Theses on Teachers’ Subject-Specific Competencies

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 725 - 741

İbrahim Aras

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.975

Öz

Teachers, who have undertaken as a duty the activity of transmitting what they have learned to others since the very first human beings, are colleagues of the Prophet Muhammad, who said, “I was sent as a teacher.” Being competent in the teaching profession means possessing both the general competencies of the teaching profession and the subject-specific competencies related to one’s field. Examining completed studies on teachers’ subject-specific competencies through systematic analysis methods and presenting them in a single study will provide comparable and practical contributions to teachers and all stakeholders interested in the topic. This study is a comprehensive research prepared with a qualitative method according to the document analysis model regarding teachers’ subject-specific competencies. In the study, a systematic literature review and content analysis were conducted on graduate theses whose titles contained the key expressions “Teacher,” “Subject-Specific,” and “Competency” in some way. Within the scope of the research, a total of 53 graduate theses—9 doctoral, 44 master’s, 51 in Turkish and 2 in English—identified through the YÖK, ULAKBİM, TR Dizin, DergiPark, and İSAM platforms were meticulously read and examined. The level distributions, problem statements, objectives, methods, study groups, and data analysis techniques of these theses were analyzed and tabulated. Of the 53 studies examined, 37 were based on teachers’ views, 3 on academics’ views, and 13 on undergraduate university students’ views; 26 employed quantitative methods, 15 qualitative methods, and 12 mixed methods. It was determined that the studies were prepared in accordance with scientific research methods and techniques. The research is concluded with a section on results and recommendations.

Anahtar Kelimeler

Teacher Competencies , Subject-Specific Competencies , Literature Review

Öğretmenlerin Özel Alan Yeterlikleri Konulu Tezler

Öz

İlk insanla başlayan öğrendiklerini başkalarına aktarma faaliyetini görev olarak üstlenmiş olan öğretmenler, “Ben öğretmen olarak gönderildim” diyen Hazreti Muhammed’in meslektaşı konumundadır. Öğretmenlik mesleğinde yeterli olmak demek, öğretmenlik mesleği genel yeterliklerine ve alanıyla ilgili özel alan yeterliklerine sahip olmak demektir. Öğretmenlerin özel alan yeterlikleriyle ilgili tamamlanmış araştırmaların sistematik analiz yöntemleriyle incelenmesi ve tek bir çalışmada ortaya konması öğretmenlere ve konuyla ilgilenen tüm taraflara kıyaslanabilir pratik katkılar sağlayacaktır. Bu çalışma öğretmenlerin özel alan yeterlikleriyle ilgili olarak doküman analizi modeline göre nitel yöntemle hazırlanmış kapsamlı bir araştırmadır. Çalışmada “Öğretmen”, “Özel Alan” ve “Yeterli” anahtar ifadeleri bir şekilde konu başlıklarında bulunan lisansüstü tezlerin sistematik literatür taraması ve içerik analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında YÖK, ULAKBİM, TR Dizin, Dergi Park ve İSAM platformları üzerinden belirlenen 9’u doktora, 44’ü yüksek lisans ve 2’si İngilizce 51’i Türkçe toplam 53 lisansüstü tezin tamamı titizlikle okunmuş ve incelenmiştir. Araştırma kapsamında tezlerin seviye dağılımları, problem durumları, amaçları, yöntemleri, çalışma grupları ve veri analiz teknikleri incelenerek veriler tablolaştırılmıştır. İncelenen 53 araştırmadan 37’si öğretmenlerin, 3’ü akademisyenlerin, 13’ü lisans seviyesindeki üniversite öğrencilerinin görüşlerine göre, tüm çalışmaların 26’sı nicel, 15’i nitel, 12’si de karma yöntemlerle hazırlanmıştır. Çalışmaların bilimsel araştırma yöntem ve tekniklerine göre hazırlandığı belirlenmiştir. Araştırma sonuç ve öneriler kısmıyla tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Yeterlikleri , Özel Alan Yeterlikleri , Literatür Taramas

