İslam’a Yönelik İftiralar ve Propagandalar: “Abdurrahim Zapsu Büyük İslam Tarihi” Örneği

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 81 - 101

Zekeriya Akman Muhammed Edip Acun

Öz

Bu çalışma Abdurrahim Zapsu’nun kanaatlerine göre, İslam’a yönelik tarih boyunca süregelen iftira kampanyalarını ve İslam aleyhinde yapılan propaganda faaliyetlerini ele alarak, Zapsu’nun Büyük İslam Tarihi eserini temel kaynak olarak incelemektedir. İlk vahyin ardından, başta Kureyşiler olmak üzere Yahudi ve Hristiyan grupların İslam’ı karalama çabasına girdikleri Zapsu’ya göre görülmekte olup, Müslümanları toplumda dışlayarak ve Hz. Peygamberin şahsiyetine saldırarak İslam’ı yayılmadan durdurma çabasına girdikleri görülmektedir. Zapsu’nun iddialarına göre, Hz. Peygamberin vefatının ardından toplumda ilk hizipleşme hareketleri görülmeye başlanmıştır. Abdullah b. Sebe’nin liderliğinde Hz. Osman’ın katledilmesi ve Hz. Ali’nin şehid edilmesi gibi ümmetin fırkalaşmasına sebebiyet verecek olaylar yaşanmıştır. İran bölgesinde, Kur’an-ı Kerim’in batıni anlamları olduğunu iddia ederek, Mecusi inançlarını toplumda tekrar diriltme çabasıyla, İslam’a ve Hz. Peygambere iftira eden Bâtıniler ortaya çıkmıştır. Zapsu’nun eseri, özellikle oryantalistlerin Müslüman toplumlar üzerinde oluşturdukları iftira ve yanıltıcı çalışmalarını belgelerle çürütme amacındadır. Dr. Dozy ve Leone Caetani gibi oryantalistlerin Müslüman toplumu etkilemeye yönelik kasıtlı yayınlarını ve İslam’a zarar vermeyi amaçlayan propaganda ağını detaylandıran Zapsu, Müslümanların kendi inançlarına olan güvenlerini korumaları gerektiğini vurgulamaktadır. Bu çalışmamızda Zapsu’nun ortaya koyduğu, batılılar tarafından İslam’a ve Hz. Peygamber’e karşı yapılan iftira ve propagandalar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Propaganda, İftira, Abdurrahim Zapsu, Büyük İslam Tarihi

Slanders and Propaganda against Islam: In the Example of ‘Abdurrahim Zapsu Great Islamic History’

Öz

This study analyses the slander campaigns against Islam and the propaganda activities against Islam throughout history according to Abdurrahim Zapsu's opinions and examines Zapsu's Great History of Islam as the main source. According to Zapsu, it is seen that after the first revelation, Jewish and Christian groups, especially the Quraysh, made an effort to defame Islam, and it is seen that they tried to stop Islam from spreading by excluding Muslims in society and attacking the personality of the Prophet. According to Zapsu's claims, after the death of the Prophet, the first factional movements began to be seen in the society. Under the leadership of Abdullah b. Saba, events such as the assassination of Hazrat Uthman and the martyrdom of Hazrat Ali, which would lead to the sectarianisation of the ummah, took place. In the Iranian region, the Bâtınis, who slandered Islam and the Prophet Muhammad by claiming that the Holy Qur'an has a superstitious meaning and endeavouring to revive the Meccan beliefs in the society, emerged. Zapsu's work aims to refute the slanderous and misleading works of orientalists on Muslim societies with documents. Zapsu details the deliberate publications of orientalists such as Dr. Dozy and Leone Caetani aimed at influencing the Muslim society and the propaganda network aiming to harm Islam, and emphasises that Muslims should maintain their confidence in their own beliefs. In this study, Zapsu analyses the slander and propaganda against Islam and the Prophet Muhammad by Westerners.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Propaganda, Slander, Abdurrahim Zapsu, Great Islamic History

