Akademik Kaliteye Yönelik Bir Tehdit: Akademik Demokratör

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 1, 957 - 973

Ayşegül Dede

Öz

Kalite kapsamında bir hizmet belirli kural ve prosedürlere göre gerçekleşmektedir. Bu nedenle kalite çalışmaları bir sistemin daha verimli hale getirilmesi amacıyla yürütülmektedir. Yükseköğretim kurumları daha yenilikçi ve rekabetçi olmak amacıyla çalışmalarında kalite standartlarını baz almaktadır. Ancak bazı yükseköğretim kurumları işe alımda kalite yaklaşımı kapsamında ele alınabilecek standart değerlendirme ölçütleri ve kişisel beceri yerine kişinin eğitim aldığı üniversiteyi ve subjektif kriterleri öncelemektedir. Bu durum akademik kaliteyi olumsuz etkileyerek yönetimde akademik demokratör uygulamasına yol açmaktadır. Bu çalışma, akademik demokratör kavramının akademik kalitedeki görünümünü incelemeyi amaçlamıştır. Çalışmada doküman analizi yöntemi ile akademik kendileşmenin Türkiye’deki durumu incelenmiş ve uygulamanın akademik demokratör kavramını ortaya çıkardığı saptanmıştır. Çalışmada akademik demokratör uygulamasının kalite süreçlerini etkileyerek akademik özgürlüğü sekteye uğrattığı, kaliteli bilimsel üretimi kısıtladığı, liyakat, fırsat eşitliği ve rekabeti engellediği ve ülkenin sosyo-ekonomik yapısını olumsuz etkilediği belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akademi, Akademik Demokratör, Akademik Kendileşme, Kalite, Mobbing

A Threat to Academic Quality: Academic Democraship

Öz

Within the scope of quality, a service is realised according to certain rules and procedures. For this reason, quality studies are carried out in order to make a system more efficient. Higher education institutions are based on quality standards in their studies in order to be more innovative and competitive. However, some higher education institutions prioritise the university where the person is educated and subjective criteria instead of standard assessment criteria and personal skills that can be considered within the scope of quality approach in recruitment. This situation negatively affects academic quality and leads to academic democratisation in management. This study aims to examine the concept of academic democratisation in academic quality. In the study, the document analysis method was used to examine the situation of academic self-governance in Turkey and it was determined that the practice led to the concept of academic democrat. In the study, it is stated that the academic democratisation practice interrupts academic freedom by affecting quality processes, restricts quality scientific production, prevents merit, equality of opportunity and competition, and negatively affects the socio-economic structure of the country.

