Napolyon’un Rusya Seferi ve Millî Mücadele Dönemindeki En Önemli Savunma Savaşları Üzerine Bir Karşılaştırma: Borodino Savaşı (7 Eylül 1812) ve Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos 1921 – 13 Eylül 1921)

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 6, 4073 - 4090

Çağdaş Yüksel

Öz

Rusların Napolyon’a karşı direnişinde Borodino Savaşı önemli bir yer tutar. Aynı şekilde Millî Mücadele sırasında Türk Ordusu’nun Yunan Ordusu’nun ilerleyişine son verdiği savaş Sakarya Meydan Muharebesi’dir. Bu iki savunma savaşı farklı şekilde sonuçlansalar da iki ulusun yabancı işgalcilere karşı direnişlerinde önemli olaylardır. Ruslar Borodino Savaşı (7 Eylül 1812)’nda Napolyon’u mağlup edemeseler de düzenli şekilde geri çekilmeyi ve direnişi sürdürmeyi başarmışlardır. Akabinde Napolyon’un Moskova’da fazla beklemesi ve geri çekiliş sırasında erken ve şiddetli bir kışa maruz kalması Fransız Ordusu’nun perişan olmasına yol açmıştır. Bu olay bir bakıma Napolyon İmparatorluğu’nun çöküşünü başlatmıştır. Sakarya Meydan Muharebesi (23 Ağustos 1921 – 13 Eylül 1921) ise çok daha farklı bir şekilde cereyan etmiştir. Asker sayısı ve askeri malzeme bakımından rakibine karşı zayıf durumda ve moralsiz olan Türk Ordusu’na komuta eden Mustafa Kemal Atatürk Yunan Ordusu’nun ilerleyişini durdurmayı başarmıştır. Bu olay Millî Mücadele’nin en önemli kırılma anlarından birisidir. Bu çalışmada üstün Fransız Ordusu karşısında Rus kuvvetlerinin izlediği askeri strateji ve savaşın sonuçları değerlendirilmiştir. Diğer yandan Sakarya Meydan Muharebesi analiz edilmiş ve Türk Ordusu’nun kâğıt üzerinde kendisinden çok daha iyi seviyede olan Yunan Ordusu’nu nasıl durdurmayı başardığı incelenmiştir. Son olarak iki savaş askerî açıdan ve tarihte bıraktıkları izler üzerinden karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Napolyon Bonapart, Borodino Savaşı, Sakarya Meydan Muharebesi

A Comparison on Napoleon's Russian Campaign and the Most Important Defensive Battles during the War of Independence: Battle of Borodino (7 September 1812) and Battle of Sakarya (23 August 1921 - 13 September 1921)

Öz

The Battle of Borodino has an important place in the Russian resistance against Napoleon. Similarly, during the National Struggle, the Battle of Sakarya is the battle in which the Turkish Army put an end to the advance of the Greek Army. Although these two defence battles ended differently, they are important events in the resistance of the two nations against foreign invaders. Although the Russians could not defeat Napoleon at the Battle of Borodino (7 September 1812), they managed to retreat in an orderly manner and maintain resistance. Subsequently, Napoleon's overstaying in Moscow and being exposed to an early and severe winter during the retreat caused the French Army to be devastated. In a way, this event started the collapse of the Napoleonic Empire. The Battle of Sakarya (23 August 1921 - 13 September 1921) took place in a very different way. Mustafa Kemal Atatürk, who commanded the Turkish Army, which was weak and demoralised against its rival in terms of the number of soldiers and military equipment, managed to stop the advance of the Greek Army. This event is one of the most important breaking moments of the National Struggle. In this study, the military strategy followed by the Russian forces against the superior French Army and the results of the war were evaluated. On the other hand, the Battle of Sakarya was analysed and it was examined how the Turkish Army managed to stop the Greek Army, which was much better than itself on paper. Finally, the two wars are compared militarily and through the traces they left in history.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Napoleon Bonaparte, Battle of Borodino, Battle of Sakarya

