplama aracı olarak 0-6 yaş aralığındaki çocukların gelişimlerinin değerlendirilmesini amaçlayan Ankara Gelişim Envanteri (AGTE) ve Erken Okuryazarlık Becerileri Testi, Sesbilgisel Farkındalık alt testi (EROT) ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Tüm istatistiksel analizler IBM SPSS 25.0 programı ile yapılmıştır. Analizlerde tanımlayıcı ve karşılaştırmalı istatistiksel teknikler kullanılmıştır. AGTE ve EROT puanlarında cinsiyet, kronolojik yaş, gelişimsel tanının bulunması, gelişimsel yaş değişkenlerine göre anlamlı farklılık olmadığı görülmüştür. Araştırmada ebeveynlerle birlikte okuma yapma, anne-baba eğitim düzeyinin artması ve sosyoekonomik düzeyin artması ile birlikte çocuklarda sesbilgisel farkındalık düzeylerinin artış gösterdiği sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sesbilgisel Farkındalık, Gelişimsel Gecikme, Otizm Spektrum Bozukluğu

Kaynakça

• Akdal, D. (2018). Sesbilgisel farkındalık becerilerini desteklemeye yönelik SESFAR müdahale programının etkililiğinin incelenmesi [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. Yök Tez.
• Altıparmak-Ercan, F. (2020). Aile yapısının, aile tutumlarının ve televizyonun 2-4 yaş arası çocukların dil gelişimine etkisinin incelenmesi (Muş ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kastamonu Üniversitesi.
• Aslan, D. (2017). Gelişim ile ilgili temel konular. Akyol Köksal A. (ed). Erken Çocukluk Döneminde Gelişim I. Anı Yayıncılık. Bloodstein, O. (2006). Some empirical observations about early stuttering: A possible link to language development. Journal of Communication Disorders, 39(3), 185- 191.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi. Byrd, C. T., Conture, E. G. ve Ohde, R. N. (2007). Phonological priming in young children who stutter: Holistic versus incremental processing. American Journal of Speech Language Pathology, 16, 43-53.
• Cassel, R. (2011). Home literacy factors affecting emergent literacy skills [Unpublished Doctoral Thesis]. Nova Southeastern University.
• Clark, C. E., Conture, E. G., Walden, T. A. ve Lambert, W. E. (2013). Speech sound articulation abilities of preschool age children who stutter. Journal of Fluency Disorders, 38, 325-341.
• Demirtaş, Ç. P. (2017). Okuma güçlüğü olan öğrencilerde okuma, sesbilgisel farkındalık, hızlı isimlendirme ve çalışma belleği becerilerinin incelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi. Ecenbarger, L. (2006). Method Mania: Activities to teach phonological awareness skills and strategies. Author House.
• Erdoğan, S., Şimşek B. H. ve Erdoğan A. (2005). Ankara'nın Alt Sosyoekonomik Bölgelerinde Ana Sınıfına Devam Eden 5-6 Yaş Çocuklarının Dil Gelişim Düzeylerine Bazı Faktörlerin Etkisinin İncelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 231-246.
• Ergin, B. (2012). 5-6 yaş çocuklarının dil gelişim düzeyleri ile sosyal kabul durumları arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi]. Yök Tez.
• Erol, N, Sezgin, N. ve Savaşır, I. (1993). Ankara Gelişim Tarama Envanteri ile ilgili geçerlik çalışmaları. Türk Psikoloji Dergisi, 29, 16-22.
• Gillon, G. T. (2007). Phonological awareness: From research to practice. Guilford Press.
• Gündoğdu, E. S. (2017). Öğrenme Güçlüğü Olan Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerilerinin Normal Gelişim Gösteren Akranlarıyla Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yök Tez. İnanç Yazgan B., Bilgin M. ve Atıcı Kılıç M. (2015). Gelişim psikolojisi. Pegem Akademi.
• Kargın, T., Ergül, C., Büyüköztürk, Ş., ve Güldenoğlu, B. (2015). Anasınıfı çocuklarına yönelik erken okuryazarlık testi (EROT) geliştirme çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 16 (3), 237-268.
• Keser, M. (2020). 60-72 aylık çocukların dikkat yetisi ile geometri ve sesbilgisel farkındalık becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Afyonkarahisar ili örneklemi) [Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi]. Yök Tez.
• Küçüksakarya, E. (2020). Di̇lbi̇lgi̇si̇ni̇n temel bileşenleri̇ ve arakesitler. Dokuz Eylül University Journal of Graduate School of Social Sciences, 22 (1), 33–60.
• Kürkçüoğlu, B. (2016). 0-6 Yaş Arası Çocukların Temel Gelişimsel Özellikleri: Bilişsel Gelişim ve Dil Gelişimi. Diken, İ. (Ed). Erken Çocukluk Eğitimi. Pegem Akademi.
