Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

ابوسليمان جوزجانی و جایگاه او در فقه اسلامی

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 902 - 921, 03.06.2025
https://doi.org/10.46868/atdd.2025.898

Öz

Abu Suleyman Jawzjani (200 AH / 816 CE) was one of the prominent Hanafi jurists of the second-century Hijri. He was highly regarded and influential among the leading scholars of his time. Known for his honesty, piety, and adherence to the principles of the Hanafi school of thought, Jawzjani was a distinguished student of Imam Muhammad and Abu Yusuf, may Allah have mercy on them. His contributions to Islamic jurisprudence earned him significant recognition and respect within the scholarly community. On the one hand, Abu Suleyman Jawzjani tried to correctly recognize the Hanafi religion, representing Ahl al-Ra'i's jurisprudence. On the other hand, he tried to establish the basic tenets of Ahl al-Sunni belief, which was still being systematized. For this reason, this article aims to first explore the life, teachers, students, works, and reputation of Imam Jawzjani among scholars. Following this, it will focus on two key aspects: determining Imam Jawzjani's position within Hanafi jurisprudence and his contributions to the science of Hadith. The presence of numerous Hadiths in the Hadith collections is the result of the dedicated efforts of narrators who played a crucial role through their exceptional contributions in this regard. This article is in response to the question, what role did Imam Jawzjani play in preserving, publishing, and transmitting Hanafi jurisprudence and prophetic hadiths? In this article, the descriptive-analytical method is used, and the information is collected based on the library method and explanations are given using the books of Rijal (رجال), Tabaqat (طبقات), and books of Hanafi jurisprudence. Considering the necessity of research, the present article includes an introduction, body, conclusion, and sources. Imam Jawzjani is a religious scholar and has been a teacher against those who consider the Quran to be a creation, and he is one of the two people who (the other narrator of this book is Ismail bin Toba al-Qazwini) is also the narrator of the book of Imam Muhammad, may God have mercy on him. Also, he learned from the famous Sheikhs of his era and trained students. A correct understanding of his role in the transmission of Islamic heritage will help the jurists to be able to benefit from the narrations that he has endured many hardships and narrated in authentic ways in deducing religious issues.

