Göksu Deltası’nda (Silifke/Mersin) Tarımsal Değişiklikler

Yıl 2022, , 407 - 432, 30.10.2022

Harun Reşit Bağcı , Vildan Topal

https://doi.org/10.33688/aucbd.1095187

Cited By: 1

Öz

Tarım ürünlerinin ekonomik değerinin arttığı günümüzde tarımsal alanların doğru ve sürdürülebilir kullanımı önem kazanmıştır. Türkiye’nin önemli tarım alanlarından olan Göksu Deltası’nda iklim değişmeleri, ticarileşme ve teknoloji kullanımı ile tarımsal değişiklikler yaşanmaktadır. Bu çalışmada yaşanan değişimlerin, alan ve ürün deseni anlamında analizi, sebep ve sonuçlarıyla açıklanması hedeflenmiştir. Bu amaçla; ikincil veriler temin edilmiş, yarı yapılandırılmış görüşmeyle veri toplanmıştır. Alansal değişim ArcGIS ve Google Earth; iklim değişimleri ise trend analizi ile belirlenmiştir. Bulgulara göre; deltada son 30 yılda tarım alanlarının yüzölçümünde büyük bir değişimin olmadığı, ancak tarım arazilerinin yer değiştirdiği belirlenmiştir. Tarım alanları, deltanın kuzey sınırları ve iç kesimlerinde daralırken, kıyılara doğru genişlemiştir. Tarım işletmelerinin ve ihracata yönelik üretimin artması, lojistiğin gelişmesi ve iklim değişmeleri deltada tarım ürünü bazında değişimlere neden olmuş, narenciye, susam, korunga gibi geleneksel ürünlerin yerini çilek ve tropikal meyveler almıştır. Turfandacılık ve tropikal ürün üretiminin artması; don, dolu ve fırtına gibi afetler çiftçileri seracılığa yöneltmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göksu Deltası, Tarım, Seracılık, İklim değişikliği

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs Üniversitesi Proje Yönetim Ofisi

Proje Numarası

PYO. FEN.1904.21.023

Teşekkür

Bu çalışma, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Proje Yönetim Ofisi tarafından PYO. FEN.1904.21.023 proje numarası ile desteklenmiştir. Çalışmada Dr. Öğr. Üyesi Harun Reşit BAĞCI danışmanlığında Vildan TOPAL tarafından hazırlanmakta olan “Göksu Deltası’nda (Mersin) Ekolojik Duyarlılık Analizi” başlıklı yüksek lisans tezinin bazı bulgularından faydalanılmıştır. Katkı ve desteklerinden dolayı; OMÜ Proje Yönetim Ofisine, Silifke İlçe Meteoroloji, Silifke İlçe Tarım Müdürlüklerine, kaynak kişilere ve çalışmanın olgunlaşmasına katkı sağlayan hakemlere teşekkür ederiz.

Agricultural Changes in Göksu Delta (Silifke/Mersin)

Öz

Today, the economic value of agricultural products has increased, and the correct and sustainable use of agricultural lands has gained importance. In the Goksu Delta, which is one of the important agricultural areas of Turkey, agricultural changes are experienced due to climate changes, commercialization and use of technology. In this study, it is aimed to explain the changes experienced in terms of area and product pattern, their reasons and results. To this end; Secondary data were obtained and data were collected through semi-structured interviews. Spatial change ArcGIS and Google Earth; climate changes were determined by trend analysis. According to the findings; It has been determined that there has not been a great change in the area of agricultural lands in the delta in the last 30 years, but agricultural lands have been relocated. While agricultural areas narrowed in the northern borders and inner parts of the delta, they expanded towards the coasts. The increase in agricultural enterprises and production for export, the development of logistics, and climate changes have caused changes in the meaning of agricultural products in the delta, and traditional products such as citrus, sesame, and sainfoin have been replaced by strawberries and tropical fruits. Increase in first production and tropical crop production; Disasters such as frost, hail and storms have led farmers to greenhouse cultivation.