Kaynakça

• Akça, B. vd. (1996). Türk İnkılap Tarihi ve Atatürk İlkeleri. Ünyay Basımevi.
• Atatürk, M. K. (2007). Nutuk. Truva Yayınları.
• Atay, F. (2012). Çankaya. Pozitif Yayınları.
• Aybars, E. (2007). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi. Zeus Kitapevi.
• Aydemir, Ş. (1990). Tek Adam Mustafa Kemal 1919-1922. (C. II). Remzi Kitapevi.
• Balcıoğlu, M. (1996). Sakarya Melhame’i Kübrası Yahut Türk’ün Medd ü Ceziri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 12 (36), 927-929.
• Barnes, G. (2022). Napoleon Bonaparte. Kronik Yayınları.
• Bay, A. (2013). Atatürk Modern Türkiye’nin Kurucusu Dahi Generalden Liderlik Üzerine Dersler. Pegasus Yayınları.
• Black, J. (2023). Küresel Askeri Tarih. Yeditepe Yayınları.
• Çakır, Ş. (2022). Sakarya Meydan Muharebesi’nin Askeri Stratejisi. Akademik Açı. 2 (1). 66-91.
• Çaykıran, G. (2022). Sakarya Meydan Muharebesi’nde Türk Ordusunun Kuruluş ve Konuşu. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, (42). 77-106.
• Demir, E. (2022). Sakarya Meydan Muharebesi ve Takip Harekâtında 5’inci Grup/Süvari Kolordusu (5’inci Kolordu). Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 20 (34). 203-232.
• Erdoğan, S. (2022). Sakarya Türk Bitti Demeden Bitmez. Kronik Yayınları.
• Gaddis, J. (2023). Büyük Strateji. Epsilon Yayınları.
• Hart, L. (2015). Strateji Dolaylı Tutum. Doruk Yayınları.
• Küçük, C. (2020). Millî Mücadele içinde. İslam Ansiklopedisi. (C. 30, ss. 76-83). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kılavuz, İ. (2017). Rus Milliyetçiliğinin Kökenleri. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (34), 198-216.
• Mango, A. (2013). Atatürk Modern Türkiye’nin Kurucusu. Remzi Kitapevi.
• Mütercimler, E. (2016). Fikrimizin Rehberi Gazi Mustafa Kemal. Alfa Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2018). Gazi Mustafa Kemal Atatürk. Kronik Yayınları.
• Özlü, H. (2020). İstiklal Savaşı’nda, Sakarya Meydan Muharebesi’nde Mürettep Kolordunun Askeri Harekâtı. Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, 18 (32), 71-93.
• Öztürk, T. (2019). Karşılaştırmalı Harp Tarihi: Napolyon Karşısında Rus Savunması ve İstiklal Savaşı’nda Türk Direnişi [Basılmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Pamukoğlu, O. (2021). Napolyon İmparator ve General. İnkılap Yayınevi.
• Roberts, A. (2023). Napoleon. Kronik Yayınları.
• Sarıhan, Z. (1995). Kurtuluş Savaşı Günlüğü. (C. III). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Shaw, S. & Shaw, E. (2006). Osmanlı İmparatorluğu ve Modern Türkiye. (C. II.). E Yayınları.
• Süslü, A. (1983). Osmanlı-Fransız Diplomatik İlişkileri 1798-1807. Belleten, 47 (185), 259-280.
• Synder, L. (1990). Encyclopedia of Nationalism. Paragen House.
• Şimşek, K. (2014). Tarih-i Cevdet’e Göre Napolyon. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17). 85-93.
• Tansel, S. (1991). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar. (C. IV). Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Tosun, U. (2021). Sakarya Savaşı Öncesinde Türk Ordusunun Yeniden Yapılandırılma Süreci. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25 (Özel Sayı), 328-344.
• Uluerler, S. (2021). 1807 Yılında Napolyon Bonapart’ın Fransa-Osmanlı-İran Üçlü İttifak Planları ve Sonuçları. Akademik Matbuat, 5 (1). 1-24.
• Volkan, V. & Itzkowitz, N. (2011). Atatürk/Anatürk. Alfa Yayınları.
• Willms, J. (2019). Napolyon Büyük Despotun Yaşamı. Runik Kitap.
• Yıldız, Ö. (2022). Sakarya Meydan Muharebesi Üzerine Bir Değerlendirme. Tarih ve Gelecek Dergisi, 8 (4). 1112-1128.