Kaynakça

  • Abd el-Aziz b. Ahmed b. Muhammed, Ala ed-Din el-Buhari el-Hanefi. (Beyta), Keşf el-Esrar Şerh Usul el-Bezdevi. Dar el-Kitab el-Islami, 1-4. (In Persian).
  • Abd el-Hay b. Fekhr ed-Din b. Abd el-Ali el-Huseni et-Talibi. (1999 M.), el-I'lam biman fi Tarih el-Hind min el-A'lâm el-Mesma. Dar Ibn Hazm, Lübnan, 1-8. (In Persian).
  • Abd el-Kadir b. Muhammed b. Nasr Allah el-Kurashi, Abu Muhammed, Muhyi ed-Din el-Hanefi, (Beyta), el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye. Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Abd el-Kerim b. Muhammed b. Mansur et-Tamimi es-Semani el-Mervazi, Abu Sa'd, (1962 H.) el-Ansab, müfettiş: Abd el-Rahman b. Yahya el-Ma'limi el-Yemani ve diğerleri, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-13. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. el-Hasan b. Farqad el-Şeybani (1433 H. / 2012 M.). el-Aṣl, tahkik ve inceleme: Dr. Muhammed Bouynoukaln, Dar Ibn Hazm, Beyrut - Lübnan, 1-12. (In Persian).
  • Abu Ömer Yusuf b. Abdullah b. Abd el-Barr el-Nemri el-Kurtubi (1405 H. / 1985 M.). el-Istighna fi Ma'rifet el-Meşhurin min Hamalet el-Ilm bil-Kunā, inceleme ve tahkik: Abdullah Marhul el-Suwalmeh, Dar Ibn Teymiyeh, Suudi Arabistan, Riyad, 1-3. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (1996 M.). Fetḥ el-Bab fi el-Kunā ve el-Alkab, müfettiş: Abu Kuteybe Nazar Muhammed el-Fariyabi, Suudi Arabistan: Maktabat el-Kawthar, Riyad. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (2005 M.). Ma'rifet el-Sahabe li Ibn Mendeh, tahkik ve sunumu: Amir Hasan Sabri, Emirat Üniversitesi Yayınları, Birleşik Arap Emirlikleri.
  • Abu Ahmed b. Adi el-Cürcani (1418 H. / 1997 M.). el-Kamil fi Duafa' er-Rical, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud - Ali Muhammed Muavvaz, el-Kütüb el-İlmiyye - Beyrut - Lübnan, 1-9. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2002 M.). Tarih-i Bağdad, müfettiş: Dr. Beşar Awwad Maruf, Dar el-Gharb el-İslami, Beyrut, 1-16. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2001 M.). Ghinat el-Multamis İydaḥ el-Multabıs, müfettiş: Yahya b. Abdullah el-Bukari el-Şehri, Maktabat el-Ruşd - Suudi Arabistan / Riyad. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi, (1997 M.). el-Mutefik ve'l-Muftarek, inceleme ve tahkik: Dr. Muhammed Sadık Aydın el-Hamidi, Dar el-Kadri, Şam, 1-3. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Mervan ed-Dinuri el-Maliki. (1419 H.). el-Mecales ve Cevahir el-Ilm, müfettiş: Abu Ubeyde Meşhur b. Hasan el-Salman, İslami Eğitim Derneği (Bahreyn - Um el-Hısam), Dar Ibn Hazm (Beyrut - Lübnan), 1-10. (In Persian).
  • Abu Davud Süleyman b. Eş'ath b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Amr el-Ezdi es-Sicistani. (1414 H. / 1993 M.). el-Zuhd li Abu Davud es-Sicistani, tahkik: Abu Temim Yaser b. İbrahim b. Muhammed, Abu Bilal Ganeem b. Abbas b. Ganeem, Dar el-Mişkat, Helvan. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. İdris el-Razi b. Abu Hatim. (1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi, 1-9. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. Muhammed b. İdris b. el-Münzir el-Tamimi, el-Hanzali, el-Razi b. Abu Hatim. (1271 H. / 1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi - Haydarabad, Hindistan, Dar İhya el-Turath el-Arabi - Beyrut, 1-9. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1415 H.). Musnad el-Imam Abu Hanife, müfettiş: Nazar Muhammed el-Fariyabi, Maktabat el-Kawthar - Riyad. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1998 M.). Ma'rifet el-Sahabe, tahkik: Adil b. Yusuf el-Azzazi, Dar el-Vatan, Riyad, 1-7. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1326 H.). Tehzib el-Tehzib, Nizamiye Bilgi Dairesi Matbaası, Hind, 1-12. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1415 H.). el-İsabete fi Temyiz es-Sahabe, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud ve Ali Muhammed Muavvaz, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, 1-8. (In Persian).
  • Abu'l-Ferec Muhammed b. İshak b. Muhammed el-Verrak el-Bağdadi el-Mu'tezili. (1997 M.). el-Fihrist, müfettiş: İbrahim Ramazan, Dar el-Ma'arife, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • Abu'l-Fida Zeyn ed-Din Abu'l-Adl Kasım b. Kutlubga es-Suduni. (1413 H. / 1992 M.). Tac el-Tercüme, Muhammed Hayr Ramazan Yusuf, Dar el-Kalem, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasan Zahir ed-Din Ali b. Zayd b. Muhammed b. el-Hüseyin el-Beyhaki. (1425 H.). Tarih-i Beyhak, Dar Iqra, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hüseyin Ibn Abu Ya'la, Muhammed b. Muhammed (Beyta), Tabakat el-Hanabel, müfettiş: Muhammed Hamid el-Faki, Dar el-Ma'arife, Beyrut, 1-2. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Ali b. el-Hasan b. Hibe Allah, Ibn Asakir olarak bilinir. (1415 H. / 1995 M.). Tarih-i Şam, müfettiş: Amr b. Gharame el-Amravi, Dar el-Fikr, 1-80. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hibe Allah b. el-Hasan el-Lalakayi. (1402 H.). Şerh İ'tikad ehli's-Sünne, Dar Tayba, Riyad. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed Ragıb el-İsfahani. (1412 H.). el-Mufredat fi Garib el-Kur'an, "Havl", müfettiş: Safvan Adnan el-Daudi, Dar el-Kalem, el-Dar el-Şamiye, Şam - Beyrut. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali Abu Bakr el-Razi el-Cassas el-Hanefi. (1415 H. / 1994 M.). Ahkam el-Qur'an, müfettiş: Abd el-Selam Muhammed Ali Shahin, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut - Lübnan, 1-3. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali b. Hacer Abu'l-Fadl el-Askalani. (1379 H.). Fetḥ el-Bari Şerh Sahih el-Buhari, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-13. (In Persian).
  • Ahmed b. Muhammed b. el-Hüseyin b. el-Hasan, Abu Nasr el-Buhari el-Kelabazi. (1407 H.). el-Hidaye ve el-Irşad fi Ma'rifet Ahl el-Thika ve el-Sedad, müfettiş: Abdullah el-Leythi, Dar el-Ma'arife, Beyrut. (In Persian).
  • Ala ed-Din, Abu Bakr b. Mes'ud b. Ahmed el-Kasani el-Hanefi. (1406 H. / 1986 M.). Badai' es-Sanayi' fi Tertib el-Şerayi'. Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-7. (In Persian).
  • Aslam b. Sahl b. Aslam b. Habib el-Razzaz el-Vasiti, Abu'l-Hasan. (1406 H.). Tarih el-Vasit, tahkik: Korkis Awwad, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 12/, 12, 337 (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-19. (In Persian). Fuat Sıdkın, (1411 H. / 1991 M.), Tarih el-Turath el-Arabi, Arapçaya çevrildi: Mahmud Fahmi Hicazi, gözden geçiren: Dr. Aref Mustafa - Dr. Said Abd el-Rahim, dizinleri yeniden hazırlayan: Dr. Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, İmam Muhammed b. Suud İslami Üniversitesi, 1-4. (In Persian).
  • Hüseyin b. Ali b. Muhammed b. Cafer, Abu Abdullah el-Saymari el-Hanefi. (1405 H. / 1985 M.). Akhbar Abu Hanife ve Ashabihi, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • İbn el-Mulkın Sirac ed-Din Abu Hafs Umar b. Ali b. Ahmed eş-Şafi'i el-Mısri. (1997). el-Akdü el-Müdhheb fi Tabakat Hamalat el-Madhhab, müfettiş: Ayman Nasr el-Ezherî - Seyyid Mehâni, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi. (1951 M.). Hediyet el-Arifin Esma el-Müellifin ve A'tar el-Müsnifin, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, Lübnan, 1-2. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi, (Beyta), İydaḥ el-Maknun fi'd-Dhayl ala Keşf ez-Zunûn, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Lübnan, 1-4. (In Persian). Khayr ed-Din b. Mahmoud b. Muhammed b. Ali b. Faris, el-Zerkili el-Dımaşkî. (2000 M.). el-A'lam, Dar el-Ilm lil-Malayin, 1-8. (In Persian).
  • Lecmet-i Ulemâ bir başkanlık tarafından, Nizam ed-Din el-Belhi, (1310 H.), el-Fetava el-Hindiyye, Dar el-Fikr, 1-6. (In Persian).
  • Muhammed b. Ahmed b. Abu Sehl Şems el-Eimme el-Sarkhsi. (1414 H. / 1993 M.). el-Mabsut, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-30. (In Persian).
  • Muhammed b. el-Hüseyin b. Muhammed b. Musa b. Halid b. Salim el-Nisaburi, Abu Abd el-Rahman es-Sulami.(1998 M.). Tabakat el-Sufiye, müfettiş: Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut. (In Persian).
  • Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Mughira el-Buhari, Abu Abdullah, (Beyta). Tarih el-Kebir, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-8. (In Persian).
  • Muhammed b. Mukrem b. Ali, Abu'l-Fadl, Cemal ed-Din b. Munzir. (1414 H.). Lisan el-Arab, "Havl", Dar Sader - Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Muhyi ed-Din Abu Muhammed Abd el-Kadir b. Muhammed b. Muhammed Nasr Allah b. Abu'l-Vefa el-Kurashi. (Beyta). el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye, tahkik: Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Muslim b. el-Hacçac Abu'l-Hasan el-Kuşeyri el-Nisaburi. (1984 M.). el-Kunā ve el-Esmā, müfettiş: Abd el-Rahim Muhammed Ahmed el-Kuşeyri, İslami Üniversite Araştırma Dairesi, Suudi Arabistan, Medine, 1-2. (In Persian).
  • Mustafa b. Abdullah Katip Çelebi. (1413 H. / 1992 M.). Keşf ez-Zunûn an Esma el-Kutub ve el-Funûn, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-6. (In Persian).
  • Ömer Rıza Kahale. (Beyta). Mu'cem el-Müellifin, Maktabat el-Muthanna - Beyrut, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Sa'd el-Malik, Abu Nasr Ali b. Hibe Allah b. Cafer b. Makula. (1990 M.). el-İkmal fi Raf' el-Irtibab an el-Mu'talif ve el-Mukhtalif fi el-Esmâ ve el-Kunâ ve el-Ansâb, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Lübnan, 1-7. (In Persian).
  • Safvet Kose. (1998 M.). Dairetül-Ma'arif İslami Fundası Türkiye, "Hail", İstanbul, 18/170-178.
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi (1405 H. / 1985 M.), Sir A'lam el-Nubala, müfettiş: Bir grup müfettişin denetiminde Şeyh Şuayb el-Arnaut, İhsan el-Mesajid, 1-25. (In Persian).
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi. (1993 M.). Tarih el-Islam ve Wefayat el-Meşahir ve el-A'lam, müfettiş: Omar Abd el-Salam et-Tedmeri, Dar el-Kitab el-Arabi, Beyrut, 1-52. (In Persian).
  • Şeybani, *el-Aṣl*, 2/280.
  • Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Muteir el-Lahmi el-Şami, Abu'l-Kasım et-Tabarani. (Beyta). el-Mu'cem el-Evsat, müfettiş: Tarek b. Awd Allah b. Muhammed, Abd el-Muhsin b. İbrahim el-Hüseyini, Dar el-Haramayn - Kahire, 1-10. (In Persian).
  • Taqi ed-Din Abu'l-Abbas Ahmed b. Abd el-Halim b. Abd es-Selam b. Abdullah b. Abu'l-Kasım b. Muhammed Ibn Teymiye. (1408 H. / 1987 M.). el-Fetava el-Kubra li Ibn Teymiye, Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-6. (In Persian).
  • Taqi ed-Din, Abu İshak İbrahim b. Muhammed b. Ahmed b. Muhammed es-Sarifini. (1414 H.). el-Mentahab min Kitab es-Siyaq li Tarih Nişabur. müfettiş: Halid Haydar, Dar el-Fikr, Beyca. (In Persian).

