From Timuçin to Genghis Khan, from Steppe Life to Invasion

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 285 - 305

Canan Özkan

Öz

This study provides information about how Timuçin became Genghis Khan, Genghis Khan's ideology, the reasons that led him to invasion and the Mongol Invasions. Timuçin, who made his name known to the whole world, came to the forefront among his own nation, and his decisions and victories offered him the Mongolian sovereignty. Tribes living independently from each other gathered around him one by one. Timuçin, who was elected as Khan in the congress held and took the name of Genghis, is still the subject of research even today with the aspect of dictating and implementing the rules necessary to govern the state and maintain order, known as the Mongolian Laws or the Law of Genghis Khan. In this study, in which we talk about the reasons that led Genghis Khan and the son of Genghis to the invasions that left their mark on history, and finally the Mongol invasion in general terms and the geographies it affected, a comparative method was followed with the works of both western and eastern researchers by taking Ata Melik Juwaynī's work Tarih-i Cihangüşa as the main source.

Anahtar Kelimeler

Genghis Khan , Mongols , Mongol Invasion , Anatolia

Timuçin’den Cengiz Han’a, Bozkır Yaşamından İstilaya

Öz

Bu çalışma, Timuçin’in nasıl Cengiz Han olduğu, Cengiz Han’ın ideolojisi, onu istilaya yönlendiren sebepler ve Moğol İstilaları hakkında bilgi vermektedir. Tüm dünyaya adını duyuran Timuçin’in kendi milleti içinde öne çıkması, aldığı kararlar ve zaferler ona Moğol hükümdarlığını sunmuştu. Birbirinden bağımsız yaşayan kabileler teker teker etrafında toplanmıştı. Yapılan kurultayda Han seçilen ve Cengiz adını alan Timuçin, Moğol Kanunları ya da Cengiz Han Yasası olarak bilinen, devleti yönetmek ve nizamı korumak için gereken kuralları yazdırması ve uygulatması yönüyle bugün dahi araştırmalara konu olmaktadır. Cengiz Han’ı ve Cengiz evladını, tarihe damgasını vuran istilalara yönlendiren sebeplerden, son olarak genel hatlarıyla Moğol istilası ve etki ettiği coğrafyalardan bahsettiğimiz bu çalışmada Ata Melik Cüveynî’nin eseri Tarih-i Cihangüşa’yı ana kaynak olarak ele alarak hem batı hem doğulu araştırmacıların eserleri ile karşılaştırmalı bir yöntem izlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cengiz Han , Moğollar , Moğol İstilası , Anadolu

