İLKÖĞRETİMDE İNSAN HAKLARI

Yıl 1999, Cilt: 32 Sayı: 1, - , 01.06.1999

Yasemin Kepenekçi

https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001163

Cited By: 2

Öz

İnsan hakları oldukça karmaşık bir konudur. Bu yüzden birçok
kişi, sadece belli bir olgunluk düzeyine ulaşmış öğrencilerin insan haklarının
gelişmesini sağlayan veya engel olan kurumsal işleyişlerin ve sosyal süreçlerin
oluşturduğu karmaşayı anlayacaklarına inanırlar. Gerçekten de insan haklan ile
ilgili konular anlaşılması güç ve karmaşık konulardır. Ama insan hakları
eğitimi bu gerçeğin anlaşılması ile biten ve hatta başlayan bir eğitim
değildir. İnsan haklan eğitiminde sadece bilgi aktarımı yoktur. İnsan haklan
alanında verilecek bir eğitim ile, sahip oldukları hakları bilinçli bir şekilde
kullanan, hatta insan haklan ile ilgili konularda etkinliklerde bulunabilecek
yeteneğe sahip vatandaşların yetiştirilmesi hedeflenmektedir.

Okulun başlangıç yıllarında, insan haklan alanı, programda
yer alan diğer dersler gibi, örneğin Sah ve Perşembe günleri saat 10.00-10.20
arasında verilecek bir ders olmamalıdır. Bunun da ötesinde, insan haklan ile
ilgili ilkeler tüm okul ortamına sızmalıdır. Çocukların okula başladığı
yıllardan itibaren, okul, adaletin, güvenliğin, eşitliğin, barışın, çatışma
yönetiminin, farklı gmplara saygının, bütünleşmenin ve diğer insan haklan
ilkeleıinin sergilendiği bir havaya sahip olmalıdır. Okuldaki yetişkinler
çocuklarda geliştirmek istedikleri davranışlaıın aynısını göstermelidir. Bu çok
mu idealist bir düşüncedir? Kesinlikle evet. Öyleyse, gerçek anlamda
düşünüldüğünde bu düşünce çok yararsız mı görünüyor? Tabii ki hayır. İdealler,
insanoğlunun henüz bulamadığı ışıklardır.

İnsan hakları eğitimi
bugünlerde ABD'deki okul programlarında çok yüksek bir seviyeye ulaşamamıştır ^l
. Hatta insan hakları eğitimine, ilköğretim düzeyinde ortaöğretim düzeyinde olduğundan daha az
öncelik verilmektedir. Daha basit bir şekilde ifade etmek gerekirse, birçok
bölgenin eğitim programlarında yer alan doğudan insan hakları konusu ya da
insan hakları alanında yaşanan sorunlar ile ilgili tanımlanmış hedeflerin
kişiler tarafından anlaşılamayacağı düşünülmektedir. İnsan hakları eğitimi ile
ilgili bu durumun geliştirilmesi isteniyorsa, bazı pratik çalışmalara hemen
başlanması gerekmektedir. Kolay uygulanabilir aşamalardan biri, insan hakları
eğitiminin gerekliliğine inanmış eğitimcileri teşvik etmektir. Okul kurullarını
ve okul programları ile ilgili komiteleri insan hakları eğitiminin gerekliliği
konusunda ikna edecek olan bu eğitimci grubunun inandırıcı tanışmalara ve
desteklenmeye ihtiyacı vardır. İnsan haklan ile ilgili önerilen öğretim
yaklaşımlarını kabul edecek olan da yine bu eğitimciler grubudur.

Anahtar Kelimeler

ilköğretim, insan hakları

Kaynakça

• Abraham, H.J. (1973), World Problems in the Classroom: A Teacher's Guide to Some United Nations' Tasks, Paris: UNESCO.