ابوسليمان جوزجانی و جایگاه او در فقه اسلامی

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 902 - 921, 03.06.2025
https://doi.org/10.46868/atdd.2025.898

Öz

ابوسلیمان جوزجانی (۲۰۰ هـ.ق/۸۱۶ م) از مشاهیر فقهای احناف در قرن دوم هجری است که در میان علمایِ اعلام آن روزگار از نفوذ، شهرت و اعتبار ویژه‌ای برخوردار بوده و با عناوین صدوق، پرهیزگار، فقیه رأی گرای (اهل نظر) حنفی و شاگرد امام محمد و ابو یوسف رحمها الله شناخته شده است. ابوسلیمان جوزجانی از یک سو برای شناخت صحیح مذهب حنفی که نمایانگر فقه اهل رأی است، تلاش کرد و از سوی دیگر، سعی کرد که اصول اساسی عقیده اهل سنت را که هنوز در حال نظام‌بندی بود، تثبیت کند. به همین دلیل، این مقاله تلاش دارد تا نخست به زندگی، استادان، شاگردان، آثار و شخصیت امام جوزجانی نزد علماء می‌پردازد و سپس به دو نکته اصلی؛ یعنی تعیین جایگاه امام جوزجانی در فقه حنفی و علم حدیث بپردازد. وجود احادیث متعدد در کتابهای حدیث حاصل تلاش راویانی است که با تلاشهای ویژه خود توانسته اند در این راستا نقش ویژه‌ی ایفاءکنند. این نوشتار در پاسخ به این مسأله است که امام جوزجانی در جهت حفظ، نشر و انتقال فقه حنفی و احادیث نبوی، چه نقشی داشته است؟. در این مقاله از روش توصیفی- تحلیلی استفاده شده و معلومات براساس روش کتابخانه‌ای گردآوری شده و با استفاده از کتابهای رجال، طبقات و کتب فقه احناف توضیحات داده شده است. نظر به ضرورت تحقیق، مقالۀ دست‌داشته شامل مقدمه، بدنه، نتیجه گیری و منابع می‌باشد. امام جوزجانی یک عالم اهل رأی و در مقابل کسانی که قرآن را مخلوق می‌دانند استادگی کرده و یکی از دو شخصی است که (راوی دیگر این کتاب اسماعیل بن توبه القزوینی است) راوی کتاب امام محمد رحمة الله علیه‌ نیز می‌باشد. همچنین وی از مشایخ مشهور عصر خود علم فراگرفته و شاگردانی را نیز تربیه کرده است. شناخت صحیح نقش وی در انتقال تراث اسلامی به فقیهان کمک می‌کند تا بتوانند از روایاتی که با تحمل سختی های فراوان و از طرق معتبر نقل نموده در استنباط مسائل دینی بهره ببرند.

