İbrahim Aczî Kendi Bibliyografyası

Yıl 2021, Sayı: 6, 175 - 191, 31.12.2021

Muhammet Akif Tiyek

https://doi.org/10.51575/atebe.1023317

Öz

İbrahim Aczî Kendi, 1882-1965 yılları arasında yaşamış, iyi bir eğitim almış, devlet kadrolarında memurluk, müdürlük ve öğretmenlik gibi birçok görevlerde bulunmuştur. Aczî 1936 yılında, 34 yıl süren hizmetinin ardından, emekliye ayrılarak kendisini kültürel değerlerin araştırılmasına ve bu değerlerin gelecek nesillere aktarılmasına adamıştır. Hayatının son demlerine değin bu ülkü uğrunda çok gayret sarf etmiş ve bu çerçevede birçok eser kaleme almıştır. Eserlerinde özellikle Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’ye (öl. 672/1273) özel bir önem verdiği ve çalışmalarını onun Mesnevî adlı eseri üzerine yoğunlaştırdığı görülmektedir. Kendisinin ve önemli bazı tarihî şahsiyetlerin hayatını konu edinmiş olan Aczî, eserlerinde muasır bazı yazarlara ve onların çalışmalarına yönelik eleştirilere de yer vermiştir. Ayrıca Türkçe, Arapça ve Farsça şiirler kaleme almıştır. O, toplumun içinde bulunduğu koşulları, gelenek ve görenekleri araştırmalarda bulunduğu, görev yaptığı yerler çerçevesinde ortaya koymuş; on dokuzuncu ve yirminci yüzyılda meydana gelen değişim ve dönüşüm hareketlerine bizâtihi şahit olmuş ve bu olaylar karşısında kendi düşüncesini ifade etmekten geri durmamıştır. İbrahim Aczî, çocukluk döneminden itibaren duygularını şiirleri aracılığıyla ifade etmiş, genç neslin Türk kültür ve değerlerini unutmaması için elinden geldiğince genç kuşakları kültürel değerlerle tanıştırmaya gayret etmiştir. Bu çerçeveden bakıldığında Aczî’nin kendisine önemli bir misyon edindiği söylenebilir. Folklor alanına katkı sağlamış, döneminin panoramasını yansıtmak suretiyle de bulunduğu coğrafyaya ilişkin önemli veriler sunmuştur. Aczî hakkında günümüze kadar yapılan çalışmalarda onun hayatı ve eserlerine yüzeysel bir şekilde değinildiği, hatta bu çalışmalardaki bilgilerin birbirlerinin tekrarı olduğu tespit edilmiştir. Yaptığı çalışmalarda İbrahim Aczî’nin kısmen de olsa bibliyografyasına yer veren ilk isim Cahit Öztelli’dir. Daha sonra Mehmet Ali Uz, Öztelli’nin tespit ettiği bibliyografyaya birkaç eser daha eklemek suretiyle yeni bir yazı kaleme almıştır. Öztelli ve Uz tarafından ortaya konulan bu araştırmalar, kendilerinden sonra yapılan diğer çalışmalara örnek teşkil etmiş, hatta bazıları tarafından aynıyla tekrarlanmıştır. Ancak söz konusu çalışmalar da İbrahim Aczî’nin bibliyografyasını tam anlamıyla yansıtmamaktadır. Bu yönüyle çalışmamız, bibliyografyasında eksiklik olduğu tespit edilen İbrahim Aczî Kendi ile ilgili literatür taraması yapmayı ve onun kapsamlı bir bibliyografyasını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Makalenin giriş kısmında İbrahim Aczî’nin bibliyografyasına ilişkin yapılan çalışmalar değerlendirilmiş, onun hayatı ile ilgili kısaca bilgi verilmiş ve sonraki bölümde Aczî’nin tespit edilen bibliyografyası sunulmuştur. Böylece Aczî’nin eserleri, çeşitli gazete ve dergilerde yer alan tefrika ve makaleleri ile diğer yazarlar tarafından onun hayatı ve eserleri ile ilgili yapılan çalışmalar ortaya konmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halk Edebiyatı, Türk İslam Edebiyatı, İbrahim Aczî Kendi, Aczî, Bibliyografya