Kaynakça

• Aktaş, K. (2019). İngilizce öğretmen adaylarının meslekteki ilk yıllarına yönelik olası benlikleri ile özel alan yeterlikleri arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Aras, İ. (2018). İmam Hatip Ortaokulu Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Atmaca, Ç. (2016). İngilizce öğretmenlerinin genel ve özel alan öğretmen yeterlilik seviyeleri üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Avcı, Y. E. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kendi görüşlerine göre özel alan yeterliklerine sahip olma düzeyleri: Kilis ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kilis 7 Aralık Üniversitesi.
• Ayık, T. (2022). Fen bilgisi öğretmenliği özel alan yeterliklerinin çevrimiçi derslerde incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Aytekin, S. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul yöneticileri ve kendi algılarına göre özel alan yeterlikleri (Denizli il merkezi örneklemi) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Baykal, Ç. (2018). Güzel Sanatlar Lisesi çalgı eğitimi viyola dersi öğretmenlerinin özel alan yeterliklerinin belirlenmesine yönelik taslak önerisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Bayrı, S. (2022). Özel eğitim kurumlarında görev alan öğretmenlerin program okuryazarlık durumları ve özel eğitim özel alan yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Boran, E. (2017). Ortaokul matematik öğretmenlerinin özel alan yeterlilik algılarının incelenmesi: Bir ders araştırması modeli [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çukurova Üniversitesi.
• Buruş, E. S. (2024). Beden eğitimi ve spor öğretmenlerinin özel alan yeterliliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muş Alparslan Üniversitesi.
• Candaş, B. (2016). Fen bilgisi öğretmenlerinin öz yeterliklerinin özel alan yeterlikleri bağlamında tespiti [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Cüce, K. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen ve öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerini etkileyen faktörlere ilişkin görüşleri ve bu yeterliklerin lisans eğitimiyle ilişkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Çavuş, O. (2014). Sınıf öğretmenlerinin özel alan yeterlik düzeyleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Duman, D. (2012). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri ve uygulanma düzeylerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Er, A. (2017). Güzel Sanatlar Lisesi müziksel işitme okuma ve yazma dersi öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin bir tasarı örneği [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Fidan, M. (2012). Öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının fen ve teknoloji özel alan yeterlikleri hakkındaki özyeterlik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ahi Evran Üniversitesi.
• Görkaş, B. (2017). İngilizce öğretmen adaylarının özel alan yeterliliklerinin YÖK, MEB ve İngiliz dili eğitimi lisans programlarında bulunan yeterlilikler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Gül, Z. (2012). Fen eğitiminde öğretmenlerin özel alan yeterlilikleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Güleryüz, Ş. (2015). Müzik öğretmeni adaylarının özel alan yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Gülteke, M. (2012). Sınıf öğretmenlerinin matematik özel alan yeterlikleri ile ilgili görüşlerinin analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
• Güneş, S. (2011). Kimya öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerinin araştırılması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Haskırış, E. (2025). İngilizce öğretmenlerinin hayat boyu öğrenme eğilimleri ile özel alan yeterlikleri ve yabancı dil öğretme kaygısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• İleritürk, D. (2021). Ders araştırması modeli ile İngilizce öğretmeni özel alan yeterliklerinin geliştirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• İltuş, C. (2019). Matematik öğretmenliği alan bilgisi testi sorularının özel alan yeterlikleri ve Math taksonomiye göre analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Kandırmaz, M. (2017). Ortaokul matematik öğretmenlerinin matematik öğretmenliği özel alan yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Karabulutlu, Z. (2016). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki eğitimlerinin özel alan yeterliliklerine etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Karadoğan, A. (2014). Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni yetiştiren bölümlerin müfredatlarının Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni özel alan yeterliklerini karşılama düzeyi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kararmaz, S. O. (2013). İlköğretim İngilizce öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği özel alan yeterliklerine ilişkin algılarının belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bülent Ecevit Üniversitesi.
• Koç, T. (2019). Matematik öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine yönelik öz yeterlik inançlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Köroğlu, M. (2015). Öğretmen adaylarının özel alan yeterlikleri ile öğrenme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ahi Evran Üniversitesi.
• Kumpir, H. A. (2020). İlköğretim matematik öğretmenliği özel alan yeterliklerinin gerçekleştirilebilirliğine yönelik öğretmen görüşleri ve öneriler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Mahmutoğlu, S. A. (2019). Görsel sanatlar öğretmenlerinin özel alan yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Mantar, K. Y. (2021). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine göre kendilerini yeterli görme düzeyleri (Afyonkarahisar ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2008). Öğretmen yeterlikleri: Öğretmenlik mesleği genel ve özel alan yeterlikleri. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Meşe, E. T. B. (2010). Bilişim teknolojileri öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri açısından kendilerini değerlendirmeleri: İzmir ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ege Üniversitesi.
• Mete, F. (2012). Türkçeyi yabancı dil olarak öğreten öğretmenlerin özel alan yeterlikleri üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Özbilen, F. M. (2012). Sınıf öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri hakkındaki görüşleri: Kars ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Özdemir, Ö. (2019). Mikro öğretim ve video-örnek olay etkinliklerinin öğretmen adaylarının genel ve özel alan eğitimi yeterliklerine katkısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Özkan, S. (2014). KPSS alan bilgisi testinin Türkçe öğretmenliği programı ve özel alan yeterlikleri kapsamında incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Özlü, N. (2022). İngilizce öğretmenlerinin genel öz yeterlik ve özel alan yeterlik inançlarının incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Amasya Üniversitesi.
• Özlük, Y. Ö. (2010). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin bir araştırma: Kırıkkale ili örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kırıkkale Üniversitesi.
• Öztürk, R. B. (2022). Fen bilgisi öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri üzerine bir durum çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi.
• Özyurt, Y. (2014). Fen bilgisi öğretmenliği lisans programı dersleri öğrenme çıktılarının fen ve teknoloji öğretmenliği özel alan yeterlikleri ile örtüşme düzeyi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Selçuk, B. (2013). Türkçe öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve özel alan yeterlilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Muğla ili örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
• Sezer, E. (2020). İlköğretim matematik öğretmenliği lisans programlarında alan eğitimi derslerinin özel alan yeterliklerini kazandırması yönünden değerlendirilmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Sezgin, H. (2021). 2018 Müzik öğretmenliği lisans programı alan eğitimi ders içeriklerinin MEB müzik öğretmeni özel alan yeterliklerini kapsama durumu [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ondokuz Mayıs Üniversitesi.
• Şengül, K. (2012). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri: Bir durum belirleme çalışması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fırat Üniversitesi.
• Topaloğlu, M. (2019). Müzik öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trabzon Üniversitesi.
• Uğuz, E. (2023). Fen bilimleri öğretmenlerinin özel alan yeterlik eğilimlerinin durumsal yargı testi ile belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bartın Üniversitesi.
• Uslu, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Yaşar, H. Y. (2024). Tarih öğretmeni özel alan yeterlikleri alan eğitiminin geliştirilmesine yönelik aksiyon araştırması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Yaşar, M. S. (2021). Türkçe öğretmenlerinin Facebook gruplarında yaptıkları paylaşımların mesleki gelişim ve özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Yılmaz, İ. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan ve öz yeterlik algıları [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Zengin, S. (2024). Müzik öğretmeni adaylarının müzik öğretmeni özel alan yeterliklerinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.