Kaynakça

  • Abd el-Aziz b. Ahmed b. Muhammed, Ala ed-Din el-Buhari el-Hanefi. (Beyta), Keşf el-Esrar Şerh Usul el-Bezdevi. Dar el-Kitab el-Islami, 1-4. (In Persian).
  • Abd el-Hay b. Fekhr ed-Din b. Abd el-Ali el-Huseni et-Talibi. (1999 M.), el-I'lam biman fi Tarih el-Hind min el-A'lâm el-Mesma. Dar Ibn Hazm, Lübnan, 1-8. (In Persian).
  • Abd el-Kadir b. Muhammed b. Nasr Allah el-Kurashi, Abu Muhammed, Muhyi ed-Din el-Hanefi, (Beyta), el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye. Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Abd el-Kerim b. Muhammed b. Mansur et-Tamimi es-Semani el-Mervazi, Abu Sa'd, (1962 H.) el-Ansab, müfettiş: Abd el-Rahman b. Yahya el-Ma'limi el-Yemani ve diğerleri, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-13. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. el-Hasan b. Farqad el-Şeybani (1433 H. / 2012 M.). el-Aṣl, tahkik ve inceleme: Dr. Muhammed Bouynoukaln, Dar Ibn Hazm, Beyrut - Lübnan, 1-12. (In Persian).
  • Abu Ömer Yusuf b. Abdullah b. Abd el-Barr el-Nemri el-Kurtubi (1405 H. / 1985 M.). el-Istighna fi Ma'rifet el-Meşhurin min Hamalet el-Ilm bil-Kunā, inceleme ve tahkik: Abdullah Marhul el-Suwalmeh, Dar Ibn Teymiyeh, Suudi Arabistan, Riyad, 1-3. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (1996 M.). Fetḥ el-Bab fi el-Kunā ve el-Alkab, müfettiş: Abu Kuteybe Nazar Muhammed el-Fariyabi, Suudi Arabistan: Maktabat el-Kawthar, Riyad. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (2005 M.). Ma'rifet el-Sahabe li Ibn Mendeh, tahkik ve sunumu: Amir Hasan Sabri, Emirat Üniversitesi Yayınları, Birleşik Arap Emirlikleri.
  • Abu Ahmed b. Adi el-Cürcani (1418 H. / 1997 M.). el-Kamil fi Duafa' er-Rical, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud - Ali Muhammed Muavvaz, el-Kütüb el-İlmiyye - Beyrut - Lübnan, 1-9. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2002 M.). Tarih-i Bağdad, müfettiş: Dr. Beşar Awwad Maruf, Dar el-Gharb el-İslami, Beyrut, 1-16. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2001 M.). Ghinat el-Multamis İydaḥ el-Multabıs, müfettiş: Yahya b. Abdullah el-Bukari el-Şehri, Maktabat el-Ruşd - Suudi Arabistan / Riyad. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi, (1997 M.). el-Mutefik ve'l-Muftarek, inceleme ve tahkik: Dr. Muhammed Sadık Aydın el-Hamidi, Dar el-Kadri, Şam, 1-3. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Mervan ed-Dinuri el-Maliki. (1419 H.). el-Mecales ve Cevahir el-Ilm, müfettiş: Abu Ubeyde Meşhur b. Hasan el-Salman, İslami Eğitim Derneği (Bahreyn - Um el-Hısam), Dar Ibn Hazm (Beyrut - Lübnan), 1-10. (In Persian).
  • Abu Davud Süleyman b. Eş'ath b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Amr el-Ezdi es-Sicistani. (1414 H. / 1993 M.). el-Zuhd li Abu Davud es-Sicistani, tahkik: Abu Temim Yaser b. İbrahim b. Muhammed, Abu Bilal Ganeem b. Abbas b. Ganeem, Dar el-Mişkat, Helvan. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. İdris el-Razi b. Abu Hatim. (1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi, 1-9. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. Muhammed b. İdris b. el-Münzir el-Tamimi, el-Hanzali, el-Razi b. Abu Hatim. (1271 H. / 1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi - Haydarabad, Hindistan, Dar İhya el-Turath el-Arabi - Beyrut, 1-9. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1415 H.). Musnad el-Imam Abu Hanife, müfettiş: Nazar Muhammed el-Fariyabi, Maktabat el-Kawthar - Riyad. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1998 M.). Ma'rifet el-Sahabe, tahkik: Adil b. Yusuf el-Azzazi, Dar el-Vatan, Riyad, 1-7. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1326 H.). Tehzib el-Tehzib, Nizamiye Bilgi Dairesi Matbaası, Hind, 1-12. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1415 H.). el-İsabete fi Temyiz es-Sahabe, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud ve Ali Muhammed Muavvaz, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, 1-8. (In Persian).
  • Abu'l-Ferec Muhammed b. İshak b. Muhammed el-Verrak el-Bağdadi el-Mu'tezili. (1997 M.). el-Fihrist, müfettiş: İbrahim Ramazan, Dar el-Ma'arife, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • Abu'l-Fida Zeyn ed-Din Abu'l-Adl Kasım b. Kutlubga es-Suduni. (1413 H. / 1992 M.). Tac el-Tercüme, Muhammed Hayr Ramazan Yusuf, Dar el-Kalem, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasan Zahir ed-Din Ali b. Zayd b. Muhammed b. el-Hüseyin el-Beyhaki. (1425 H.). Tarih-i Beyhak, Dar Iqra, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hüseyin Ibn Abu Ya'la, Muhammed b. Muhammed (Beyta), Tabakat el-Hanabel, müfettiş: Muhammed Hamid el-Faki, Dar el-Ma'arife, Beyrut, 1-2. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Ali b. el-Hasan b. Hibe Allah, Ibn Asakir olarak bilinir. (1415 H. / 1995 M.). Tarih-i Şam, müfettiş: Amr b. Gharame el-Amravi, Dar el-Fikr, 1-80. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hibe Allah b. el-Hasan el-Lalakayi. (1402 H.). Şerh İ'tikad ehli's-Sünne, Dar Tayba, Riyad. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed Ragıb el-İsfahani. (1412 H.). el-Mufredat fi Garib el-Kur'an, "Havl", müfettiş: Safvan Adnan el-Daudi, Dar el-Kalem, el-Dar el-Şamiye, Şam - Beyrut. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali Abu Bakr el-Razi el-Cassas el-Hanefi. (1415 H. / 1994 M.). Ahkam el-Qur'an, müfettiş: Abd el-Selam Muhammed Ali Shahin, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut - Lübnan, 1-3. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali b. Hacer Abu'l-Fadl el-Askalani. (1379 H.). Fetḥ el-Bari Şerh Sahih el-Buhari, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-13. (In Persian).