Bibliography of Ibrahim Aczi Kendi

Öz

Ibrahim Aczî Kendi lived between 1882-1965, received a good education, and held many government positions such as civil servant, director and teacher. He retired in 1936, after 34 years of service, and devoted himself to researching cultural values and transferring these values to future generations. Until the last moments of his life, he wrote many works in this framework. In his works, he gave special importance to Mawlânâ Jalâl al-Dîn Rûmî (d. 672/1273) and focused on Rumi’s famous book, Mathnawî. Aczî, who dealt with lives of himself and some important historical figures, also included critics of some contemporary writers and their works in his books. Besides, he has his own Turkish, Arabic and Persian poems. He did not only present the conditions, traditions and customs of the society, but also gave his opinion to the change and transformation movements that took place in the nineteenth and twentieth centuries, without any, hesitation. Since his childhood, Ibrahim Aczî had expressed his feelings through his poems and tried to introduce the cultural values to the young generation with the aim of that the younger generations do not forget Turkish culture and values. He contributed to the field of folklore, and presented some important data for the geographical realm he lives in by reflecting the panorama of his life period. In the studies carried out on Ibrahim Aczî his life and works are described superficially; and the information in these studies is a repetition of each other. Cahit Öztelli is the first person to include Ibrahim Aczî's bibliography, in his works. Later, Mehmet Ali Uz wrote a new article by adding a few more works to the bibliography written by Öztelli. Although Öztelli and Uz’s studies set an example for other studies made after them these studies and follow up studies do not fully reflect Ibrahim Aczî's bibliography. In this respect, our study aims to search the literature about Ibrahim Aczî Kendi and to present a comprehensive bibliography of him. In the introduction part of the article, the studies on Ibrahim Aczî's bibliography were evaluated and, brief information about his life was given. The bibliography of Aczî was presented in the next section. Thus, in this study, Aczî’s serially published works, alongside the studies made by other authors about his life and works have been tried to be analysed.

Anahtar Kelimeler

Folk Literature, Turkish-Islamic Literature, Ibrahim Aczi Kendi, Aczi, Bibliography

Kaynakça

• Aksoyak, İsmail Hakkı. “Taşrada Değerli Bir Kültür Adamı: İbrahim Aczî Kendi”. Prof. Dr. Mehmet Arslan’a Armağan. Editör H. İbrahim Delice vd. 199-204. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Yayınları, 2019.
• Ceylan, Serdar. “İbrahim Aczi Kendi (1883-1965)”, Merhaba Gazetesi Akademik Sayfalar Vefâtının 50. Yılında İbrahim Aczi Kendi (1883-1965) Özel Sayı 15/18 (Haziran 2015), 274-277.
• Çelik, Ahmet. “Konya’da Okul Anıları-I İbrahim Aczi’nin Okul Anıları”. Merhaba Gazetesi Akademik Sayfalar Vefatının 50. Yılında İbrahim Aczi Kendi (1883-1965) Özel Sayı 15/18 (Haziran 2015), 277-288.
• Çelik, Ahmet. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Konya Öğretmenleri. Konya: Konya Belediyesi Kültür Yayınları 414, 2020.
• Dikilitaş, Yalçın. “İbrahim Aczi Kendi”. Anadolu Manşet Gazetesi Kültür&Sanat (5 Ağustos 2004), 2.
• Kendi, Ahmet Cenap. “Babam İbrahim Aczi Kendi”. Memleket Gazetesi (30 Mayıs 2018). https://www.memleket.com.tr/babam-ibrahim-Aczî-kendi-25755yy.htm
• Kendi, Ahmet Cenap. “Ölümünün 10.cu Yılında Şair İbrahim Aczi Kendi”. Yeni Konya (9 Ağustos 1975), 2.
• Kendi, Ahmet Cenap. “Ölümünün 15. Yılında İbrahim Aczi Kendi Şair ve Edip, Hayatı ve Eserleri”. Yeni Konya (5 Haziran 1979), 2.
• Kendi, İbrahim Aczî. “Avcılık Âlemi”. Yeni Meram (14 Ağustos 1965), 3.
• Kendi, İbrahim Aczî. Dīvān-ı ʿAczī. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi, 42 Yu 10437, 1a-356b.
• Kendi, İbrahim Aczî. Hayāl Bāhçesi ve Hayātım. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi, 42 Yu 11761, 1932, 1. cilt.
• Kendi, İbrahim Aczî. Hayāl Bāhçesi ve Hayātım. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi, 42 Yu 11765, 1932, 2. cilt.
• Kendi, İbrahim Aczî. Ḥayātım ve Ḫayāl Bāġçesi. Konya: Yusuf Ağa Kütüphanesi, 42 Yu 10451/1, 1. cilt, 1a-400b.
• Küçükbezirci, Seyit. “Unutulmayacak Konyalılar Konya’nın Basın, Sanat, Kültür Adamları”. Yeni Meram (11 Mart 1982), 1, 5.
• Öz Demokrat Konya. “Folklorcularımız İbrahim Aczi Kendi” (14 Mayıs 1958), 2.
• Öztelli, Cahit. “Folklorcularımız: İbrahim Aczi Kendi”. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi 5/104 (Mart 1958), 1658-1659.
• Uyar, Veli Sabri. “Hattatlar Armağanı”. Konya Halkevi Aylık Kültür Dergisi/123-124 (Ocak-Şubat 1949), 27-33.
• Uz, Mehmet Ali. Konya Kültürüne Hizmet Edenler. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları 48, 2003.