Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Ermənistanda və Azərbaycanda Eksklavların Yaranması Tarixinə Dair

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

Məqalə Ermənistandakı Azərbaycanın 4 eksklavının və Ermənistanın Azərbaycandakı 1 eksklavının yaranması tarixinə həsr olunmuşdur. Məlumdur ki, 2020-ci ilin payızında, 44 günlük müharibədə Ermənistan Azərbaycan tərəfindən məğlubiyyətə uğradıldı və Azərbaycan Ordusu Qarabağı erməni işğalından azad etdi. Lakin Azərbaycana aid daha 8 kənd Ermənistanın işğalında qalmaqda davam edirdi.Bu kəndlərdən - Qazax rayonuna aid Bağanis Ayrım, Xeyrimli, Qızıl Hacılı və Aşağı Əskipara kəndləri ikitərəfli danışıqlar nəticəsində 2024-cü ilin aprel-may aylarında azad edildi və Azərbaycana qaytarıldı. Amma Azərbaycanın Ermənistanda 4 eksklavı – Sofulu, Barxudarlı, Yuxarı Əskipara və Kərki kəndləri hələ də Azərbaycana qaytarılmamışdır.Ermənistanın iddiasına görə Azərbaycan ərazisində onun 1 eksklavı- Başkənd kəndi vardır. Beləliklə, eksklav məsələsi bu gün Azərbaycan-Ermənistan arasında sülh danışıqlarında və sərhədlərin müəyyən olunmasında bir problem olaraq qalmaqdadır.Bu məsələnin həlli ilə bağlı müxtəlif variantlar təklif olunur. Məqalədə müəllif adı çəkilən eksklavların yaranması tarixini arxiv sənədləri əsasında araşdırmışdır və bütün 5 kəndin tarixən Azərbaycana məxsus olduğunu göstərmiş, bu kəndlərin Sovetlər Birliyi dönəmində Azərbaycana qarşı aparılan ədalətsiz siyasət nəticəsində eksklava çevrilməsini dəlillərlə sübut etmiş və məsələnin həlli ilə bağlı ö təklifini vermişdir.

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe

On the History of the Emergence of Exclaves in Armenia and Azerbaijan

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

The article is devoted to the history of the emergence of four Azerbaijani enclaves located in Armenia and one Armenian enclave located in Azerbaijan. It is well known that in the autumn of 2020, during the 44-day war, Armenia was defeated by Azerbaijan, and the Azerbaijani Army liberated Karabakh from Armenian occupation. However, eight villages belonging to Azerbaijan continued to remain under Armenian occupation. Among these villages, Baghanis Ayrim, Khey-rimli, Gizilhajili, and Ashagi Askipara of the Gazakh district were liberated and returned to Azerbaijan in April–May 2024 as a result of bilateral negotiations. Nevertheless, Azerbaijan’s four enclaves in Armenia – Sofulu, Barkhudarly, Yukhari Askipara, and Karki – have not yet been returned to Azerbaijan. According to Armenia’s claim, there is one Armenian enclave, the village of Bashkend, within the territory of Azerbaijan. Thus, the enclave issue remains a prob-lem today in the peace negotiations between Azerbaijan and Armenia and in the delimitation of borders. Various options have been proposed for the resolution of this issue. In the article, the author examined the history of the emergence of the mentioned enclaves based on archival do-cuments, demonstrated that all five villages historically belonged to Azerbaijan, proved with evidence that these villages were turned into enclaves as a result of unjust policies pursued aga-inst Azerbaijan during the Soviet Union period, and presented his own proposal for resolving the issue.

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 5, 176 - 185

Öz

Kaynakça

  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 55. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 66. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 67. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 28, siyahı 1, saxlama vahidi 69. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 2502, siyahı 2, saxlama va-hidi 26. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 1, sənəd 7345.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 3, sənəd 2830.
  • Azərbaycan Respublikasının Dövlət Arxivi [ARDA]. (n.d.). Fond 379, siyahı 40, saxlama va-hidi 45. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İşlər İdarəsinin Siyasi Sənədlər Arxivi [ARPİİİSSA]. (n.d.). Fond 1, siyahı 31, saxlama vahidi 186b, vərəq 15.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 1). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. (2007). (2 cilddə, Cild 2). Şərq-Qərb nəşriyyatı.
  • Mahmudov, K. (n.d.). Kərki kəndi ilə Başkəndin mübadiləsi vəziyyətdən çıxış yolu ola bilər. Turan.az Qafqaz. https://turan.az
  • Mahmudov, Y. M., & Şükürov, K. K. (2007). Naxçıvan: tarixi və abidələri. Təhsil nəşriyyatı.
  • Meliksetyan, S. (n.d.). Armyano-azerbaycanskiy pogranichnyy vopros. https://www.ypc.am
  • Musayev, İ. M. (1996). Azərbaycanın Naxçıvan və Zəngəzur bölgələrində siyasi vəziyyət və xarici dövlətlərin siyasəti (1917–1921-ci illər). Bakı Dövlət Universiteti nəşriyyatı.
  • Niftaliyev, İ. (2010). Azerbaydzhanskaya SSR v ekspansionistskikh planakh armyan (20-ye gody XX veka). Təhsil nəşriyyatı.
  • Qazax nahiyəsinin kameral təsviri. (2018). 1860-cı il. Elm və təhsil nəşriyyatı.
  • 1928-ci ilin xəritəsi: Naxçıvandan verilən torpaqlar. (n.d.). Bütöv.az. https://butov.az/xe
Toplam 12 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Türk Halkları ve Toplulukları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

İkram Ağasiyev

Erken Görünüm Tarihi 4 Ekim 2025
Yayımlanma Tarihi 4 Ekim 2025
Gönderilme Tarihi 15 Nisan 2025
Kabul Tarihi 30 Temmuz 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 12 Sayı: 5

Kaynak Göster

APA Ağasiyev, İ. (2025). Ermənistanda və Azərbaycanda Eksklavların Yaranması Tarixinə Dair. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 12(5), 176-185.

Copyright and Licensing Policy

All articles published in the Journal of Academic History and Ideas / Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi are copyrighted by the journal. The journal’s content is made available as open access under the Creative Commons Attribution–NonCommercial–NoDerivatives 4.0 International (CC BY-NC-ND 4.0) license: https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/ Under this license: Content may be shared and reproduced in any medium or format for non-commercial purposes, provided that proper scholarly attribution is given. Modification, adaptation, translation, or the creation of derivative works is not permitted (ND). Requests for commercial reuse, translation, or republication must be directed to the Editorial Board at akademiktarihvedusunce@gmail.com. The scientific, legal, and ethical responsibility for published works rests entirely with the author(s); the editors and Editorial Board assume no liability for the content.
 
©  ATDD Tüm Hakları Saklıdır