  • Ahmed b. Muhammed b. el-Hüseyin b. el-Hasan, Abu Nasr el-Buhari el-Kelabazi. (1407 H.). el-Hidaye ve el-Irşad fi Ma'rifet Ahl el-Thika ve el-Sedad, müfettiş: Abdullah el-Leythi, Dar el-Ma'arife, Beyrut. (In Persian).
  • Ala ed-Din, Abu Bakr b. Mes'ud b. Ahmed el-Kasani el-Hanefi. (1406 H. / 1986 M.). Badai' es-Sanayi' fi Tertib el-Şerayi'. Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-7. (In Persian).
  • Aslam b. Sahl b. Aslam b. Habib el-Razzaz el-Vasiti, Abu'l-Hasan. (1406 H.). Tarih el-Vasit, tahkik: Korkis Awwad, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 12/, 12, 337 (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-19. (In Persian). Fuat Sıdkın, (1411 H. / 1991 M.), Tarih el-Turath el-Arabi, Arapçaya çevrildi: Mahmud Fahmi Hicazi, gözden geçiren: Dr. Aref Mustafa - Dr. Said Abd el-Rahim, dizinleri yeniden hazırlayan: Dr. Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, İmam Muhammed b. Suud İslami Üniversitesi, 1-4. (In Persian).
  • Hüseyin b. Ali b. Muhammed b. Cafer, Abu Abdullah el-Saymari el-Hanefi. (1405 H. / 1985 M.). Akhbar Abu Hanife ve Ashabihi, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • İbn el-Mulkın Sirac ed-Din Abu Hafs Umar b. Ali b. Ahmed eş-Şafi'i el-Mısri. (1997). el-Akdü el-Müdhheb fi Tabakat Hamalat el-Madhhab, müfettiş: Ayman Nasr el-Ezherî - Seyyid Mehâni, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi. (1951 M.). Hediyet el-Arifin Esma el-Müellifin ve A'tar el-Müsnifin, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, Lübnan, 1-2. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi, (Beyta), İydaḥ el-Maknun fi'd-Dhayl ala Keşf ez-Zunûn, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Lübnan, 1-4. (In Persian). Khayr ed-Din b. Mahmoud b. Muhammed b. Ali b. Faris, el-Zerkili el-Dımaşkî. (2000 M.). el-A'lam, Dar el-Ilm lil-Malayin, 1-8. (In Persian).
  • Lecmet-i Ulemâ bir başkanlık tarafından, Nizam ed-Din el-Belhi, (1310 H.), el-Fetava el-Hindiyye, Dar el-Fikr, 1-6. (In Persian).
  • Muhammed b. Ahmed b. Abu Sehl Şems el-Eimme el-Sarkhsi. (1414 H. / 1993 M.). el-Mabsut, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-30. (In Persian).
  • Muhammed b. el-Hüseyin b. Muhammed b. Musa b. Halid b. Salim el-Nisaburi, Abu Abd el-Rahman es-Sulami.(1998 M.). Tabakat el-Sufiye, müfettiş: Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut. (In Persian).
  • Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Mughira el-Buhari, Abu Abdullah, (Beyta). Tarih el-Kebir, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-8. (In Persian).
  • Muhammed b. Mukrem b. Ali, Abu'l-Fadl, Cemal ed-Din b. Munzir. (1414 H.). Lisan el-Arab, "Havl", Dar Sader - Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Muhyi ed-Din Abu Muhammed Abd el-Kadir b. Muhammed b. Muhammed Nasr Allah b. Abu'l-Vefa el-Kurashi. (Beyta). el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye, tahkik: Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Muslim b. el-Hacçac Abu'l-Hasan el-Kuşeyri el-Nisaburi. (1984 M.). el-Kunā ve el-Esmā, müfettiş: Abd el-Rahim Muhammed Ahmed el-Kuşeyri, İslami Üniversite Araştırma Dairesi, Suudi Arabistan, Medine, 1-2. (In Persian).
  • Mustafa b. Abdullah Katip Çelebi. (1413 H. / 1992 M.). Keşf ez-Zunûn an Esma el-Kutub ve el-Funûn, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-6. (In Persian).
  • Ömer Rıza Kahale. (Beyta). Mu'cem el-Müellifin, Maktabat el-Muthanna - Beyrut, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Sa'd el-Malik, Abu Nasr Ali b. Hibe Allah b. Cafer b. Makula. (1990 M.). el-İkmal fi Raf' el-Irtibab an el-Mu'talif ve el-Mukhtalif fi el-Esmâ ve el-Kunâ ve el-Ansâb, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Lübnan, 1-7. (In Persian).
  • Safvet Kose. (1998 M.). Dairetül-Ma'arif İslami Fundası Türkiye, "Hail", İstanbul, 18/170-178.
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi (1405 H. / 1985 M.), Sir A'lam el-Nubala, müfettiş: Bir grup müfettişin denetiminde Şeyh Şuayb el-Arnaut, İhsan el-Mesajid, 1-25. (In Persian).
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi. (1993 M.). Tarih el-Islam ve Wefayat el-Meşahir ve el-A'lam, müfettiş: Omar Abd el-Salam et-Tedmeri, Dar el-Kitab el-Arabi, Beyrut, 1-52. (In Persian).
  • Şeybani, *el-Aṣl*, 2/280.
  • Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Muteir el-Lahmi el-Şami, Abu'l-Kasım et-Tabarani. (Beyta). el-Mu'cem el-Evsat, müfettiş: Tarek b. Awd Allah b. Muhammed, Abd el-Muhsin b. İbrahim el-Hüseyini, Dar el-Haramayn - Kahire, 1-10. (In Persian).
  • Taqi ed-Din Abu'l-Abbas Ahmed b. Abd el-Halim b. Abd es-Selam b. Abdullah b. Abu'l-Kasım b. Muhammed Ibn Teymiye. (1408 H. / 1987 M.). el-Fetava el-Kubra li Ibn Teymiye, Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-6. (In Persian).
  • Taqi ed-Din, Abu İshak İbrahim b. Muhammed b. Ahmed b. Muhammed es-Sarifini. (1414 H.). el-Mentahab min Kitab es-Siyaq li Tarih Nişabur. müfettiş: Halid Haydar, Dar el-Fikr, Beyca. (In Persian).