Kaynakça

• Akpınar, S. (2023). Modern ve Gelenekçi Bazı Yazarların Hissî Mucizelere Yaklaşımı. BİDER: Bitlis İslamiyat Dergisi, 5(1), 54-77.
• Albayrak, S. (t.y.). Son Devir Osmanlı Ulemâsı (C. 5).
• Anter, M. (2011). Hatıralarım (4. bs). Aram Yayınları.
• Demircan, A. (2015a). Haricilik Mezhebinin Doğuşu Bağlamında Din Siyaset İlişkisi (2. bs). Beyan Yayınları.
• Demircan, A. (2015b). Nebevî Direniş Hicret (2. bs). Beyan Yayınları.
• Demircan, A. (2015c). Tarihin Akışını Değiştiren Son Peygamber. Beyan Yayınları.
• Dozy, Dr. R. (1908). Târih-i İslâmiyet (Dr. A. Cevdet, Çev.; A/3000-1; Matbaa-i İctihâd, C. 1). Kütübhâne-i Matbaa-i İctihâd; Türk Tarih Kurumu. https://kutuphane.ttk.gov.tr/details?id=485296&materialType=NE&query=%C4%B0slam__Tarih.
• Ersoy, M. A. (1911, Kasım 30). Ebüzziya Tevfik Efendi’ye (1959 SB 45). Sebilürreşad; Milli Kütüphane.
• https://dijital-kutuphane.mkutup.gov.tr/tr/periodicals/articlecatalog/details/10715
• Fığlalı, E. R. (1988). Abdullah b. Sebe. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 1, ss. 133-134). TDV Yayınları.
• Hişam, S. İ. (2021). Hz. Peygamber’in Hayatı Muhtasar Sîretü İbn Hişam (M. Yazıcı, Çev.; 2. bs). Ketebe Yayınevi.
• İshak, M. İ. (2012). Siyer-i İbn-i İshak Hz. Muhammed’in Hayatı (M. Hamidullah, Ed.; 2. bs). Düşün Yayıncılık.
• Kam, F. (1328, Safer). Sebilürreşad. Sebilürreşad, 3(78), 430.
• Koçyiğit, T. (1988). Abdullah b. Übey b. Selûl. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 1, ss. 139-140). TDV Yayınları.
• Korkmaz, S. (2007). İbn Sebe Rivayetinin Tarih ve Makâlât Türü Eserlere Yansıması. Dini Araştırmalar, 10(29),
• Kur’ân Yolu, el-Ahzâb 33/69. (t.y.). 26 Ekim 2024, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Ahz%C3%A2b-suresi/3602/69-ayet-tefsiri
• Kur’ân Yolu, el-Müddessir 74/11-25. (t.y.). 26 Ekim 2024, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/M%C3%BCddessir-suresi/5506/11-17-ayet-tefsiri
• Kur’ân Yolu, en-Nisâ 4/155-162. (t.y.). 26 Ekim 2024, https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/Nis%C3%A2-suresi/648/155-161-ayet-tefsiri Kur’ân Yolu, er-Ra’d 13/32. (t.y.). 18 Ekim 2024,
• https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-meal-2/rad-suresi-13/ayet-29/kuran-yolu-meali-5
• Manastırlı İsmail Hakkı Bey. (1327, Şubat 18). Tarih-i İslâmiyet (1959 SB 45). Sebilürreşad; Milli Kütüphane.
• Qureshi, M. N. (1994). Dünya İslâm Kongresi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 10, ss. 25-26). TDV Yayınları.
• Sebilürreşad. (1958a, Şubat). Sebilürreşad, 11(202), 192.
• Sebilürreşad. (1958b, Şubat). Sebilürreşad, 11(263), 208.
• Sebilürreşad. (1958c, Mart). Sebilürreşad, 11(265), 240.
• Şakiroğlu, M. H. (1992). Caetani, Leone. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 6, ss. 544-545). TDV Yayınları.
• Tülücü, S. (2005). Muallakāt. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 30, ss. 310-312). TDV Yayınları.
• Uzun, M. İ. (2013). Zapsu, Abdürrahim. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 44, ss. 127-128). TDV Yayınları.
• Zanyar, N. (2023). Abdurrahim Rahmi Zapsu Çok Yönlü Bir Tanıklığın Öyküsü. Doğan Kitap. Zapsu, A. (1947a, Nisan 18). Büyük Doğu Dergisi. 2(59), 16.
• Zapsu, A. (1947b, Kasım 28). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 1(22), 4.
• Zapsu, A. (1948a). Enbiya Tarihi (1. bs). Seyhan Matbaası.
• Zapsu, A. (1948b, Ocak 1). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 1(27), 16.
• Zapsu, A. (1948c, Ekim 15). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 2(46), 16.
• Zapsu, A. (1949, Kasım 4). Büyük Doğu Dergisi. 5(4), 16.
• Zapsu, A. (1951a, Ocak 12). Büyük Doğu Dergisi. 5(43), 16. Zapsu, A. (1951b, Mart). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(96), 16.
• Zapsu, A. (1951c, Nisan). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(97), 16.
• Zapsu, A. (1951d, Mayıs). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(98), 16.
• Zapsu, A. (1951e, Haziran). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(99), 16.
• Zapsu, A. (1951f, Temmuz). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(100), 16.
• Zapsu, A. (1951g, Ağustos). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(101), 16.
• Zapsu, A. (1951h, Eylül). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 5(102), 16.
• Zapsu, A. (1952, Mart 15). Ehli Sünnet Dergisi. Ehli Sünnet, 6(109), 16.
• Zapsu, A. (1976). Büyük İslam Tarihi. Sebil Yayınevi.
• Zapsu, A. (1987). Cenaze ve Temizlik Ahkâmı. Ehl-i Sünnet Yayınları.