A Review of Attitude Scales Developed in Turkey Between 2002-2018 Regarding The Scale Development Process

Yıl 2020, Cilt: 53 Sayı: 3, 839 - 864, 01.12.2020

Gül Güler , Cansu Ayan

https://doi.org/10.30964/auebfd.658488

Cited By: 3

Öz

The purpose of this study is to determine the degree to which the process steps to be taken into
account in developing attitude scale for use in education and psychology are met. In this way,
the problems encountered in the literature about the scale development process will be
identified. In addition, this study is considered important in terms of being guiding and
informative for the next attitude scale development studies. The journals indexed in ULAKBIM
and Turkish educational journals that can be accessed full texts electronically are included in
the scope of the study. In this context, 112 attitude scales development studies conducted in the
field of education between 2002 and 2018 in Turkey were examined. This study is a qualitative
study as it is conducted by taking into consideration the studies developing attitude scale as
well as the points that ought to be considered while developing attitude scale. Articles were
examined according to pre-determined criteria, and the frequency values were obtained for each
criterion. Attitude scale development studies within the scope of this study have attempted to
determine the points which are often inaccurate or incomplete in the literature. It is
recommended that the points highlighted in the findings of this study are taken into
consideration and the scale development process should be considered as an important and
rigorous process.

Anahtar Kelimeler

attitude, attitude scale, scale development procedure

Türkiye’de 2002-2018 Yılları Arasında Geliştirilen Tutum Ölçeklerinin Ölçek Geliştirme Süreci Açısından İncelenmesi

Öz

Bu araştırma kapsamında belirli yıllar içerisinde eğitim alanında kullanılan tutum ölçeği
geliştirme çalışmalarının ölçek geliştirme süreçlerine uygunluğunun incelenmesi
amaçlanmaktadır. Bu sayede ölçek geliştirme süreci ile ilgili alanyazında sıklıkla karşılaşılan
sorunlar belirlenmiş olacaktır. Ayrıca bu çalışma bundan sonraki tutum ölçeği geliştirme
çalışmaları için de yol gösterici ve bilgi verici olması açısından önemli görülmektedir. Bu
kapsamda ULAKBİM’de taranan yerel dergiler ve elektronik ortamda tam metinlerine
ulaşılabilen eğitim dergilerinde tarama yapılmış ve 2002-2018 yılları arasında Türkiye’de
eğitim alanında yapılmış tutum ölçeği geliştirme çalışmaları, tutum ölçeği geliştirilirken dikkat
edilmesi gereken noktalar dikkate alınarak incelenmiştir. Bu çalışma nitel bir çalışma olup,
araştırmacılar tarafından önceden belirlenen bir kontrol listesi kullanılarak, her bir ölçüt (kriter)
için uygun olan ve olmayan çalışmaların frekansları belirlenmiştir. Çalışma sonucunda tutum
ölçeği geliştirme çalışmalarında, alanyazında sıklıkla yanlış yapılan ya da eksik bırakılan
noktalar saptanmıştır. Test ve ölçek geliştiricilere, bu sürecin önemli ve titizlik gerektiren bir
süreç olduğunu unutmayıp çalışma kapsamında altı çizilen noktalara duyarlı biçimde
yaklaşmaları önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