Abu Suleyman Jawzjani and His Position in Islamic Jurisprudence

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 2, 902 - 921, 03.06.2025
https://doi.org/10.46868/atdd.2025.898

Öz

Abu Suleyman Jawzjani (200 AH / 816 CE) was one of the prominent Hanafi jurists of the second-century Hijri. He was highly regarded and influential among the leading scholars of his time. Known for his honesty, piety, and adherence to the principles of the Hanafi school of thought, Jawzjani was a distinguished student of Imam Muhammad and Abu Yusuf, may Allah have mercy on them. His contributions to Islamic jurisprudence earned him significant recognition and respect within the scholarly community. On the one hand, Abu Suleyman Jawzjani tried to correctly recognize the Hanafi religion, representing Ahl al-Ra'i's jurisprudence. On the other hand, he tried to establish the basic tenets of Ahl al-Sunni belief, which was still being systematized. For this reason, this article aims to first explore the life, teachers, students, works, and reputation of Imam Jawzjani among scholars. Following this, it will focus on two key aspects: determining Imam Jawzjani's position within Hanafi jurisprudence and his contributions to the science of Hadith. The presence of numerous Hadiths in the Hadith collections is the result of the dedicated efforts of narrators who played a crucial role through their exceptional contributions in this regard. This article is in response to the question, what role did Imam Jawzjani play in preserving, publishing, and transmitting Hanafi jurisprudence and prophetic hadiths? In this article, the descriptive-analytical method is used, and the information is collected based on the library method and explanations are given using the books of Rijal (رجال), Tabaqat (طبقات), and books of Hanafi jurisprudence. Considering the necessity of research, the present article includes an introduction, body, conclusion, and sources. Imam Jawzjani is a religious scholar and has been a teacher against those who consider the Quran to be a creation, and he is one of the two people who (the other narrator of this book is Ismail bin Toba al-Qazwini) is also the narrator of the book of Imam Muhammad, may God have mercy on him. Also, he learned from the famous Sheikhs of his era and trained students. A correct understanding of his role in the transmission of Islamic heritage will help the jurists to be able to benefit from the narrations that he has endured many hardships and narrated in authentic ways in deducing religious issues.

