Azərbaycan və Türkiyə arasında geostrateji müttəfiqlik: İğdır–Naxçıvan qaz kəməri layihəsinin regional əhəmiyyəti və təsirləri

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 1131 - 1142

Aytekin Zeynalova

Öz

Bu məqalə Azərbaycan Respublikası ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasında enerji əməkdaşlığının mühüm komponenti olan İğdır–Naxçıvan qaz kəmərinin regional geostrateji əhəmiyyətini araşdırır. Tədqiqat layihənin Naxçıvanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, təchizatın şaxələndirilməsi və blokada nəticəsində yaranmış sosial-iqtisadi çətinliklərin azaldılması baxımından rolunu təhlil edir. Metodoloji çərçivə tarixi-analitik və müqayisəli yanaşmalar əsasında qurulmuş, layihənin formalaşma mərhələləri, müasir geosiyasi şəraitdə funksionallığı və Azərbaycan–Türkiyə strateji müttəfiqliyinə təsiri qiymətləndirilmişdir. Analiz göstərir ki, İğdır–Naxçıvan qaz kəməri təkcə enerji infrastrukturu layihəsi deyil, həm də Cənubi Qafqazda yeni geoiqtisadi əlaqə xəttinin yaranmasına, regional inteqrasiya proseslərinin sürətlənməsinə və Türkiyə–Azərbaycan əməkdaşlığının institusional güclənməsinə xidmət edir. Layihə həmçinin türk dünyasının enerji xəritəsinin genişlənməsinə və regionda balanslaşdırıcı gücün formalaşmasına töhfə verir.

Anahtar Kelimeler

İğdır , Naxçıvan , Qaz Boru Kəməri , Enerji Təhlükəsizliyi , Regional İnteqrasiya

Geostrategic Alliance between Azerbaijan and Türkiye: Regional Significance and Implications of the Iğdır–Nakhchivan Gas Pipeline Project

Öz

This article examines the geostrategic significance of the Iğdır–Nakhchivan gas pipeline, a key component of energy cooperation between the Republic of Azerbaijan and the Republic of Türkiye. The study analyzes the project’s role in enhancing Nakhchivan’s energy security, diversifying supply routes, and mitigating the socio-economic challenges caused by prolonged blockade conditions. The methodological framework is based on historical-analytical and comparative approaches, assessing the project’s development stages, its functionality within the contemporary geopolitical environment, and its impact on the Azerbaijan–Türkiye strategic alliance. The analysis demonstrates that the Iğdır–Nakhchivan gas pipeline is not merely an energy infrastructure initiative but also contributes to the establishment of a new geo-economic connectivity corridor in the South Caucasus, the acceleration of regional integration processes, and the institutional strengthening of Türkiye–Azerbaijan cooperation. The project further supports the expansion of the Turkic world’s energy network and contributes to the formation of a balancing power configuration in the region.

Anahtar Kelimeler

Iğdır , Nakhchivan , Gas Pipeline , Energy Security , Regional İntegration

Kaynakça

• Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev Naxçıvanda (1996–2002). (n.d.). https://files.preslib.az/projects/nax/helnax.pdf
• Aydın, M. (2014). Türk dış politikası: Soğuk Savaş sonrası dönem (1990–2012). İletişim Yayınları.
• Əhmədov, N. (2023, June 13). Heydər Əliyev – Süleyman Dəmirəl dostluğunun Naxçıvan dövrü. Xalq Qəzeti. https://xalqqazeti.az/az/siyaset/130447-heyder-eliyev-suleyman-demirel-dostlugunun-naxcivan-dovr
• Əliyev, H. (2004). Müstəqillik yolu. Azərnəşr.
• Fərəcov, Ş. (2025, May 3). Zəngəzur dəhlizi: Tarix yaşadan yol. Respublika News. https://www.respublika-news.az/az/news/zengezur-dehlizi-tarix-yasadan-yol
• İbrahimov, E. (2025, March 6). İğdır–Naxçıvan qaz kəməri Azərbaycan–Türkiyə qardaşlığını daha da möhkəmləndirəcək. Səs Qəzeti. https://sesqazeti.az/news/politics/1236266.html
• Kamal, M. (2023, May 28). Bir millət, iki dövlətin ümid körpüsü. Respublika News. https://respublika-news.az/az/news/bir-millet-iki-dovletin-umid-korpusu
• Kassianova, A. (2021). Energy security in the South Caucasus: New strategies and challenges. Routledge.
• Kurt, M. (2020). Azerbaycan–Türkiye enerji ilişkilerinde stratejik ortaklık və Naxçıvan'ın önemi. Nobel Yayınları.
• Məmmədov, R. (2025, March 9). Həftə verilişi [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/live/4QkdaQllJDI?si=JbWpl0TL85IFwmwA
• Mustafayev, İ. (2020). Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi və regional əməkdaşlıq. Elm və Təhsil.
• Prezident.az. (2023, September 25). İlham Əliyev və Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan İğdır–Naxçıvan qaz kəmərinin təməlinin qoyulması mərasimində iştirak ediblər. https://president.az/az/articles/view/61245
• Prezident.az. (2025, March 5). Azərbaycan və Türkiyə prezidentləri İğdır–Naxçıvan qaz kəmərinin videobağlantı formatında açılış mərasimində iştirak ediblər. https://president.az/az/articles/view/68281
• Şahtaxtı, S. (2021, April 1). Prezident İlham Əliyevin Türk Şurasının Zirvə görüşündəki çıxışı Türkiyə mediasında geniş işıqlandırılıb. AZERTAC. https://azertag.az/xeber/prezident_ilham_eliyevin_turk_surasinin_zirve_gorusundeki_chixisi_tur
• Trend.az. (2025, March 2). İğdır–Naxçıvan təbii qaz kəmərinin istifadəyə veriləcəyi tarix məlum oldu. https://az.trend.az/business/4012345.html
• Zeynalova, A. (2022). Şuşa zirvesi odağında Azerbaycan–Türkiye ittifakı və uluslararası etkisi. Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, 5(1), 1–15. https://doi.org/10.33712/mana.1097358
• Zeynalova, A. (2024). XXI əsr Türk dünyasının inkişafı əsri olmalıdır. History of Science, 5(3), 35–47. https://doi.org/10.33864/2790-0037.2024.v5.i3.35-47