Integration Of Ecosystem Restoration Into The Landscape Planning Process In Turkey

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 359 - 377, 31.07.2023

Buse Nur Çırak , Sara Demir

https://doi.org/10.53353/atrss.1277585

Cited By: 1

Öz

The majority of ecosystems in the world are destroyed due to the pressures of human use such as cities and agricultural lands. Ecosystem restoration, which is the process of helping destroyed or damaged ecosystems to resume their healthy functions, aims to set up the ecological processes necessary for landscapes to be sustainable, durable and resilient in current and possible conditions. The aim of this research, which shows the place, importance and necessity of ecosystem restoration in landscape planning studies; It is the determination of ecosystem restoration approaches suitable for landscapes whose ecosystem functions have been damaged in Turkey and the appropriate ecosystem restoration criteria for approaches. For this purpose, samples from the world were examined and restoration criteria were determined. It is expected that the outputs of this study, which emphasizes the lack of landscape planning studies and ecosystem restoration in landscape plans in our country and fulfills the requirements of APS, will set an example for the integration of ecosystem restoration into the landscape planning studies and plans of our country and other countries.

Anahtar Kelimeler

Landscape planning, ecosystem restoration, landscape change, ecosystem restoration criteria, restoration approaches

Türkiye'deki Peyzaj Planlama Sürecine Ekosistem Restorasyonu Entegrasyonu

Öz

Yerkürede ekosistemlerin büyük çoğunluğu kentler ve tarım arazileri gibi insan kullanımlarının oluşturduğu baskılar sebebiyle tahrip olmaktadır. Tahrip olmuş veya hasar görmüş ekosistemlerin sağlıklı fonksiyonlarını tekrar sürdürebilmesine yardımcı olma süreci olan ‘ekosistem restorasyonu’, peyzajların mevcut ve olası koşullarda sürdürülebilir olması, dayanıklı ve esnek olabilmesi için gerekli olan ekolojik süreçleri oluşturmayı hedeflemektedir. Ekosistemler bütünü ve açık sistemler olan peyzajlarda; peyzaj planlama çalışmalarında ekosistem restorasyonun yerini, önemini ve gerekliliğini gösteren bu araştırmanın amacı; Türkiye’de ekosistem işlevleri zarar görmüş peyzajlara uygun ekosistem restorasyonu yaklaşımlarının ve yaklaşımlara yönelik uygun ekosistem restorasyonu kriterlerinin belirlenmesidir. Bu amaç doğrultusunda dünyadan örnekler incelenerek restorasyon kriterleri belirlenmiştir. Ülkemizde Peyzaj planlama çalışmalarının ve peyzaj planlarındaki ekosistem restorasyonunun eksikliğini vurgulayan ve Avrupa Peyzaj Sözleşmesi’nin gerekliliklerini yerine getiren bu çalışmanın çıktılarının, ülkemiz ve diğer ülkelerin peyzaj planlama çalışmalarına ve planlarına ekosistem restorasyonunun entegrasyonu konusunda örnek olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Peyzaj planlama, ekosistem restorasyonu, peyzaj değişimi, ekosistem restorasyonu kriteri, ekosistem restorasyonu yaklaşımları