Kaynakça

  • Abd el-Aziz b. Ahmed b. Muhammed, Ala ed-Din el-Buhari el-Hanefi. (Beyta), Keşf el-Esrar Şerh Usul el-Bezdevi. Dar el-Kitab el-Islami, 1-4. (In Persian).
  • Abd el-Hay b. Fekhr ed-Din b. Abd el-Ali el-Huseni et-Talibi. (1999 M.), el-I'lam biman fi Tarih el-Hind min el-A'lâm el-Mesma. Dar Ibn Hazm, Lübnan, 1-8. (In Persian).
  • Abd el-Kadir b. Muhammed b. Nasr Allah el-Kurashi, Abu Muhammed, Muhyi ed-Din el-Hanefi, (Beyta), el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye. Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Abd el-Kerim b. Muhammed b. Mansur et-Tamimi es-Semani el-Mervazi, Abu Sa'd, (1962 H.) el-Ansab, müfettiş: Abd el-Rahman b. Yahya el-Ma'limi el-Yemani ve diğerleri, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-13. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. el-Hasan b. Farqad el-Şeybani (1433 H. / 2012 M.). el-Aṣl, tahkik ve inceleme: Dr. Muhammed Bouynoukaln, Dar Ibn Hazm, Beyrut - Lübnan, 1-12. (In Persian).
  • Abu Ömer Yusuf b. Abdullah b. Abd el-Barr el-Nemri el-Kurtubi (1405 H. / 1985 M.). el-Istighna fi Ma'rifet el-Meşhurin min Hamalet el-Ilm bil-Kunā, inceleme ve tahkik: Abdullah Marhul el-Suwalmeh, Dar Ibn Teymiyeh, Suudi Arabistan, Riyad, 1-3. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (1996 M.). Fetḥ el-Bab fi el-Kunā ve el-Alkab, müfettiş: Abu Kuteybe Nazar Muhammed el-Fariyabi, Suudi Arabistan: Maktabat el-Kawthar, Riyad. (In Persian).
  • Abu Abdullah Muhammed b. İshak b. Muhammed b. Yahya b. Mendeh el-Abdi, (2005 M.). Ma'rifet el-Sahabe li Ibn Mendeh, tahkik ve sunumu: Amir Hasan Sabri, Emirat Üniversitesi Yayınları, Birleşik Arap Emirlikleri.
  • Abu Ahmed b. Adi el-Cürcani (1418 H. / 1997 M.). el-Kamil fi Duafa' er-Rical, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud - Ali Muhammed Muavvaz, el-Kütüb el-İlmiyye - Beyrut - Lübnan, 1-9. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2002 M.). Tarih-i Bağdad, müfettiş: Dr. Beşar Awwad Maruf, Dar el-Gharb el-İslami, Beyrut, 1-16. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi (1422 H. / 2001 M.). Ghinat el-Multamis İydaḥ el-Multabıs, müfettiş: Yahya b. Abdullah el-Bukari el-Şehri, Maktabat el-Ruşd - Suudi Arabistan / Riyad. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Ali b. Sabit el-Khatib el-Bağdadi, (1997 M.). el-Mutefik ve'l-Muftarek, inceleme ve tahkik: Dr. Muhammed Sadık Aydın el-Hamidi, Dar el-Kadri, Şam, 1-3. (In Persian).
  • Abu Bakr Ahmed b. Mervan ed-Dinuri el-Maliki. (1419 H.). el-Mecales ve Cevahir el-Ilm, müfettiş: Abu Ubeyde Meşhur b. Hasan el-Salman, İslami Eğitim Derneği (Bahreyn - Um el-Hısam), Dar Ibn Hazm (Beyrut - Lübnan), 1-10. (In Persian).
  • Abu Davud Süleyman b. Eş'ath b. İshak b. Beşir b. Şeddad b. Amr el-Ezdi es-Sicistani. (1414 H. / 1993 M.). el-Zuhd li Abu Davud es-Sicistani, tahkik: Abu Temim Yaser b. İbrahim b. Muhammed, Abu Bilal Ganeem b. Abbas b. Ganeem, Dar el-Mişkat, Helvan. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. İdris el-Razi b. Abu Hatim. (1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi, 1-9. (In Persian).
  • Abu Muhammed Abd el-Rahman b. Muhammed b. İdris b. el-Münzir el-Tamimi, el-Hanzali, el-Razi b. Abu Hatim. (1271 H. / 1952 M.). el-Carh ve't-Tadil, Osmanlı Bilgi Dairesi - Haydarabad, Hindistan, Dar İhya el-Turath el-Arabi - Beyrut, 1-9. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1415 H.). Musnad el-Imam Abu Hanife, müfettiş: Nazar Muhammed el-Fariyabi, Maktabat el-Kawthar - Riyad. (In Persian).
  • Abu Naim Ahmed b. Abdullah b. Ahmed b. İshak b. Musa b. Mehran el-İsfahani. (1998 M.). Ma'rifet el-Sahabe, tahkik: Adil b. Yusuf el-Azzazi, Dar el-Vatan, Riyad, 1-7. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1326 H.). Tehzib el-Tehzib, Nizamiye Bilgi Dairesi Matbaası, Hind, 1-12. (In Persian).
  • Abu'l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer el-Askalani. (1415 H.). el-İsabete fi Temyiz es-Sahabe, tahkik: Adil Ahmed Abd el-Mevcud ve Ali Muhammed Muavvaz, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, 1-8. (In Persian).
  • Abu'l-Ferec Muhammed b. İshak b. Muhammed el-Verrak el-Bağdadi el-Mu'tezili. (1997 M.). el-Fihrist, müfettiş: İbrahim Ramazan, Dar el-Ma'arife, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • Abu'l-Fida Zeyn ed-Din Abu'l-Adl Kasım b. Kutlubga es-Suduni. (1413 H. / 1992 M.). Tac el-Tercüme, Muhammed Hayr Ramazan Yusuf, Dar el-Kalem, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasan Zahir ed-Din Ali b. Zayd b. Muhammed b. el-Hüseyin el-Beyhaki. (1425 H.). Tarih-i Beyhak, Dar Iqra, Şam. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hasanat Muhammed Abd el-Hay el-Leknavi el-Hindi. (1324 H.). el-Favai'd el-Bahiyya fi Taracim el-Hanefiye, Dar es-Saadet Matbaası, Mısır. (In Persian).
  • Abu'l-Hüseyin Ibn Abu Ya'la, Muhammed b. Muhammed (Beyta), Tabakat el-Hanabel, müfettiş: Muhammed Hamid el-Faki, Dar el-Ma'arife, Beyrut, 1-2. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Ali b. el-Hasan b. Hibe Allah, Ibn Asakir olarak bilinir. (1415 H. / 1995 M.). Tarih-i Şam, müfettiş: Amr b. Gharame el-Amravi, Dar el-Fikr, 1-80. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hibe Allah b. el-Hasan el-Lalakayi. (1402 H.). Şerh İ'tikad ehli's-Sünne, Dar Tayba, Riyad. (In Persian).
  • Abu'l-Kasım Hüseyin b. Muhammed Ragıb el-İsfahani. (1412 H.). el-Mufredat fi Garib el-Kur'an, "Havl", müfettiş: Safvan Adnan el-Daudi, Dar el-Kalem, el-Dar el-Şamiye, Şam - Beyrut. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali Abu Bakr el-Razi el-Cassas el-Hanefi. (1415 H. / 1994 M.). Ahkam el-Qur'an, müfettiş: Abd el-Selam Muhammed Ali Shahin, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut - Lübnan, 1-3. (In Persian).
  • Ahmed b. Ali b. Hacer Abu'l-Fadl el-Askalani. (1379 H.). Fetḥ el-Bari Şerh Sahih el-Buhari, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-13. (In Persian).
  • Ahmed b. Muhammed b. el-Hüseyin b. el-Hasan, Abu Nasr el-Buhari el-Kelabazi. (1407 H.). el-Hidaye ve el-Irşad fi Ma'rifet Ahl el-Thika ve el-Sedad, müfettiş: Abdullah el-Leythi, Dar el-Ma'arife, Beyrut. (In Persian).
  • Ala ed-Din, Abu Bakr b. Mes'ud b. Ahmed el-Kasani el-Hanefi. (1406 H. / 1986 M.). Badai' es-Sanayi' fi Tertib el-Şerayi'. Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-7. (In Persian).