• Landerl, K., Freudenthaler, H. H., Heene, M., De Jong, P. F., Desrochers, A., Manolitsis, G. ve Georgiou, G. K. (2019). Phonological awareness and rapid automatized naming as longitudinal predictors of reading in five alphabetic orthographies with varying degrees of consistency. Scientific Studies of Reading, 23 (3), 220-234.
• Lımbos, M. M. ve Joyce D. P. (2011). Comparison of the ASQ and PEDS in screening for developmental delay in children presenting for primary care. J Dev Behav Pediatr. 3 (7), 499-511.
• Luckman, C., Wagovich, S. A., Weber, C., Brown, B., Chang, S. E., Hall, N. E. ve Bernstein Ratner, N. (2020). Lexical diversity and lexical skills in children who stutter. Journal of Fluency Disorders, 63, 105747.
• Özer, E. (2012). Normal gelişim gösteren ve down sendromlu çocukların dil özelliklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yök Tez.
• Pelczarskı, K. M. ve Yaruss, J. S. (2016). Phonological memory in young children who stutter. Journal of Communication Disorders, 62, 54-66.
• Philips, B. M., Menchetti, J. C., ve Lonigan, C. J. (2008). Successful phonological awareness instruction with preschool children lessons from the classroom. Topic in Early Childhood Special Education, 28, 3-17.
• Rakhlin, N., Cardoso-Martıns, C. ve Grıgorenko, E. (2014). Phonemic awareness is a more important predictor of orthographic processing than rapid serial naming: Evidence from Russian. Scientific Studies of Reading, 18 (6), 395- 414.
• Saiegh-Haddad, E. (2019). İkinci Dilde fonolojik farkındalık nedir? Nörodilbilim Dergisi, 50, 17-27.
• San Bayhan, P. ve Artan, İ. (2004). Çocuk gelişimi ve eğitimi. Morpa Yayınları. Senemoğlu, N. (2018). Gelişim öğrenme ve öğretim. Kuramdan uygulamaya. 25. Baskı. Anı Yayıncılık.
• Seyhan, S. (2017). Sesbilgilsel Farkındalık Becerilerinin Sözcük Okuma Becerisi ile İlişkisinin İncelenmesi; Boylamsal Bir Çalışma [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi]. Yök Tez.
• Schuele, M. C. ve Boudreau, D. (2008). Phonological awareness intervention: Beyond the basics. Language, Speech and Hearing Services in Schools, 39, 3-20.
• Son, S-H. ve Morrison, F. J. (2010). The Nature and Impact of Changes in Home Learning Environment on Development of Language and Academic Skills in Preschool Children. Developmental Psychology, 46 (5), , 1103-118.
• Spencer, C. ve Weber-Fox, C. (2014). Preschool speech articulation and nonword repetition abilities may help predict eventual recovery or persistence of stuttering. Journal of Fluency Disorders, 41, 32-46.
• Şahin S. (2016). Bilişsel gelişim. Metin Baysal, N. (Ed). Doğum öncesinden ergenliğe çocuk gelişimi. Pegem Akademi.
• Tekin, S. E. (2021). Türkçe Konuşan Okul Öncesi Dönemdeki Kekemeliği Olan ve Olmayan Çocukların Dil, Sesletim, Sesbilgisel Farkındalık ve Yürütücü İşlev Becerilerinin İncelenmesi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi. Turan, F. ve Gül, G. (2008). Okumanın Erken Dönemdeki Habercisi: Sesbilgisel Farkındalık Becerisinin Kazanımı. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri, 8, 265-284.
• Turan, F. ve Ökçün-Akçamuş, M. Ç. (2013). Otistik Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklarda Taklit Becerileri ve Taklidin Alıcı-İfade Edici Dil Gelişimi ile İlişkilerinin İncelenmesi. Türk Psikiyatri Dergisi, 24 (2), 111-116.
• Vander Stappen, C., & Reybroeck, M. V. (2018). Phonological awareness and rapid automatized naming are independent phonological competencies with specific impacts on word reading and spelling: an intervention study. Frontiers in psychology, 9, 328696.
• Weber-Fox, C., Spruill, J. E., Spencer, R. ve Smith, A. (2008). Atypical neural functions underlying phonological processing and silent rehearsal in children who stutter. Developmental Science, 11 (2), 321-337.
• Yazıcı, E. ve Kandır, A. (2018). Erken Okuryazarlık Becerilerinin Ev Ortamında Desteklenmesine İlişkin Çalışmaların İncelenmesi, GEFAD, 38 (1), 101-135.
• Yücel, D. (2009). Sesbilgisel Farkındalık (Fonolojik Farkındalık) Eğitiminin Okuma Sorunu Olan Çocuklar Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yök Tez.