The Seal of Prophethood (Khātamu al-nubuwwah) in Islamic Historical Sources

Yıl 2021, Sayı: 6, 53 - 77, 31.12.2021

Nejla Ceyhan

https://doi.org/10.51575/atebe.985897

Cited By: 1

Öz

The seal of Prophethood (Khātamu al-nubuwwa) Sīra, Shamā’il, Khasā’is, Dalā’il, genres have been used and utilized within Islamic historical sources as testaments to the prophethood of Muḥammad. The Seal of the Prophethood as a sign has also been mentioned within the religious sources of the People of the Book. According to some narrative traditions, a number of the People of the Book have sought out this sign and consequently embraced Islam. There are Muslim traditions that mention the Seal of the Prophet and also mention that it was seen by some of the Companions. These traditions can be found in Islamic historical sources, such as the works of Ibn Sa‘d, Ibn Isḥāq, and Ṭabarī, and within the topics that cover the birth of the Prophet, shaqq al-ṣadr (the splitting of the Prophet’s chest), bad’ al-waḥy (the beginning of revelation), Isrā’ wa Mi‘rāj (the Nocturnal Journey and Ascendence), and in the ḥadīth of Asmā b. Umays in the context of Prophet’s death. There have been those who have seen it as a hairy spot with a mole as well as those who attributed it miraculous properties. Even though there have been varying interpretations on the nature of the phenomenon of this Seal within the Muslim intellectual traditon, it ought to be taken as a distinctive feature of our Prophet and a distinctive physical sign of his prophethood; and the expectations of the People of the Book and the profusion of tradtions within various sources about the Seal of Prophethood have led us to conclude as such.

Anahtar Kelimeler

Sīra, The Seal of Prophethood, Mole On Prophet’s Back The Sign, Miracle

Klasik İslâm Tarihi Kaynaklarında Nübüvvet Mührü

Öz

Nübüvvet mührü; (hâtemü’n-nübüvve) siyer, şemâil, hasâis, delâil türü İslâm Tarihi kaynaklarında yer almış, kimilerince Peygamberimizin nübüvvetinin tasdikinde delil sayılmıştır. Nübüvvet mührü bir alamet olarak Ehl-i kitap mensuplarının kaynaklarında da yer almıştır. Ehl-i kitaba göre, son peygamberin nübüvvet alameti omzu üzerinde, kürek kemikleri arasındadır. Ancak bu alametin mahiyetine dair herhangi başka bir rivayet mevcut değildir. Ehl-i kitap üzerinden aktarılan rivayetlerin nübüvvet mührüne mucizevî bir anlam yüklediğini görmek mümkündür. Rivayetler muvacehesinde Ehl-i kitap mensuplarından bazıları son Peygamberde bu alameti araştırmış ve bu vesile ile İslâm’la tanışmıştır. Nübüvvet mührüne dair rivayetler hadis kaynaklarımızda da yer almıştır. Bu rivayetlerin bir kısmı peygamberlik öncesi döneme, bir kısmı ise nübüvvet sonrası döneme aittir. Rivayetlerin nübüvvet sonrasına dair olanlarında, Peygamberimizin çevresinde bulunan ashabınca nübüvvet mührünün bizzat görüldüğü yönünde ifadelere de rastlanmaktadır. İslâm tarihi kaynaklarından İbn Saʿd, İbn İshak ve Taberî gibi müellifler nübüvvet mührü rivayetlerine yer vermişlerdir. Nübüvvet mührüne dair rivayetleri kaynaklarımızda; Peygamberimizin doğum hadisesi bölümünde, şakk-ı sadr hadisesi bağlamında, Bedü’l-vahy bâbında, İsrâ ve mi‘râc olaylarında Cebrâil ile ilişkilendirilerek ve Peygamberimizin vefatı başlığı altında Esmâ binti Umeys hadisi vasıtası ile bulmamız mümkün olmuştur. Nübüvvet mührünün özelliklerine dair rivayetlerde dikkat çeken husus Peygamberimizin sırtında iki kürek kemiği arasında irice bir et beninin olduğu vurgusudur. Rivayetlerdeki müşterek nokta burasıdır. Nübüvvet mührünün mahiyeti, ne zaman vurulduğu, neye benzediği konuları da kaynaklarımızda farklı rivayetler doğrultusunda yorumlanmış ve değerlendirilmiştir. Bu bağlamda nübüvvet mührü, İslâm tarihi meseleleri içinde varlığı ve gerçekliği bakımından tartışmalı bir mesele olarak incelenmeyi hak etmektedir. Öte yandan Peygamberimizin ağzından, sırtındaki bu ben hakkında olağanüstülüğüne dair açık ifadeler bugüne ulaşmamıştır. Bu konuya dair sahih rivayetler ise sadece nübüvvet mührünün çeşitli tasvirlerini bize aktarmaktadır. Bu tasvirler, görenlerin algısına dayandığı için farklılık arz etse de aşağı yukarı tevhid edilebilecek bir tarif bugün için elimizde mevcuttur. Bu mührü normal bir ben gibi görenlerin yanında mucizevî özellikler atfedenler de vardır. İslâm tarihi içerisinde farklı kabullere ve görüşlere açık bir şekilde değerlendirilmiş olan nübüvvet mührünü, Peygamberimiz hakkında diğer insanlardan farklı mümeyyiz/ayırt edici bir vasıf olarak ele almak; nübüvvet alameti şeklinde ancak fiziksel olarak tabiî bir tarzda kabul etmek gerekir. Kitap ehlinin bu konudaki bekleyişi, gerek hadis gerekse siyer kaynaklarındaki nübüvvet mührü ifadeleri bizi bu noktaya sevk etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Siyer, nübüvvet mührü, Son Peygamber, Alamet, Mucize