Anahtar Kelimeler

Academia, Academic Democraship, Academic Inbreeding, Quality, Mobbing

Kaynakça

• Akademi Mevzuat (2023, 12 Haziran). Akademik Kadro İlanlarında Dikkat Edilecek Hususlar https://www.akademimevzuat.com.tr/akademik-kadro-ilanlarinda-dikkat-edilecek-hususlar-
• Aktan, C. C. (2023). Akademik Klan Kültürü, Akademik Kast Sistemi ve Akademik Akrabalık Türkiye’de Yükseköğretim Kurumlarında Akademik İmmobilite ve Akademik Atalet: Eleştiri ve Akademik Hareketlilik Önerisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (1), 49-64.
• Alver, F. (2006). Medya Yetkinliğinin Kuramsal Temelleri. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Dergisi (7), 10-27.
• Alper Ay, F. & Oktay, S. (2020). Etik Çöküşe Yol Açan Nepotizm ve Uygulamalarının Örgütsel Güvene Etkisi: Bir Üniversite Hastanesinde Hekimler ve Hemşireler Üzerine Araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 13 (1), 135-168.
• Altbach, P. G., vd. (2015). Academic Inbreeding: Local Challenge, Global Problem. Asia Pacific Educ. Rev. 16, 317–330.
• Balyer, A. & Ömür, Y. E. (2018). Üniversitelerdeki İçten Beslenmenin Akademik Özgürlük Bağlamında Çözümlenmesi. International Journal of Social Science Research, 7(2), 307-325. Bohm, D. (1996). On Dialogue. Routledge.
• Boz, N. & Gür, B. S. (2021). İletişim Programlarının Kimliği: Üniversiteler ve Alanlar Arası Akademik Hareketlilik. Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 8 (1), 9-34. https://doi.org/10.24955/ilef.933195
• Cunha, D. ve Cassimiro, P., H. P. (2022). Populism as A Model of “Polarized Democracy”: Pierre Rosanvallon’s Theory of Populism in Contemporary Debate. Sociologias, Porto Alegre, 24 (59), 200-234.
• Çeviker, A., vd. (2014). İstanbul Yenilik Ekosistemi İçinde Üniversitelerin Mevcut Durumu. İstanbul Bilimler Akademisi Vakfı Araştırma Raporu.
• Çögenli, M. Z. (2013). Üniversitelerde Mobbing’in İncelenmesi ve Akademisyenler Üzerine Bir Uygulama [Yayımlanmamış doktora tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Çögenli, M. Z. (2018). Bir Meslek Hastalığı Olarak Mobbing. Eğitim Yayınevi
• Çelebi, N. ve Tatık, R. Ş. (2012). Öğretim Üyesi Yetiştirme Programındaki (ÖYP) Araştırma Görevlilerinin ÖYP’yi Değerlendirmeleri. Yükseköğretim Dergisi, 2 (3), 127-136.
• Dinç, B. (2014). Arkeoloji Eğitiminin Temel Bir Sorunu Olarak Akademik Kendileşme ve Arkeolojideki Yansımaları. Teorik Arkeoloji Grubu Türkiye Toplantısı Bildirileri, 41-45.
• Doğan C. ve Kasnakoğlu, H. (2023).Türkiye’deki İktisat Bölümlerinde Akademik Kendileşme. METU Studies in Development, 50(1), 237-283. https://doi.org/10.2399/yod.18.034
• Escobar, P. (2012, July 4). Welcome to 'Democraship'. https://www.unz.com/pescobar/welcome-to-
• Habermas, J. (2001). İletişimsel Eylem Kuramı,1-2. (Çev. Mustafa Tüzel). Kabalcı Yayınevi.
• Horta, H. (2011). Academic Inbreeding: In sights for Academic Based Research and Recruitment, ESA 10th Conference, Geneva. Sociology of Science and Technology Session: RN24.
• Horta, H. (2012). Deepening Our Understanding of Academic Inbreeding Effects on Research Information Exchange and Scientific Output: New Insights for Academic Based Research. Springer Science Business Media B.V.
• Horta, H., vd. (2010). Navel gazing: Academic Inbreeding and Scientific Productivity. Management Science, 56 (3), 414-429.
• Inanc O. & Tuncer O. (2011). The Effect of Academic Inbreeding on Scientific Throughput: A Case Study from Turkish Technical Universities. Proceedings from The 2011 New Orleans International Academic Conference, New Orleans, Louisiana.
• Karadag, E. & Ciftci, S. K. (2022). Deepening the Effects of the Academic Inbreeding: Its Impact on Individual and Institutional Research Productivity. Research in Higher Education, Research in Higher Education 63, 1015–1036. https://doi.org/10.1007/s11162-021-09670-8
• Kozikoğlu, İ. (2016). Akademik Kendileşme: Kavramsal bir Çözümleme. International Journal of Social Sciences, 49, 349-357.
• Kılıç, D., Ö. (2020). Yükseköğretim Kurumlarında Akademik Kendileşmenin Bilimsel Üretkenliğe Etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Kristiansen, M. & Bloch-Poulsen, J. (2006). Involvement as a Dilemma: Between Dialogue and Discussion in Team Based Organizations. International Journal of Action Research, 2 (2), 163-197.
• Misalli Büyük Türkçe Sözlük. (2020). (Haz. İlhan Ayverdi). Kubbealtı Lugatı.
• Noelle-Neumann, E. (1998). Kamuoyu: Suskunluk Sarmalının Keşfi. (Çev. M. Özkök). Dost Kitabevi. Özçer, A. (2015, 10 Kasım). Diktatörlükten Demokratörlüğe. https://serbestiyet.com/yazarlar/
• Peters, K. (2001): Individual Autonomy in New Forms of Work Organization. Concepts and Transformation, 6 (2), 141-158.
• Rosanvallon, P. (2020). Popülizm Yüzyılı. (Çev. B. Çağlan). Kırmızı Kedi Yayınları.
• Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. (Çev. O. Akınhay). Bilim ve Sanat Yayınları.
• San, C. (1993). Bir Toplumsal Kurum Olan Üniversitede Özerklik ve Bilim Özgürlüğü. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 48, 149-153. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi (2024, 28 Şubat). Yükseköğretim Kalite Güvencesi ve Yükseköğretim Kalite Kurulu Yönetmeliği. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?
• TDK. (2024, 15 Temmuz). Bezdiri. https://sozluk.gov.tr/
• Uzun, Z. & Şafak Uzun, A. M. (2018). Akademide Mobbing: Okutmanların Mobbing Hakkındaki Görüşlerine Dair Nitel Bir Araştirma. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi 66, 326-347.
• Vargina, E. (2014). Argumentation in Hierarchical and Non-Hierarchical Communication. ISSA Proceedings 2014.
• Yaycıoğlu, A. (2023, 27 Mayıs). Seçilmiş dictator Demokratör. https://gazeteoksijen.com/yazarla Yıldırım, M. (2013). Kamu Yönetiminin Kadim Paradoksu: Nepotizm ve meritokrasi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 353-380.
• YÖK (2024, 5 Şubat). Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) Tarihçesi Ve Bugünkü Durumu. https://oyp.yok.gov.tr/oyp-tarihce
• YÖKAK (2022, 17 Aralık). Kurum İçi İzleme Raporları. https://yokak.gov.tr/raporlar/kurum-ici
• YÖKAK (2023, 25 Mayıs). Kalite Elçisi Kitabı. https://api.yokak.gov.tr/Storage
• YÖKAK (2024a, 28 Şubat). Hakkımızda. https://yokak.gov.tr/hakkinda
• YÖKAK (2024b, 15 Temmuz). Kurum İç Değerlendirme Raporu Hazırlama Klavuzu.:https://yokak.gov.tr/Common/
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (1999). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin.