Avropa Ittifaqının Cənubi Qafqazda Münaqişələrin Təzimlənməsində Vasitəçilik Rolu

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 4, 1165 - 1175

Khatira Hajiyeva

Öz

Məqalədə Avropa İttifaqının təhlükəsizliyi üçün əsas təhdidlərdən biri olan regional münaqişələr və onların tənzimlənməsində Aİ-nin vasitəçilik səyləri təhlil olunur. Sovet dövrünün sonu və postsovet mərhələsində “Qafqaz” və “münaqişə” anlayışları bir-birindən ayrılmaz olmuşdur. SSRİ-nin dağılması ərəfəsində və ondan sonrakı dövrdə Ermənistan beynəlxalq hüquq normalarını və BMT Nizamnaməsini kobud şəkildə pozaraq Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan, 1923-cü ildə Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti adlanan əraziləri işğal etmək məqsədilə fəaliyyətə başlamışdır. Nəticədə bu münaqişə Cənubi Qafqazın ən uzunmüddətli və gərgin problemi kimi formalaşmışdır. Regiondakı digər münaqişə ocaqları Gürcüstandakı Abxaziya və Cənubi Osetiya problemləri ilə bağlı olmuşdur. 1990-cı illərin sonlarından etibarən Avropa İttifaqı texniki və iqtisadi yardımın ən iri donorlarından biri kimi çıxış edərək regional əməkdaşlığa nail olmağa çalışmışdır. Aİ-nin xarici siyasətinin və ümumi təhlükəsizlik strategiyasının tərkib hissəsi olan bu istiqamətdə qurum münaqişələrin nizama salınmasında ümumavropa mövqeyindən çıxış etmişdir.

Anahtar Kelimeler

Avropa İttifaqı , Münaqişə , Dağlıq Qarabağ , Cənubi Osetiya , Xüsusi Nümayəndə

The Mediation Role of the European Union in the Regulation of Conflicts in the South Caucasus

Öz

This article examines the mediation efforts of the European Union (EU) in addressing regional conflicts, which represent one of the major threats to the Union’s overall security. During the late Soviet and post-Soviet periods, the notions of “the Caucasus” and “conflict” became virtually inseparable. On the eve of the dissolution of the USSR and in its aftermath, Armenia grossly violated international law and the Charter of the United Nations by undertaking actions aimed at occupying territories that have always been an integral part of Azerbaijan — specifically, the Nagorno-Karabakh Autonomous Region established in 1923. As a result, this conflict has evolved into one of the most prolonged and acute problems of the South Caucasus. Other regional conflict zones have included the Abkhazia and South Ossetia issues in Georgia. Since the late 1990s, the European Union has emerged as one of the largest donors of technical and economic assistance, striving to promote regional cooperation and stability. Within this framework—constituting an integral component of the EU’s Common Foreign and Security Policy—the Union has sought to contribute to the peaceful settlement of disputes through a comprehensive pan-European approach that emphasizes mediation, diplomacy, and adherence to international legal norms.

Anahtar Kelimeler

European Union , Conflict , Nagorno-Karabakh , South Ossetia , Special Representative

Kaynakça

• Abdullaev, R. (2014, İyun 9). Dvoynye standarty Evropy – potentsialnaya ugroza interesam ES na Yuzhnom Kavkaze, schitayut v Baku. 1news.az. https://1news.az/news/201 (In Russian).
• Armenia and Turkey normalise ties. (n.d.). BBC News. http://news:ppc.co.uk/0hi/europe/82997-
• Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin arxivi. (2008). Fond 46, Nazirlər Kabinetinə göndərilən sənədlər, qovluq № 2, s. 72, V. 250, № 488, 03 aprel 2008.
• Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinin arxivi. (2011). Fond 47, Mərkəzi insan hüquqları və demokratiya idarəsinin göndərilən sənədləri, qovluq № 30, № 4/33 – 375/02/10, s. 103, 16 iyun 2011.
• Bogatyurov, A. D. (Ed.). (2009). Sistemnaya istoriya mezhdunarodnykh otnosheniy (v dvukh tomakh). Tom vtoroy: Sobytiya 1945–2003. Kul'turnaya revolyutsiya. (In Russian).
• Bolgova, I. V. (2011). Problema obespecheniya bezopasnosti na periferii Evropeyskogo soyuza: mesto Zakavkaz’ya. Vestnik MGIMO Universiteta, 6(21), 51–59. (In Russian).
• Deutsch, M. (1997). Razreshenie konflikta (Konstruktivnye i destruktivnye protsessy). Sotsial’no-politicheskiy zhurnal, 1, 212. (In Russian).
• Dominique, F. (2009). Evropeyskiy soyuz v Gruzii: Vostochnoe partnerstvo i politika regulirovaniya konfliktov. IFRI. (In Russian).
• Dugin, A. (2000). Geopolitika postmoderna: Vremena novykh imperiy. Ocherki geopolitiki XXI veka. Amfora. https://yanko.1ib.ru/books/politologiya (In Russian).
• Eganian, R., & Shakhnazaryan, N. (2005). Trudovaya migratsiya v Armenii. (In Russian).
• Eyvazov, D. (2012). Regional’naya sistema bezopasnosti na Tsentral’nom Kavkaze: Politicheskaya struktura i konflikty. Kavkaz i globalizatsiya, 6(1), 8–24. (In Russian).
• European Parliament. (2015, April 15). Evroparlament prinyal rezolyutsiyu s prizyvom k Turtsii priznát’ genotsid armyan. Interfax.ru. http://wwwinterfaxru/world/436500 (In Russian).
• Georgian National Voter Study. (2005, October–November). V.S. Agency for International Development (USAID), Baltic Surveys / The Gallup Organization, IPM.
• Guseynov, F. (2010). Azerbaydzhan v geopoliticheskoy strategii Evropeyskogo Soyuza. Kavkaz i globalizatsiya, 3–4. CA & CC Press. (In Russian).
• Markedonov, S. M. (2009). Separatizm na Bol’shom Kavkaze v postsovetskiy period: predposylki, itogi, perspektivy. Aktual’nye problemy Evropy, 3. (In Russian).
• Münaqişənin həlli üçün əvvəlcə sadə adamlar barışmalıdırlar. (2007, Fevral 20). BBC Azəri. https://www.bbc.com.printable.07.02.2020
• Paşayeva, Q. Ə. (2013). Avropa İttifaqı və Cənubi Qafqaz münaqişələri. Bakı Universitetinin xəbərləri, Sosial-siyasi elmlər seriyası, 3, 120–131.
• Polls Show Pro-Western Shift in Armenian Public Opinion. (2005, Yanvar 11). Eurasianet. http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/EAV011105.shtml
• Semnebi, P. (2011). Yuzhnyy Kavkaz v poiskakh obshchey identichnosti. Rossiya v global’noy politike, 9(5). http://www.globalaffairs.ru/number/yuzhnyi-(In Russian).
• The need for an EU strategy for the South Caucasus. (2010). European Parliament, p. 7-TA (0193).