Articles on Teachers’ Subject-Specific Competencies

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 1148 - 1164

İbrahim Aras

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.986

Öz

Teaching is a significant profession that shapes not only the future of individual students but also that of nations. According to the Qur’an, which declares, “We have tied every human’s destiny to his own effort,” human destiny can be improved only through effort, and such effort becomes more meaningful when undertaken consciously. The success of education is directly related to the quality of teachers, who serve as the primary implementers of the education system. Bringing together in a single study the articles published on teachers’ field competencies provides important contributions to education and to all stakeholders. This study constitutes the second comprehensive study prepared using the qualitative method based on document analysis concerning teachers’ field competencies. In this research, a systematic literature review and an in-depth content analysis were carried out on published articles whose titles include, in some form, the key expressions “Special Field,” “Teacher,” and “Competence.” Within the scope of the study, a total of 48 scientific articles identified through the databases of YÖK, ULAKBİM, TR Dizin, DergiPark, and İSAM were meticulously read and examined. The analysis investigated the distribution levels, problem statements, aims, study groups, methods, and data analysis techniques of the articles, and the findings were systematically organised into tables. Of the 48 studies examined, 20 were based on teachers’ opinions, one on academics’ opinions, and 19 on undergraduate students’ opinions. Moreover, 26 of the studies employed quantitative methods, 18 qualitative methods, and 4 mixed methods. It is recommended that future research employ mixed methods alongside quantitative and qualitative approaches. The research concludes with findings and recommendations.

Anahtar Kelimeler

Teacher Competencies , Subject-Specific Competencies , Literature Review

Öğretmenlerin Özel Alan Yeterlikleri Konulu Makaleler

Öz

Öğretmenlik, bir öğrencinin hatta milletlerin geleceğine yön veren önemli bir meslektir. “Biz her insanın kaderini kendi çabasına bağladık” buyuran Kur’an’a göre insanın kaderinin güzelleşmesi için çaba göstermesi gerekir ancak bu çabanın bilinçli olması daha anlamlı olacaktır. Eğitimin başarısı, eğitim sisteminin uygulayıcısı olan öğretmenlerin nitelikli olmasıyla ilişiklidir. Öğretmenlerin alan yeterlikleriyle ilgili yayınlanmış makalelerin incelenerek tek bir çalışmada toplanması eğitime ve tüm ilgililere önemli katkılar sağlayacaktır. Bu çalışma öğretmenlerin alan yeterlikleriyle ilgili olarak doküman analizi yöntemine göre Nitel yöntemle hazırlanmış kapsamlı bir araştırmanın ikincisidir. Araştırmada “Özel Alan”, “Öğretmen” ve “Yeterli” anahtar ifadeleri bir şekilde konu başlıklarında bulunan yayınlanmış makalelerin sistemli literatür taraması ve derinlemesine içerik analizi yapılmıştır. Araştırma kapsamında YÖK, ULAKBİM, TR Dizin, Dergi Park ve İSAM platformları üzerinden belirlenen 48 bilimsel makalenin tamamı titizlikle okunmuş ve incelenmiştir. Araştırma kapsamında makalelerin seviye dağılımları, problem durumları, amaçları, çalışma grupları, yöntemleri ve veri analiz yöntemleri incelenmiş ve veriler tablolara aktarılmıştır. İncelenen 48 araştırmadan 20’si öğretmenlerin, 1’i akademisyenlerin, 19’u Lisans seviyesindeki üniversite öğrencilerinin görüşlerine göre hazırlanmıştır. Yine 48 çalışmadan 26’sı nicel, 18’i nitel, 4’ü de karma yöntemlerle hazırlanmıştır. Araştırmacıların konuya yönelik nicel ve nitel yöntemler yanında karma yöntemlerle de daha fazla araştırma yapmaları önerilmektedir. Araştırma sonuç ve öneriler kısmıyla tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen Yeterlikleri , Özel Alan Yeterlikleri , Literatür Taraması

Etik Beyan

Araştırmada etik yayın ilkelerine titizlikle uyulmuştur.