Kaynakça

• Ahatlı, Erdinç. “Nübüvvet Mührü” (Tarihî süreçteki algılanması ve anlamlandırılması). Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi/3 (2001), 281-302.
• Ahmed b. Hanbel, Ahmed Ebû Abdillâh eş-Şeybânî. el-Müsned. 6 Cilt. İstanbul: 1313.
• Ali b. Rabben et-Taberî. ed-Din ve’d-Devle fî İsbâti Nübüvveti’n-Nebiyyi Muhammed Sallellâhu Aleyhi ve Sellem. nşr. Âdil Nüveyhıd. Beyrut: 1982.
• Arslan, İhsan. “Vahiy Bağlamında Rahip Bahîrâ Olayının Değerlendirilmesi”. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 4/8 (2018), 313-341.
• Belazûrî, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbü’l-Eşrâf. thk. Muhammed Hamidullah. Mısır: 1959.
• Beyhakī, Ebû Bekir Ahmed b. Hüseyin. Delâilü’n-Nübüvve ve Ma‘rifetü Ahvâli Sâhibi’ş-Şerîa. nşr. Abdülmu‘tî Kal‘acî. 7 Cilt. Beyrut: 1985.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiʿu’ṣ-Sahîh. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. İstanbul: 1979.
• Ceyhan, Nejla. Klasik İslam Tarihi Kaynaklarında Nübüvvet Mührü (Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Diyarbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan. Târîhu’l-Hamîs fî Ahvâli Enfesî Nefîs. 2 Cilt. 1302.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Davud. 5 Cilt. İstanbul: 1981.
• Ebû Nuaym el-İsfahânî. Delâilü’n-Nübüvve. nşr. Muhammed Ravvâs Kal‘acî-Abdülber Abbâs. Haleb: Dâru’n-Nefâis, 1999.
• Eser, Mithat. “Hz. Peygamber’in Bir Bulut Tarafından Gölgelenmesine Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. İslamî Araştırma Dergisi 22/1 (2011), 44-54.
• Halebî, Nuruddin Ebu’l-Ferec Ali b. Burhâneddin İbrahim b. Ahmed. İnsanü’l-Uyûn fî Sireti’l-Emîni’l-Me’mûn. 3 Cilt. Kahire: 1292.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. el-Hasan b. Hibetullah eş-Şâfiî. es-Sîretü’n-Nebeviyye. 4 Cilt. Beyrut: 2001.
• İbn Hacer, Şihâbüddin Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî-Temyîzi’s-Sahâbe. 9. Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• İbn Hacer, Şihâbüddin Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Eşrefü’l-Vesâil ilâ Fehmi’ş-Şemâil, nşr. Muhammed Ali Beydûn, Beyrut 1998.
• İbn Hacer, Şihâbüddin Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî. Fethu’l-Bârî bî Şerhi Sâhihi’l-Buhârî, 13 Cilt. Beyrut: ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sîretü’n-Nebeviyye Ve Ahbârü’l-Hulefâ’. Beyrut: 1987.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik. es-Sîretü’n-Nebeviyye.. thk. Mustafa es-Sekkâ-İbrahim el-Ebyarî-Abdülhafîz Şelebî. 4 Cilt. Beyrut: 1992.
• İbn İshak, Muhammed b. İshak b. Yesâr. Sîretü İbn İshak el-Müsammâ bî Kitabi’l-Mübtede’ ve’l-Meb‘as ve’l-Meğazî. nşr. Muhammed Hamidullah. Konya: 1981.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer el-Dımeşkî. el-Bidâye ve’n-Nihâye. 7. Cilt. Mısır: 1932.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdullah Muhammed b. Sa’d b. Menî el-Hâşimî. es-Sîretü’n-Nebeviyye Mine’t-Tabakâtu’l-Kübrâ. 4 Cilt. Kahire: 1358.