  • Aslam b. Sahl b. Aslam b. Habib el-Razzaz el-Vasiti, Abu'l-Hasan. (1406 H.). Tarih el-Vasit, tahkik: Korkis Awwad, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 12/, 12, 337 (In Persian).
  • Cemal ed-Din Abu'l-Ferec Abd el-Rahman b. Ali b. Muhammed el-Couzi. (1992 M.). el-Muntazam fi Tarih el-Umam ve el-Muluk, müfettiş: Muhammed Abd el-Kadir Ata, Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-19. (In Persian). Fuat Sıdkın, (1411 H. / 1991 M.), Tarih el-Turath el-Arabi, Arapçaya çevrildi: Mahmud Fahmi Hicazi, gözden geçiren: Dr. Aref Mustafa - Dr. Said Abd el-Rahim, dizinleri yeniden hazırlayan: Dr. Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, İmam Muhammed b. Suud İslami Üniversitesi, 1-4. (In Persian).
  • Hüseyin b. Ali b. Muhammed b. Cafer, Abu Abdullah el-Saymari el-Hanefi. (1405 H. / 1985 M.). Akhbar Abu Hanife ve Ashabihi, Alem el-Kutub, Beyrut. (In Persian).
  • İbn el-Mulkın Sirac ed-Din Abu Hafs Umar b. Ali b. Ahmed eş-Şafi'i el-Mısri. (1997). el-Akdü el-Müdhheb fi Tabakat Hamalat el-Madhhab, müfettiş: Ayman Nasr el-Ezherî - Seyyid Mehâni, Dar el-Kütüb el-İlmiyye, Beyrut, Lübnan. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi. (1951 M.). Hediyet el-Arifin Esma el-Müellifin ve A'tar el-Müsnifin, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, Lübnan, 1-2. (In Persian).
  • İsmail b. Muhammed Amin b. Mir Selim el-Babani el-Bağdadi, (Beyta), İydaḥ el-Maknun fi'd-Dhayl ala Keşf ez-Zunûn, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Lübnan, 1-4. (In Persian). Khayr ed-Din b. Mahmoud b. Muhammed b. Ali b. Faris, el-Zerkili el-Dımaşkî. (2000 M.). el-A'lam, Dar el-Ilm lil-Malayin, 1-8. (In Persian).
  • Lecmet-i Ulemâ bir başkanlık tarafından, Nizam ed-Din el-Belhi, (1310 H.), el-Fetava el-Hindiyye, Dar el-Fikr, 1-6. (In Persian).
  • Muhammed b. Ahmed b. Abu Sehl Şems el-Eimme el-Sarkhsi. (1414 H. / 1993 M.). el-Mabsut, Dar el-Ma'arife - Beyrut, 1-30. (In Persian).
  • Muhammed b. el-Hüseyin b. Muhammed b. Musa b. Halid b. Salim el-Nisaburi, Abu Abd el-Rahman es-Sulami.(1998 M.). Tabakat el-Sufiye, müfettiş: Mustafa Abd el-Kadir Ata, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut. (In Persian).
  • Muhammed b. İsmail b. İbrahim b. el-Mughira el-Buhari, Abu Abdullah, (Beyta). Tarih el-Kebir, Osmanlı Bilgi Dairesi, Haydarabad, 1-8. (In Persian).
  • Muhammed b. Mukrem b. Ali, Abu'l-Fadl, Cemal ed-Din b. Munzir. (1414 H.). Lisan el-Arab, "Havl", Dar Sader - Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Muhyi ed-Din Abu Muhammed Abd el-Kadir b. Muhammed b. Muhammed Nasr Allah b. Abu'l-Vefa el-Kurashi. (Beyta). el-Cavahir el-Muddiye fi Tabakat el-Hanefiye, tahkik: Abd el-Fattah Muhammed el-Halu, Mir Muhammed Kitabhane, Karaçi, 1-2. (In Persian).
  • Muslim b. el-Hacçac Abu'l-Hasan el-Kuşeyri el-Nisaburi. (1984 M.). el-Kunā ve el-Esmā, müfettiş: Abd el-Rahim Muhammed Ahmed el-Kuşeyri, İslami Üniversite Araştırma Dairesi, Suudi Arabistan, Medine, 1-2. (In Persian).
  • Mustafa b. Abdullah Katip Çelebi. (1413 H. / 1992 M.). Keşf ez-Zunûn an Esma el-Kutub ve el-Funûn, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Beyrut, 1-6. (In Persian).
  • Ömer Rıza Kahale. (Beyta). Mu'cem el-Müellifin, Maktabat el-Muthanna - Beyrut, Dar İhya el-Turath el-Arabi, Beyrut, 1-15. (In Persian).
  • Sa'd el-Malik, Abu Nasr Ali b. Hibe Allah b. Cafer b. Makula. (1990 M.). el-İkmal fi Raf' el-Irtibab an el-Mu'talif ve el-Mukhtalif fi el-Esmâ ve el-Kunâ ve el-Ansâb, Dar el-Kutub el-İlmiyye, Lübnan, 1-7. (In Persian).
  • Safvet Kose. (1998 M.). Dairetül-Ma'arif İslami Fundası Türkiye, "Hail", İstanbul, 18/170-178.
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi (1405 H. / 1985 M.), Sir A'lam el-Nubala, müfettiş: Bir grup müfettişin denetiminde Şeyh Şuayb el-Arnaut, İhsan el-Mesajid, 1-25. (In Persian).
  • Şems ed-Din Abu Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Osman b. Qaimaz el-Zehebi. (1993 M.). Tarih el-Islam ve Wefayat el-Meşahir ve el-A'lam, müfettiş: Omar Abd el-Salam et-Tedmeri, Dar el-Kitab el-Arabi, Beyrut, 1-52. (In Persian).
  • Şeybani, *el-Aṣl*, 2/280.
  • Süleyman b. Ahmed b. Eyyub b. Muteir el-Lahmi el-Şami, Abu'l-Kasım et-Tabarani. (Beyta). el-Mu'cem el-Evsat, müfettiş: Tarek b. Awd Allah b. Muhammed, Abd el-Muhsin b. İbrahim el-Hüseyini, Dar el-Haramayn - Kahire, 1-10. (In Persian).
  • Taqi ed-Din Abu'l-Abbas Ahmed b. Abd el-Halim b. Abd es-Selam b. Abdullah b. Abu'l-Kasım b. Muhammed Ibn Teymiye. (1408 H. / 1987 M.). el-Fetava el-Kubra li Ibn Teymiye, Dar el-Kutub el-İlmiyye, 1-6. (In Persian).
  • Taqi ed-Din, Abu İshak İbrahim b. Muhammed b. Ahmed b. Muhammed es-Sarifini. (1414 H.). el-Mentahab min Kitab es-Siyaq li Tarih Nişabur. müfettiş: Halid Haydar, Dar el-Fikr, Beyca. (In Persian).
Toplam 57 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Farsça
Konular Dini Araştırmalar (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Muhammad Akram Hakim 0000-0002-3190-4649

Erken Görünüm Tarihi 26 Mayıs 2025
Yayımlanma Tarihi 3 Haziran 2025
Gönderilme Tarihi 22 Ağustos 2024
Kabul Tarihi 26 Mayıs 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 2

Kaynak Göster

APA Hakim, M. A. (2025). ابوسليمان جوزجانی و جایگاه او در فقه اسلامی. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(2), 902-921. https://doi.org/10.46868/atdd.2025.898

Copyright and Licensing Policy

All articles published in the Journal of Academic History and Ideas / Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi are copyrighted by the journal. The journal’s content is made available as open access under the Creative Commons Attribution–NonCommercial–NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) license: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Under this license: Content may be shared and reproduced in any medium or format for non-commercial purposes, provided that proper scholarly attribution is given. Modification, adaptation, translation, or the creation of derivative works is not permitted (ND). Requests for commercial reuse, translation, or republication must be directed to the Editorial Board at akademiktarihvedusunce@gmail.com. The scientific, legal, and ethical responsibility for published works rests entirely with the author(s); the editors and Editorial Board assume no liability for the content.
 
©  ATDD Tüm Hakları Saklıdır