Kaynakça

• Ahıskalı, E. E. (2023). Özel alan yeterlilikleri bağlamında Türkçe öğretmeni adaylarının Türkçe öğretmenliğine ilişkin görüşleri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 33, 590-603.
• Akdağ, M. (2016). Bilişim teknolojileri öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(59), 0-0.
• Aras, İ., & Öztürk, V. (2019). İmam hatip ortaokulu din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin özel alan yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49, 49-90.
• Aras, İ., & Öztürk, V. (2019). İmam hatip ortaokulu din kültürü ve ahlak bilgisi öğretmenlerinin özel alan yeterlilikleri. Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 7, 101-123.
• Avcı, Y. E., & Cinoğlu, M. (2012). Sınıf öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin görüşleri (Kilis ili örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 108-128.
• Babacan, T., & Ören, F. Ş. (2015). Öğretmen adaylarının fen ve teknoloji/fen bilimleri öğretmenliği özel alan yeterlikleriyle ilgili görüşlerinin belirlenmesi. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 4(3), 47-61.
• Baran, T., Arı, A. A., Kucuk, A., & Demir, B. (2011). İlköğretim matematik öğretmeni adaylarının özel alan yeterliliklerine ilişkin algılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Education Sciences, 6(3), 1984-2004.
• Boran, E., & Tarım, K. (2018). Ortaokul matematik öğretmenlerinin ders araştırması modeli ile özel alan yeterliklerinin öğretime yansıması. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 5(1), 23-38.
• Bozkurt, N. (2015). Tarih öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 65-86.
• Canbulat, T., Yeşiloğlu, A., Zemin Sipahi, S., & Erdoğan, F. (2017). Eğitim fakültelerinin sınıf öğretmeni özel alan yeterliklerini kazandırma düzeylerine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 339-359.
• Candaş, B., & Özmen, H. (2020). Fen bilgisi özel alan yeterliklerine yönelik öz yeterlik ölçeği geliştirme çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(4), 746-758.
• Candaş, B., & Özmen, H. (2022). Fen bilgisi öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri bağlamında öz yeterlikleri. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(1), 62-92.
• Candeğer, Ü. (2013). Üniversitelerin tarih öğretmenliği bölümlerinin internet sayfalarında bulunan ders programları ile tarih öğretmeni özel alan yeterliklerinin karşılaştırılması. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ÖYGE Özel Sayısı), 334-351. https://doi.org/10.12780/UUSBD190
• Candeğer, Ü. (2015). Tarih öğretmeni özel alan yeterliklerinin hazırlanması. Turkish History Education Journal, 4(1), 177-194.
• Civelek, F., & Çakmak, E. B. (2013). Sınıf öğretmenliği lisans programının MEB özel alan öğretmen yeterlikleri açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(47), 349-367.
• Coşkun, E., Özer, B., & Tiryaki, E. N. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 123-136.
• Çamlıbel Çakmak, Ö. (2018). Okul öncesi öğretmenliği lisans programının özel alan öğretmen yeterlikleri açısından incelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 692-707.
• Çelik, S., Erdamar, G., & Çelik, K. (2018). İngilizce öğretmeni özel alan yeterliği ölçeği: Bir ölçek geliştirme çalışması. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 277-298.
• Ekinci, N., & Kaya, D. (2016). Okul öncesi eğitimi öğretmen adaylarının özel alan yeterlik algılarının incelenmesi: İletişim, yaratıcılık ve estetik. Sakarya University Journal of Education, 6(1), 141-157.
• Erbek, İ., & Eskimen, A. D. (2021). KPSS Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği alan bilgisi sorularının Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği programı ve özel alan yeterlikleri açısından değerlendirilmesi. Avrasya Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(2), 105-127.
• Ergun, M., Yurdatapan, M., & Sürmeli, H. (2013). Fen ve teknoloji özel alan yeterliklerinin öğretmen yetiştirme programlarında kazandırılmalarına ilişkin öğretmen adaylarının görüşlerinin değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 43(200), 49-67.
• Erşan, Ş. (2024). Okul öncesi öğretmenlerinin aile eğitimi ve katılımı çalışmalarının özel alan yeterlilikleri kapsamında değerlendirilmesi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Özel Sayısı), 391-422.
• Eskimen, A. (2018). Türk dili ve edebiyatı öğretmenliği programı dersleri ile Türk dili ve edebiyatı öğretmeni özel alan yeterliklerinin değerlendirilmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(2), 801-821.
• Göçer, A. (2018). Türkçe öğretmeni özel alan yeterliklerinin ölçme değerlendirme bileşenleri ve performans göstergeleri bağlamında incelenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 194-210.
• Hacıömeroğlu, G., & Şahin, Ç. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının uygulama öğretmenleri hakkındaki özel alan yeterlikleri algısı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 473-486.