Anahtar Kelimeler

Göksu Delta, Agriculture, Greenhouse cultivation, Climate change

Proje Numarası

PYO. FEN.1904.21.023

Kaynakça

• Adams, R. M., Hurd B. H., Lenhart S., Leary N. (1998). Effects of global climate change on agriculture: An interpretative review. Climate Research, 11 (17), 19-30. https://www.jstor.org/stable/24865973 adresinden edinilmiştir.
• Aliağaoğlu, A., Alevkayalı, A. (2017). Balıkesir’de hobi bahçeleri: Özellikler ve sorunlar. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (35), 195-203. doi: 10.14781/mcd.291194.
• Akalın, M. (2014). İklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkileri: Bu etkileri gidermeye yönelik uyum ve azaltım stratejileri. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2), 351-377. doi:10.17218/husbed.87012.
• Akman, Y. (1990). İklim ve Biyoiklim. Ankara: Palme Yayın Dağıtım.
• Akram N. (2012). Is climate change hindering economic growth of Asian economies? Asia-Pacific Development Journal, 19 (2), 1-18.
• Aksay, C. S., Ketenoğlu, O., Kurt, L. (2005). Küresel iklim değişikliği ve iklim değişikliği. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, (25), 29-41. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sufefd/issue/23134/247140 adresinden edinilmiştir.
• Akten, M., Akten, S. (2010). Sürdürülebilir arazi kullanım planlaması için bir model yaklaşımı: Tarım sektörü örneği. BIBAD Biyoloji Bilimleri Araştırma Dergisi, 3 (2), 83-90. https://bibad.gen.tr/index.php/bibad/article/view/87 adresinden edinilmiştir.
• Akyüz, Y., Atış, E. (2016). Türkiye’de İklim Değişikliği Tarım Etkileşiminin İki Yönüyle İncelenmesi. Uluslararası Katılımlı 2. İklim Değişimi ve Tarım Etkileşimi Çalıştayı, 08-09 Kasım 2016 Şanlıurfa.
• Atalay, İ., (1990). Vejetasyon Coğrafyasının Esasları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Balcı Akova, S. (2002). Akdeniz Kıyılarında Coğrafi Araştırmalar. İstanbul: Çantay Kitabevi.
• Başoğlu, A., Telatar, O. M. (2013). İklim değişikliğinin etkileri: Tarım sektörü üzerine ekonometrik bir uygulama. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (6), 7-25. http://acikerisim.ktu.edu.tr/jspui/handle/123456789/166 adresinden edinilmiştir.
• Bayraç, H. N., Doğan E. (2016). Türkiye’de iklim değişikliğinin tarım sektörü üzerine etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 11 (1), 23-48. https://dergipark.org.tr/en/pub/oguiibf/issue/56479/785160 adresinden edinilmiştir.
• Brown, C., Meeks, R., Ghile, Y., Hunu, K. (2010). An Empirical Analysis of the Effects of Climate Variables on National Level Economic Growth. World Bank’s World Development Report 2010: Policy Research, Working Paper No: 5357, July 2010, 1-27. http://hdl.handle.net/10986/3841 adresinden edinilmiştir.
• Buldur, A. D., Pınar, A., Başaran, A. (2007). 05-07 Mart 2004 tarihli Göksu Nehri taşkını ve Silifke’ye etkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, (17), 139-160. https://dergipark.org.tr/tr/pub/susbed/issue/61793/924130 adresinden edinilmiştir.
• Dedeoğlu, A. Ö. (2002). Tüketici davranışları alanında kalitatif araştırmaların önemi ve multidisipliner yaklaşımlar. DEÜİİBF Dergisi, 17(2), 75-92. https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuiibfd/issue/22760/242938 adresinden edinilmiştir.