Kaynakça

• Ahammad, R., Hossain, M. K., Sobhan, I., Hasan, R., Biswas, S. R., & Mukul, S. A. (2023). Social-ecological and institutional factors affecting forest and landscape restoration in the Chittagong Hill Tracts of Bangladesh. Land Use Policy, 125, 106478.
• Benliay, A. & Başal, M. (2010). Peyzaj planı oluşturulması bağlamında Finike – Kumluca kıyı bölgesinin değerlendirilmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 23(2):99-107.
• Brondizio, E. S., Settele, J., Díaz, S., & Ngo, H. T. (2019). Global assessment report on biodiversity and ecosystem services of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services.
• Council of Europe. (2006). Türkiye Antlaşması, Avrupa Konseyi (Council of Europe). Erişim adresi: http://www.avrupakonseyi.org.tr/tur/antlasma
• Cengiz, M. (2022). Kentsel Alanlarda Kültürel Koruma Alanlarının Yasal ve Uygulama Boyutunun İrdelenmesi; Denizli Kent Örneği, Journal of Protected Areas Research, 1 (2), 123-138.
• Demir, S. (2017). Tarihi Peyzaj ve Peyzaj Karakter Değerlendirilmesi Yaklaşımları ile Doğa Koruma Turizm Odaklı Peyzaj Planlama: Meryem Ana Vadisi Örneği, Trabzon, Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Demir, S. & Demirel Ö. (2017). Historical Landscape Classification And Assessment, Journal Of International Scientific Researches, 2,2,186-195.
• Demir, S. & Demirel, Ö. (2018). Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Gereği Tarihi ve Arkeolojik Yeni Bir Yaklaşım. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (Ibad), 3(2), 546-562.
• Erdem Ü., Erdoğan N. & Şengür, Ş. (2015). Peyzaj Değerleri ve Arazi Bozunumu, 3. Koruma ve Peyzaj Mimarlığı Sempozyumu Bildiri Kitabı, 86-96, Aralık 2015.
• FAO, IUCN CEM & SER. (2021) Principles for ecosystem restoration to guide the United Nations Decade 2021–2030. Rome: Food and Agriculture Organization of the United Nations, International Union for Conservation of Nature’s Commission on Ecosystem Management and Society for Ecological Restoration.
• FAO & UNEP. (2022). Global indicators for monitoring ecosystem restoration – A contribution to the UN Decade on Ecosystem Restoration. Rome, FAO.
• Gül, A., Yavuz. H., Yılmaztürk A., Tolunay A., Caran Ş., Cevizci H., Umucu Y., Dutkuner İ., Ünal Y. & Eraslan., Ş. (2014). Isparta Yöresi Mermer Ocakları Faaliyetleri ve Peyzaj Onarımına Yönelik Mevcut Sorunlar Eylem Planı. Ulusal Mermer ve Taş Ocakları Onarım Teknikleri Sempozyumu. 18-20 Eylül 2014. Isparta.
• Garnett, S. T., Burgess, N. D., Fa, J. E., Fernández-Llamazares, Á., Molnár, Z., Robinson, C. J., ... & Leiper, I. (2018). A spatial overview of the global importance of Indigenous lands for conservation. Nature Sustainability, 1(7), 369-374.
• Gnacadja, L., & Vidal, A. (2023). How can science help to implement the UN Decade on Ecosystem Restoration 2021–2030?. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 378(1867), 20210066.
• Karadeniz, N. (2015). Avrupa Peyzaj Sözleşmesi ve Koruma Olanakları, 3. Koruma ve Peyzaj Mimarlığı Sempozyumu Bildiri Kitabı, 61-67, Aralık 2015.
• Kaya Yılmaz, M. & Uzun, O. (2019). Ekosistem Hizmetleri ve Mekansal Planlama İlişkisinin Peyzaj Planlama Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi. 7, 2166-2193.
• Keenleyside K., Dudley, N., Cairns, S., Hall, C. & Stolton S. (2012). Ecological Restoration for Protected Areas (Uluslararası Doğayı Koruma Birliği, IUCN, Gland, İsviçre, 2012).
• Kemer, N. (2022). Orman Yangınları ve Sonrası: Orman Ekosistem Restorasyonu, Ankara Bilim ve Teknoloji Dergisi, 33, 373-381.
• Lewis, S. L. (2023). Realizing the potential of restoration science. Philosophical Transactions of the Royal Society B, 378(1867), 20210174.