Kaynakça

• Alinge, C. (1967). Moğol Kanunları. (Çev. Coşkun Üçok). Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1934).
• Aydınlı, O. (2009). Semerkant. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 36, s. 481-484). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Barthold, W. (2006). Türk-Moğol Ulusları Tarihi. (Çev. Hasan Eren). Türk Tarih Kurumu Yayınları. (Orijinal Tayın Tarihi 1911).
• Baykara, T. (2002). Türklüğün En Eski Zamanları. Yeni Türkiye Yayınları.
• Buniyatov, Z. M. (1991). Azerbaycan. İçinde Türkiye Diyanet İslam Vakfı Ansiklopedisi (C. 4, s. 317-322). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Cahen, C. (1994). Osmanlı’dan Önce Anadolu’da Türkler. (Çev. Yıldız Moran). E Yayınları Tarih Dizisi. (Orijinal Yayın Tarihi 1968).
• Cüveynî, A. (1419/1998). Tarih-i Cihan Güşa. (Çev. Mürsel Öztürk). Kültür Bakanlığı Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1858).
• Eberhard, W. E. (1947). Çin Tarihi. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gumilev, L. N. (2002). Eski Türkler. (Çev. A. Batur). Selenge Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1967).
• Grigor, A. (1954). Moğol Tarihi. (Çev. Hrand D. Andreasyan). İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1870).
• Hacı, Ö. (2014). Çengiz-Name. (Haz. İlyas Kemaloğlu). Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• İbn Kesir, Ebu’l-Fidâ (1415/1995). el-Bidâye ve’n-Nihaye. (Çev. Mehmet Keskin). Çağrı Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1932-1939).
• İbnü’l-Esîr, İzzeddin Ali b. Ebî’l-Hasan Ali b. Ebî’l-Kerem (1446/1987). el-Kâmil fi’t-Tarih. (Çev. Ahmet Ağırakça, Mertol Tulum). Bahar Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1851-1876).
• Kalkan, M. (1996). Türk-Moğol Kavimleri Arasında Tatarlar ve Menşeî Meselesi. Türk Kültürü Dergisi, 393, 11-18.
• Kemaloğlu, İ. (2023). Altın Orda ve Rusya. Ötüken Yayınları.
• Lamb, H. (1927). Genghis Khan Emperor of All Men. United States of America. Doubleday&Company.
• May, T. (2021). Moğol İmparatorluğu. (Çev. Ülke Evrim Uysal). Selenge Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 2018).
• Moğolların Gizli Tarihi. (1986). (Çev. Ahmet Temir). Türk Tarih Kurumu Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1908).
• Özaydın, A. (1997). Harizm. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 16, s. 217-220). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Özcan, A. T. (2017). Moğol-Rus İlişkileri 1223-1341. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özdemir, H. A. (2005). Moğol İstîlâsı ve Abbasî Devleti’nin Yıkılışı Cengiz ve Hülâgü Dönemleri. İz Yayınları.
• Özgüdenli, O. G. (2005). Moğollar. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 30, s. 225-230). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Rashiduddin Fazlullah, (1998). Rashiduddin Fazlullah’s Jami’u’t-tawarikh: Compendium of Chronicles: A History of the Mongols. Part 1. English translation, annotation by W. M. Thackston Cambridge: Harward University Press.
• Roux, J. P. (2001). Moğol İmparatorluğu Tarihi. (Çev. Aykut Kazancıgil, Ayşe Bereket). Kabalcı Yayınevi. (Orijinal Yayın Tarihi 1993).
• Sümer, F. (2002). Kösedağ Savaşı. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 26, s. 272-273). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şeşen, R. (1992). Buhara. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. 6, s. 363-367). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Turan, O. (1941). Çingiz Adı Hakkında. Belleten. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Turan, O. (1971). Selçuklular Zamanında Türkiye. Turan Neşriyat Yurdu.
• Uyar, M. (2020). Moğollar ve Türkler Tarihsel Bağlar. Ötüken Yayınları.
• Üren, U. (2024). İtil Boylarında Rekabet: Bulgarlar ve Moğollar. İdil-Ural Araştırmaları Dergisi, 6 (2). 211-238.
• Vladimircov, B.Y. (1950). Cengiz Han. (Çev. Hasan Ali Deniz). Milli Eğitim Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1948).
• Vladimirtsov, B.Y. (1995). Moğolların İçtimaî Teşkilâtı ‘Moğol Göçebe Feodalizmi’. (Çev. Abdülkadir İnan). Türk Tarih Kurumu Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1934).
• Yakubovskiy, A.Y. (1967). Altın Ordu ve Çöküşü. (Çev. Hasan Eren). Kültür Bakanlığı Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 1941).
• Yıldırım, K. (2012). Tatar Adının Kökeni Üzerine. Türkiyat Mecmuası. (C. 22, I. Cüz), 171-190.
• Yuvalı, A. (1994). İlhanlılar Tarihi I Kuruluş Devri. Erciyes Üniversitesi Yayınları.
• Zekiyev, M. Z. (2017). Türklerin ve Tatarların Kökeni. (Çev. Ahsen Batur). Selenge Yayınları. (Orijinal Yayın Tarihi 2004).