20. Yüzyılın Sonu ile 21. Yüzyılın Başlarında Azerbaycan Tarih Yazımında Haydar Aliyev’in Kişiliğine Dair Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 799 - 805

Bahar Qasımlı

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.990

Öz

20. yüzyılın sonu ile 21. yüzyılın başlarında Azerbaycan tarih yazımı, bağımsız devletin kurucu lideri Haydar Aliyev’in kişiliği ve mirasına odaklanmıştır. Çalışmalar, onun siyasi biyografisini, devletçilik anlayışını ve ekonomik-kültürel kalkınmaya katkılarını incelemiştir. Araştırmalar iki doğrultuda ilerlemiştir: Aliyev’in Sovyet dönemi faaliyetleri ile bağımsızlık mücadelesindeki ve devlet başkanlığı süresince yürüttüğü politikalar; ayrıca bağımsız Azerbaycan’ın inşasında sunduğu hizmetler. Bu çerçevede millî ideolojinin oluşumu, siyasi istikrar, ekonomik reformlar ve uluslararası ilişkiler öne çıkmıştır. Aliyev’in ilk liderlik dönemi (1969–1982), ekonomik kalkınma hamleleri, millî bilincin güçlenmesi ve kültürel mirasa verilen önem nedeniyle özel bir yere sahiptir. Onun eserleri de tarih yazımı için başlıca kaynaklardan biri olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Haydar Aliyev , Kişilik , Millî İdeoloji , Kültürel Gelişim , Bağımsızlık

An Examination of Heydar Aliyev’s Personality in Azerbaijani Historiography in the Late 20th and Early 21st Centuries

Öz

At the turn of the 20th and 21st centuries, Azerbaijani historiography focused on the personality and legacy of Heydar Aliyev, the founding leader of the independent state. Scholarly works examined his political biography, understanding of statehood, and contributions to economic and cultural development. Research has proceeded along two main directions: Aliyev’s activities during the Soviet period and the policies he pursued during the independence struggle and his presidency; and his services in the construction of an independent Azerbaijan. Within this framework, the formation of the national ideology, the establishment of political stability, the implementation of economic reforms, and the development of international relations came to the forefront. Aliyev’s first leadership period (1969–1982) holds a special place for its economic development initiatives, the strengthening of national consciousness, and the emphasis placed on cultural heritage. His own works have also served as key primary sources for historiography.

Anahtar Kelimeler

: Heydar Aliyev , Personality , National Ideology , Cultural Development , Independence

Kaynakça

• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. (2001). Azərbaycan: tarixi irs və müstəqillik fəlsəfəsi. NPB.
• Azərbaycan Respublikasının tarixi (1991–2016). (2016). Tarixi-biblioqrafik araşdırma.
• Əliyev, H. (1983). Sovet Azərbaycanı. Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı.
• Hüseynova, L. (2011). Heydər Əliyev irsində Azərbaycan tarixi məsələləri (müstəqillik dövrü). Təhsil.
• Mahmudov, Y. (1998). Azərbaycan dövlətçiliyinin xilaskarı. Altay.
• Mahmudov, Y. (2002). Azərbaycan tarixində Heydər Əliyev şəxsiyyəti. Təhsil.
• Mahmudov, Y. (2005). Azərbaycan: qısa dövlətçilik tarixi. Təhsil.
• Mahmudov, Y. (2011). Heydər Əliyev ideyalarının zəfər yürüşü. Təhsil.
• Mahmudov, Y. (Ed.). (2013a). Heydər Əliyev Azərbaycan elminin keşiyində: Sənədlər və materiallar toplusu (2 cilddə: I və II cild). Turxan.
• Mahmudov, Y. (Ed.). (2013b). Heydər Əliyev (İki cilddə). Turxan.
• Qasımov, Ə. (2009). Heydər Əliyevin inkişaf strategiyası və Naxçıvan Muxtar Respublikası. Təhsil.
• Qasımov, Ə. (2013). Heydər Əliyev və Naxçıvan Muxtar Respublikasının inkişaf tarixi. Turxan.