• Dellal, İ., Mc Carl, B. A., Butt, T. (2011). The economic assessment of climate change on Turkish agriculture. Journal of Environmental Protection and Ecology, 12 (1), 376-385. https://aperta.ulakbim.gov.tr//record/18237 adresinden edinilmiştir. Demir, B., Öztürk İ., (2006). Mersin yöresinde seracılık yapan işletmelerin altyapı ve mekanizasyon özellikleri. Tarım Makinaları Bilim Dergisi, 2 (4), 285-292. https://dergipark.org.tr/en/pub/tarmak/issue/11562/137780 adresinden edinilmiştir.
• Dokuz, U. E., (2015). Göksu Deltası Sağ Yakası (Mersin-Silifke) Kıyı Akiferi Yeraltısuyu Sisteminin Modellenmesi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12575/35498 adresinden edinilmiştir.
• Emekli, N. Y., Büyüktaş D., Büyüktaş K. (2008). Antalya yöresinde seracılığın mevcut durumu ve yapısal sorunları. Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 25 (1), 26-39. ISSN 1300-3496.
• Erinç, S. (1977), Vejetasyon Coğrafyası. İstanbul: İÜ Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Yayın No. 2276 / 92.
• Erol, O. (1993). Türkiye Kıyılarındaki Bağıl Deniz Düzeyi Değişmeleri ve Bunun Göksu Deltası ile Diğer Deltaların Evrimine Etkisi. Uluslararası Göksu Deltası Çevresel Kalkınma Semineri, 6-9 Ekim 1992, Silifke Bildiri Metinleri, Doğal Hayatı Koruma Derneği, 128-139.
• Gilbert, R.O. (1987). Statistical Methods For Environmental Pollution Monitoring. New York: Van Nostrand Reinhold.
• Gürbüz, O. (2000). Göksu Deltası özel çevre koruma bölgesine coğrafi yaklaşım. Coğrafya Dergisi, (8), 129-156. https://dergipark.org.tr/en/pub/iucografya/issue/25057/264550 adresinden edinilmiştir.
• Gürkan, F., Zorlu, F., Kavruk, S.A., Menengiç M., Yıldırım N., Erdoğan B., Direk Y., Buluş B., Sarıgül B. (1999). Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi Yönetim Planı. TC. Çevre Bakanlığı ÖÇKK Başkanlığı-DHKD, Ankara.
• Hekimoğlu, B., Altındeğer, M. (2008). Küresel Isınma ve İklim Değişikliği. Samsun Valiliği İl Tarım Müdürlüğü, Samsun.
• Mbow, C., Rosenzweig, C.(2007). Food Security, Eduardo Calvo Buendia et al. (Eds.) in Climate Change and Land: an IPCC special report on climate change, desertification, land degradation, sustainable land management, food security, and greenhouse gas fluxes in terrestrial ecosystems. 437-550. https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/2019/11/SRCCL-Full-Report-Compiled-191128.pdf adresinden edinilmiştir.
• İnceoğlu, M. (2005). Silifke Yaşam Kültürü. Tebeşir Kitabevi.
• İzbırak, R. (1992). Coğrafi Terimler Sözlüğü. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kendall, M. G. (1975). Rank Correlation Methods. London: Griffin.
• Karabağ S., Şahin S. (2003). Türkiye Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası (Üçüncü Baskı). Ankara: Gazi Kitabevi.
• Karabulut, M., Gürbüz, M., Kızılelma, Y., Ceylan, E., Topuz, M. (2012). Göksu Deltasında Amaç Dışı Arazi Kullanımının CBS ve Uzaktan Algılama Teknikleriyle Belirlenmesi. III. Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, 4-6 Ekim 2012, Hatay, 759-767.
• Karakoç, A. (2011). Göksu Deltası Kıyı Çizgisinde Meydana Gelen Değişimlerin Uzaktan Algılama Teknikleri İle Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi,. Kahramanmaraş Sürçü İmam Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü.
• Karapınar, B., Özertan G., Tanaka, T., An, N., Turp, M. T. (2020). İklim Değişikliği Etkisi Altında Tarımsal Ürün Arzının Sürdürülebilirliği. Yayın No: TÜSİAD-T/2020-03/616.
• Mann, H. B. (1945). Nonparametric tests against trend. Econometrica (13), 245–259.
• MGM, 2022, 17330 Silifke Meteoroloji İstasyonu, Yayınlanmamış Rasat Verileri.
• MTA, 2022, 1/25000 ölçekli P31b3, P31b2, P32a4, P32a1 jeoloji paftaları.
