The History and Development of Museums in Azerbaijan: a National and Comparative Perspective

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 988 - 994

Elfira Melikova

https://doi.org/10.46868/atdd.2025.981

Öz

The museum tradition in Azerbaijan plays a central role in preserving national identity and collective memory. The establishment of the Istiglal Museum in 1919 marked a historic milestone, setting the stage for museum development throughout the 20th and 21st centuries. This paper examines the historical trajectory and institutional evolution of Azerbaijani museums across political eras, particularly focusing on their transformation from ideological tools in the Soviet era to vibrant cultural and educational spaces in the post-independence period. In addition, the study situates Azerbaijani museology within a broader regional context by drawing on Turkish scholarly perspectives on museum studies and heritage preservation. Turkish researchers such as Zeynep Yasa Yaman and Ayşe Çakır Ilıcalı offer valuable insights into the role of museums in national identity construction, participatory museum practices, and modern curatorial strategies, many of which are increasingly relevant to Azerbaijan’s cultural strategy. The inclusion of comparative literature helps underscore shared post-Ottoman and post-Soviet challenges in museum transformation, modernization, and public engagement. By drawing on Azerbaijani and Turkish sources, this paper contributes to a nuanced understanding of museum development in the region and the interdisciplinary academic field of museum studies.

Anahtar Kelimeler

Azerbaijan , Turkish Museology , Istiglal Museum , Cultural Identity , Post-Soviet Heritage , Comparative Museum Studies

Proje Numarası

UOT: 0069

Azerbaycan’da Müzelerin Tarihi ve Gelişimi: Ulusal ve Karşılaştırmalı Bir Perspektif

Öz

Azerbaycan’daki müze geleneği, ulusal kimliğin ve kolektif hafızanın korunmasında merkezi bir rol oynamaktadır. 1919’da İstiklal Müzesi’nin kurulması, 20. ve 21. yüzyıllar boyunca müzelerin gelişimi için bir başlangıç noktası oluşturan tarihi bir dönüm noktasıdır. Bu makale, Azerbaycan müzelerinin tarihsel sürecini ve kurumsal evrimini, özellikle Sovyet döneminde ideolojik bir araç olmaktan bağımsızlık sonrasında canlı kültürel ve eğitsel mekânlara dönüşümünü merkeze alarak incelemektedir. Ayrıca çalışma, Türk akademik yaklaşımlarından yararlanarak Azerbaycan müzeciliğini daha geniş bir bölgesel bağlam içinde ele almaktadır. Zeynep Yasa Yaman ve Ayşe Çakır Ilıcalı gibi Türk araştırmacılar, müzelerin ulusal kimlik inşasındaki rolü, katılımcı müzecilik uygulamaları ve modern küratöryel stratejiler konularında değerli görüşler sunmakta; bu görüşler Azerbaycan’ın kültürel stratejisi açısından giderek daha fazla önem kazanmaktadır. Karşılaştırmalı literatürün dâhil edilmesi, müze dönüşümü, modernleşme ve kamusal katılım konularında Osmanlı sonrası ve Sovyet sonrası dönemlerde paylaşılan zorlukları da öne çıkarmaktadır. Azerbaycan ve Türk kaynaklarından yararlanan bu makale, bölgedeki müze gelişimine ve müze çalışmaları disiplinine dair derinlikli bir anlayışa katkıda bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Azerbaycan , Türk Müzeciliği , İstiklal Müzesi , Kültürel Kimlik , Sovyet Sonrası Miras , Karşılaştırmalı Müze Çalışmaları

Proje Numarası

UOT: 0069

Kaynakça

• Aliyev, R. (1985). Development of Museums in Soviet Azerbaijan. Azerbaijan State Publishing.
• Ilıcalı, A. Ç. (2019). Katılımcı Müzecilik ve Müze Eğitimi. Pegem Akademi.
• Ismayilov, T. (2000). Museums in transition: Post-Soviet challenges. Azerbaijan Heritage Review, 3(1), 47–55.
• Melkiova, E. (2021). The Role of Museums in National Identity Formation. ASUCA Press.
• Melkiova, E. (2023). Modern approaches in museum education. Journal of Cultural Studies of the Caucasus, 7(2), 85–92.
• Ölçer, N. (2005). Müzelerde küratöryel pratikler ve sunum biçimleri. Sanat Dünyamız, 94, 14–21.
• Yaman, Z. Y. (2012). Müzeler ve Kimlik: Türkiye’de Müze Politikaları. İletişim Yayınları.