tutum, tutum ölçeği, ölçek geliştirme

Kaynakça

• Acar Güvendir, M. ve Özer Özkan, Y. 2015. “Türkiye’deki Eğitim Alanında Yayımlanan Bilimsel Dergilerde Ölçek Geliştirme Ve Uyarlama Konulu Makalelerin İncelenmesi”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 23-33. Arıkan, S., Çelen, Ü., Gülleroğlu, H. D., Gültekin, S., Kilmen, S. ve Köse, İ. A. 2012. Eğitimde ölçme ve değerlendirme. R. N. Çıkrıkçı Demirtaşlı (Eds.). Ankara: Elhan Kitap Yayın Dağıtım. Baykul, Y. 2000. Eğitimde ve psikolojide ölçme: Klasik test teorisi ve uygulaması. Ankara: ÖSYM Yayınları. Bilgin, N. 2006. Sosyal bilimlerde içerik analizi. Ankara:Siyasal Kitabevi. Boztunç Öztürk, N., Eroğlu, G. ve Kelecioğlu, H. 2014. “Eğitim Alanında Yapılan Ölçek Uyarlama Makalelerinin İncelenmesi”. Eğitim ve Bilim, 40(178), 123-137. Child, D. 2006. The essentials of factor analysis. 3rd Ed. Continuum, London. Cohen R. J. & Swerdlik M.E. 2010. Psychological testing and assessment. Boston: McGraw-Hill Companies. Coaley K. 2010. Psychological assessment and psychometrics. California: Sage Publications. Crocker, L. ve Algina, J. 1986. Introduction to classical and modern test theory. USA: Rinehart and Winston Inc. Çüm, S. ve Koç, N. 2013. “Türkiye’de Psikoloji Ve Eğitim Bilimleri Dergilerinde Yayımlanan Ölçek Geliştirme Ve Uyarlama Çalışmalarının İncelenmesi”. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 12(24), 115-135. DeVellis, R. F. 2003. Scale development theory and applications. 2nd Edition. SAGE Publication, Inc. Erkuş, A. 2003. Psikometri üzerine yazılar. 1st Edition. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Erkuş, A. 2007. “Ölçek Geliştirme Ve Uyarlama Çalışmalarında Karşılaşılan Sorunlar”. Türk Psikoloji Bülteni, 13(40), 17-25. Erkuş, A. 2012. Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme-1: Temel kavramlar ve işlemler. Ankara: Pegem Akademi. Gorsuch, R. L. 1983. Factor analysis. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates. Henson, R. ve Roberts, J. 2006. “Use of Exploratory Factor Analysis in Published Research: Common Errors and Some Comment on Improved Practice”. Educational and Psychological Measurement, 66, 393-416. Hinkin, T. R., Tracey, J. B. & Enz, C.A. 1997. “Scale Construction: Developing Reliable and Valid Measurement İnstruments”. Journal of Hospitality and Tourism Research, 21(1), 100‐120. Kaya Uyanık, G., Güler, N., Taşdelen Teker, G. ve Demir S. 2017. “Türkiye’de Eğitim Alanında Yayımlanan Ölçek Geliştirme Çalışmalarının Uygunluğunun Çok Yüzeyli Rasch Modeli ile İncelenmesi”. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 8(2);183-199. Kline, P. 1994. An easy guide to factor analysis. New York: Routledge. Kline, R. B. 2013. Exploratory and confirmatory factor analysis, Y. Petscher ve C. Schatsschneider, (Eds.), Applied quantitative analysis in the social sciences (171- 207). New York: Routledge. Miles, M. ve Huberman, M.A. 1994. An expanded sourcebook qualititive data analysis. London: Sage Publications. Murphy K.R. & Davidshofer C.O. 2005. Psychological testing: Principles and applications. New Jersey: Pearson Education International. Özgüven, İ. E. 2011. Psikolojik testler. Ankara: Pegem Yayınları. Rust J. ve Golombok S. 1997. Modern Psychometrics: the science of psychological assessment. New York: Routledge. Schriesheim, C. A., Powers, K. J., Scandura, T. A., Gardiner, C. C., Lankau, M. J. 1993. “Improving Construct Measurement in Management Research: Comments and a Quantitative Approach for Assessing the Theoretical Content Adequacy of Paper-and-Pencil Survey-Type Instruments”. Journal of Management, 19, 385-417. Schultz, P.D. ve Schultz, E.S. 2007. Modern psikoloji tarihi (Y. Aslay, Çeviri). İstanbul: Kaknüs Yayıncılık. Tavşancıl, E. ve Aslan, E. 2001. Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. İstanbul: Epsilon Yayınları. Tavşancıl, E. 2005. Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. (2. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık. Tavşancıl, E., Güler, G. ve Ayan, C. (2014). 2002-2012 yılları arasında Türkiye’de geliştirilen bazı tutum ölçeği geliştirme çalışmalarının ölçek geliştirme sureci acısından incelenmesi. IV. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Kongresi (Uluslararası Katılımlı) 9-13 Haziran, Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Tezbaşaran, A. A. 1996. Likert Tipi Ölçek Geli9tirme Kılavuzu. Türk Psikologlar Derneği, Ankara. Tezbaşaran, A. 2008. Likert tipi ölçek hazırlama kılavuzu. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. Turgut, M. F. 1977. Yayınlanmamış Ders Notları. Turgut, F. ve Baykul, Y. 2012. Eğitimde ölçme ve değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. Wiersma, W. 2000. Research Methods in Education: An Introduction. Needham Heights, MA: Allyn and Bacon, A Pearson Education Company. Worthington, R. L. ve Whittaker, T. A. 2006. “Scale Development Research: a Content Analysis and Recommendations for Best Practices”. The Counseling Psychologist, 34(6), 806-838.