• Nelson, G. C., Valin, H., Sands, R. D., Havlík, P., Ahammad, H., Deryng, D., ... Willenbockel, D. (2014). Climate change effects on agriculture: Economic responses to biophysical shocks. Proceedings of the National Academy of Sciences. 111 (9), 3274-3279. doi: 10.1073/pnas.1222465110.
• Özgen, N., Özçağlar A. (2017). Bismil ilçesinde tarımsal arazi kullanımı ve planlamaya yönelik kararlar. Coğrafi Bilimler Dergisi, 15 (1), 77-107. https://dergipark.org.tr/tr/pub/aucbd/issue/44455/550944 adresinden edinilmiştir.
• Öztürk, K. (2002). Küresel iklim değişikliği ve Türkiye’ye olası etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi 22 (1), 47-65. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6766/91033 adresinden edinilmiştir.
• Özus, A., Dinç, U., Şenol, Ş. (1991). Silifke Ovası Topraklarının Oluşu, Özellikleri ve Sınıflandırılması Üzerinde Araştırmalar. 11. Bilimsel Toplantı Tebliğleri, Toprak İlmi Derneği, Yay. No. 6, Adana. Patton, M. Q. (1990). Qualitative Evaluation and Research Methods (2nd Ed.). London: Sage Publications.
• Rosenzweig, C., Adams, M. R., Peart R. M. vd. (1990). Global Climate Change and US Agriculture. Nature Publisahing Group, (345). 219. doi: 10.1038/345219a0. Silifke İlçe Tarım Müdürlüğü, 2021, Yayınlanmamış Tarım Verileri.
• Salmi, T., Maatta, A., Antilla, P., Ruoho, A. (2002). Detecting trends of annual values of atmospheric pollutants by the Mann-Kendall test and Sen's slope estimates-the excel template application MAKESENS. Publications on air quality, no 31 Finnish Meteorological Institute, Helsinki.
• Sarıbaş M., (2009). Silifke (Mersin) İlçesinin Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Saygın M. (2016). Kent Stratejisi “Silifke”. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Şenol E. (2014). Amasya kentinin cumhuriyet dönemi mekânsal gelişimi ve tarım alanlarının amaç dışı kullanımı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 7 (30), 228-242.
• Tanrıöver, N., Özsoy, E. Ö. (2009). Herhangi bir ülkenin dengeli tarımsal üretim planlamasının modellenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 8 (15), 1-11. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ticaretfbd/issue/21355/229079 adresinden edinilmiştir.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı, 2018, İklim Değişikliği ve Tarım.
• T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı https://corine.tarimorman.gov.tr/corineportal/araziortususiniflari.html Erişim Tarihi: 23.05.2022
• T.C. Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü, https://tvk.csb.gov.tr/goksu-deltasi-i-393 E.T. 28.3.2022
• Tuğaç, M. G., Torunlar, H. (2002) Coğrafi bilgi sistemi teknikleri kullanılarak tarımsal amaçlı veri tabanı oluşturulması ve arazi kullanım planlaması yapılması. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 11 (1-2), 120-130. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/61727/ adresinden edinilmiştir.
• Türkeş, M. (1997). Hava ve iklim kavramları üzerine. TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi, 355, 36-37.
• TÜSİAD 2020, Tarım ve Gıda, Sürdürülebilir Büyüme Bağlamında Tarım ve Gıda Sektörünün Analizi.
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, H., Turgut, H., Demircan, N. (2009). Erzurum kent halkının hobi bahçesi hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Turkish Journal of Forestry, 7 (1), 96-110. https://dergipark.org.tr/en/pub/tjf/issue/20886/224165 adresinden edinilmiştir.