• Liao, H., Li, C., Ai, S., Li, X., Ai, X., & Ai, Y. (2023). A simulated ecological restoration of bare cut slope reveals the dosage and temporal effects of cement on ecosystem multifunctionality in a mountain ecosystem. Journal of Environmental Management, 325, 116672.
• Montanarella, L., Scholes, R. & Brainich, A. (2018). The IPBES assessment report on land degradation and restoration. Secretariat of the Intergovernmental Science-Policy Platform on Biodiversity and Ecosystem Services, Bonn, Germany. 744 pages.
• Ortaçeşme, V. (2007). Avrupa Peyzaj Sözleşmesi Bağlamında Peyzaj Planlama, Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Uygulanması Yolunda Uluslararası Katılımlı Toplantı Bildiri Kitabı, 81-87, Mayıs, Ankara.
• Özdemir Durak, M. (2022). Artvin Merkez İlçe ve Yakın Çevresinde Peyzaj Karakter Değerlendirmesi İle Peyzaj Planlama Rehberlerinin Geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Doktora Tezi. 485. İstanbul.
• Resmî Gazete, (2003). Avrupa Peyzaj Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun. Resmî Gazete tarih 10.06.2003, Kanun No 4881. Erişim adresi: https://www5.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4881.html
• Sasmito, S. D., Basyuni, M., Kridalaksana, A., Saragi-Sasmito, M. F., Lovelock, C. E., & Murdiyarso, D. (2023). Challenges and opportunities for achieving Sustainable Development Goals through restoration of Indonesia’s mangroves. Nature Ecology & Evolution, 1-9.
• Sewell, A., Van Der Esch, S., & Löwenhardt, H. (2020). Goals and Commitments for the Restoration Decade. The Hague: PBL Netherlands Environmental Assessment Agency.
• Shackelford, N., Hobbs, R. J., Burgar, J. M., Erickson, T. E., Fontaine, J. B., Laliberté, E. & Standish, R. J. (2013). Primed for change: developing ecological restoration for the 21st century. Restoration Ecology, 21(3), 297-304.
• Singh, P. D., Klamerus-Iwan, A., & Pietrzykowski, M. (2023). Water Retention Potential in Novel Terrestrial Ecosystems Restored on Post-Mine Sites: A Review. Forests, 14(1), 18.
• Strassburg, B. B., Iribarrem, A., Beyer, H. L., Cordeiro, C. L., Crouzeilles, R., Jakovac, C. C., ... & Visconti, P. (2020). Global priority areas for ecosystem restoration. Nature, 586(7831), 724-729.
• Suding, K. N. (2011). Toward an era of restoration in ecology: successes, failures, and opportunities ahead. Annual review of ecology, evolution, and systematics, 42, 465-487.
• Şenöz, E. (2013). Kaynak Envanter ve Analizinde Cbs Desteği: Geotasarım Kuramının Deneyimlenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Anabilim Dalı. 161.
• Uzun, O., Karadağ, A. & Gültekin, P. (2010). Coğrafi Bilgi Sistemlerinin Ve Uzaktan Algılama’nın Peyzaj Planlamada Kullanımı. III. Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Sempozyumu, 97-106. 11 – 13 Ekim 2010, Kocaeli.
• Uzun, O., İlke E.F., Çetınkaya, F. & Açıksöz, S. (2012). Peyzaj Planlama: Konya İli, Bozkırseydeşehir-Ahırlı- Yalıhüyük İlçeleri ve Suğla Gölü Mevkii Peyzaj Yönetimi Koruma ve Planlama Projesi, Ankara.
• Uzun O. (2015). Some Of The Landscape Planning Approaches In The World and In Turkey. In: Environment And Ecology At The Beginning Of 21st Century, Efe R., Curebal I., Bizzarri C., Nyussupova G., (Ed.) Chapter 4, P.61-79, St.Kliment Ohridski University Press, Sofia.
• Voicescu, S. A., Lane, J. F., Cooke, S. J., Higgs, E., Fisher, A. C., Rochefort, L., ... & Murphy, S. (2023). Awareness and use of the Society for Ecological Restoration's International Principles and Standards for the Practice of Ecological Restoration in Canada. Restoration Ecology, 31(1), e13789.
• Yaynemsa, K. G. (2023). Ecological Restoration. In Plant Biodiversity Conservation in Ethiopia: A Shift to Small Conservation Reserves (pp. 101-113). Cham: Springer International Publishing.