• İbn Seyyidünnâs, Ebu’l-Feth Muhammed b. Muhammed el-Yemurî. Uyûnü’l-Eser fî Funûnu’l-Meğâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer. nşr. Muhammed el-Iydu’l-Hatrâvi-Muhyîddin Mestû. 2 Cilt. Beyrut: 1992.
• Kādî İyâz, Ebü’l-Fadl İyâz b. Musa el-Yahsubî. Kitabü’ş-Şifâ bî Târîfi Hukûki’l-Mustafâ. Beyrut: 2000.
• Kitâb-ı Mukaddes. İstanbul: Boyacıyan Agop Matbaası, 1949.
• Köksal, M. Âsım. İslâm Tarihi. 18 Cilt. İstanbul: 1987.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 3. Basım, 2009.
• Kuşeyrî, Ebu Kâsım Abdulkerîm b. Hevâzin. Menâhilü’ş-Şifâ ve Menâhilü’s-Safâ bî-Tahkikî Kitabî Şerefi’l-Mustafâ. 6 Cilt. 2003.
• Mâlik b. Enes. el-Muvaṭṭaʾ. 2. Cilt, Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2000.
• Mercânî, Ebû Muhammed Afîfüddîn Abdulmelik. Behcetü’n-Nüfus ve’l-Esrâr. 2 Cilt. Mısır: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 2002.
• Mevlana Şiblî Numânî. Âsr-ı Saadet. çev. Ömer Rıza Doğrul. 4 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat, 1978.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Câmiʿu’s-Sahîh. nşr. Nezr Muhammed el-Fâryâbî. Dâru’t-Taybe, 2006.
• Nebhânî, Yûsuf b. İsmâil. el-Fedâilü’l-Muhammediyyeti’l-letî Feddalehullahu Biha (s.a.v) Alâ Cemî’i’l-Beriyye. Beyrut: ts.
• Sinanoğlu Mustafa. “Nübüvvet Mührü”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 23/291-293. İstanbul: TDV Yayınları, 2007.
• Süheylî, Abdurrahman b. Abdullah. er-Ravdu’l-Ünüf fî Tefsirî’s-Sîreti’n-Nebeviyye ve Me’ahu’s-Sîretü’n-Nebeviyye. thk. Abdullah el-Minşâvî. 4 Cilt. Kahire: 2008.
• Süyûtî, Celâlüddin Abdurrahman. Tehzîbu Hasâisu’n-Nübüvvetü’l-Kübrâ. Beyrut: Darü’l-Beşâirü’l-İslâmiyye, 1410.
• Şâmî, Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî. Sübülü’l-Hüdâ ve’r-Reşad fî Sîrati Hayri’l-ıbâd. nşr. Mustafâ Abdülvâhid. 8 Cilt. Kahire: 1990.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî (Târîhu’l-Ümem Ve’l-Mülûk). nşr. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. 10 Cilt. Kahire: ts.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd. Müsnedü Ebî Davud et-Tayâlisî. Haydarâbâd: 1321.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. İsâ. Sünenü’t-Tirmizî. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Târîhu’l İslâm ve Vefeyâtu’l-Meşâhîr ve’l-A‘lâm. 44 Cilt. nşr. Ömer Abdü’s-Selâm Tedmurî. Beyrut: 1994.
• Zehebî, Ebû Abdullah Şemsüddin Muhammed b. Ahmed b. Osman. Mizânü’l-İ‘tidâl fî Nakdi’r-Ricâl, 4 Cilt. Beyrut: ts.
• Zürkānî, Muhammed b. Abdülbâkî. Şerhu’l-‘Allâme ez-Zürkânî ‘ale’l-Mevâhibi’l-Ledünniye li’l-Kastalânî. 14 Cilt. Beyrut: 1996.