• İskender, H., Yiğit, F., & Bektaş, R. (2015). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine yönelik görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 305-327.
• Kahramanoğlu, R., & Ay, Y. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının özel alan yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 2(2), 285-301.
• Kangalgil, M. (2014). Beden eğitimi öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine katılma ve sahip oluş derecelerinin incelenmesi. Spor Bilimleri Dergisi, 25(2), 94-103.
• Karabulutlu, Z., & Pulur, A. (2017). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki yeterliği ve eğitimlerinin özel alan yeterliklerine etkisinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 15(3), 171-176.
• Kararmaz, S., & Arslan, A. (2014). İlköğretim İngilizce öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği özel alan yeterliklerine ilişkin algılarının belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4).
• Kiremit, H. Ö. (2013). Ortaöğretim biyoloji öğretmenlerinin 2007-biyoloji ders programının öğrenme-öğretme süreci ile ilgili görüşlerinin biyoloji öğretmeni özel alan yeterlilikleri ile ilişkisi (Aydın ili örneği). Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 76-108.
• Konak, A. (2017). Resim-iş öğretmenliği 4. sınıf öğrencilerinin görsel sanatlar öğretmeni özel alan yeterliliklerine ilişkin performansları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(61), 611-635.
• Kök, M., Çiftçi, M., & Ayık, A. (2012). Öğretmenlik mesleği özel alan yeterliklerine ilişkin bir inceleme (okul öncesi öğretmenliği örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1).
• Köroğlu, M., & Sıvacı, S. (2017). Öğretmen adaylarının özel alan yeterlikleri ile öğrenme stilleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 471-483.
• Maltepe, S. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının özel alan yeterliklerine sahip olma durumlarına ilişkin görüşleri. Education Sciences, 6(2), 1868-1877.
• Mete, F., & Asar, A. (2014). Üniversite programlarında yabancı dil olarak Türkçe öğretmeni alan yeterliklerinin araştırılması. Hacettepe Üniversitesi Yabancı Dil Olarak Türkçe Araştırmaları Dergisi, 1, 121-142.
• Metin, Ş., & Aydoğan, Y. (2019). Okul öncesi öğretmenlerin özel alan yeterlik ve öz yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 48(224), 33-57.
• Omak, S., Alpdoğan, Y., & Sazak, E. (2022). Sınıfında OSB’li öğrenci bulunan özel eğitim öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine ilişkin görüşleri. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 152-171.
• Özyurt, Y., Bahar, M., & Nartgün, Z. (2017). Fen bilgisi öğretmenliği lisans dersleri öğrenme çıktılarının özel alan yeterlikleriyle örtüşme düzeyi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 2096-2116.
• Serdar, C., Ceylan, E., & Dalkıran, M. (2016). Teknoloji ve tasarım öğretmenlerinin özel alan yeterlik düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of Active Learning, 1(2), 38-54.
• Sezer, E., & Altun, M. (2022). Lisans programındaki matematik öğretimi derslerinin özel alan yeterliklerini kazandırması yönünden değerlendirilmesi. E-Kafkas Journal of Educational Research, 9(1), 109-147.
• Sungur Gül, K., & Özer Özkan, Y. (2013). Fen ve teknoloji özel alan yeterlilikleri önem düzeyinin öğretmen adaylarının görüşlerine göre belirlenmesi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 12(4), 867-881.
• Şengül, K., & Alkaya, E. (2016). Türkçe öğretmenlerinin özel alan yeterlikleri: Bir durum belirleme çalışması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 49(2), 87-108. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001385
• Uslu, S. (2016). Sosyal bilgiler eğitimi lisans programının sosyal bilgiler öğretmeni özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi. International Journal of Eurasia Social Sciences, 2013(12), 126-139.
• Uslu, S., & Dönmez, C. (2014). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının özel alan yeterliklerine ilişkin öz-yeterlik inançlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 460-482. https://doi.org/10.17240/aibuefd.2014.14.1-5000091522
• Yılar, M. B., & Cüce, K. (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin özel alan yeterliklerini etkileyen faktörler ve bunların lisans programıyla ilişkisi. Trakya Eğitim Dergisi, 11(2), 661-683.
• Yiğit, N., & Alev, N. (2015). KPSS öğretmenlik alan bilgisi sınavı fizik öğretmenliği sorularının özel alan yeterlikleri açısından incelenmesi. Journal of Instructional Technologies and Teacher Education, 4(1).
• Zaman, S., Siyamoğlu, S., Özgürbüz, İ. E., & Veisalov, E. (2016). Coğrafya öğretmenlerinin özel alan yeterliklerine yönelik görüşleri (Trabzon örneği). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 0-0.