Dijital Oyun Bağımlılık Eğilimi ve Ebeveyn Rehberlik Stratejileri Ölçeklerinin Geliştirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 55 Sayı: 3, 693 - 740, 30.11.2022

Kadriye Selin Budak , Nesrin Işıkoğlu

https://doi.org/10.30964/auebfd.939653

Cited By: 11

Öz

Bu çalışmanın amacı, erken çocukluk dönemindeki çocukların dijital oyun bağımlılık eğilimlerini ve ebeveynlerin kullandıkları rehberlik stratejilerinin ölçülmesi için geçerli ve güvenilir araçlar geliştirebilmektir. Araştırmanın örneklemini Denizli ilinde, resmi anasınıfları ve anaokullarına devam eden çocukları olan 1393 ebeveyn oluşturmaktadır. Çalışma Grubu-I 956 ebeveyn, Çalışma Grubu-II için 437 ebeveynden oluşmaktadır. Alan yazın tarandıktan sonra her iki ölçek için ölçek maddeleri oluşturulmuştur. Araştırmanın geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk olarak ölçme araçlarının geliştirilmesi için açımlayıcı faktör analizi (AFA), ikinci olarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. Her iki ölçek için kapsam geçerliği ve yapı geçerliği uygulanmıştır. Kapsam geçerliğinde uzman görüşünden amacıyla ölçek formları 17 farklı uzmana gönderilerek uzman görüşüne sunulmuştur. Uzman dönütleri ve önerileri doğrultusunda ölçeklerde düzenlemeler yapılmıştır. Ölçme araçlarının yapı geçerliği kapsamında AFA ve DFA analizleri gerçekleştirilmiştir. Ölçeklerin güvenirlikleri Cronbach’s Alpha katsayısı ile incelenmiştir. Araştırmanın sonuçları her iki ölçeğinin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

erken çocukluk eğitimi., dijital oyun, oyun bağımlılığı;

Dijital Oyun Bağımlılık Eğilimi ve Ebeveyn Rehberlik Stratejileri Ölçeklerinin Geliştirilmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı, erken çocukluk dönemindeki çocukların dijital oyun bağımlılık eğilimlerini ve ebeveynlerin kullandıkları rehberlik stratejilerinin ölçülmesi için geçerli ve güvenilir araçlar geliştirebilmektir. Araştırmanın örneklemini Denizli ilinde, resmi anasınıfları ve anaokullarına devam eden çocukları olan 1393 ebeveyn oluşturmaktadır. Çalışma Grubu-I 956 ebeveyn, Çalışma Grubu-II için 437 ebeveynden oluşmaktadır. Alan yazın tarandıktan sonra her iki ölçek için ölçek maddeleri oluşturulmuştur. Araştırmanın geçerlilik ve güvenirlik çalışmaları iki aşamada gerçekleştirilmiştir. İlk olarak ölçme araçlarının geliştirilmesi için açımlayıcı faktör analizi (AFA), ikinci olarak doğrulayıcı faktör analizi (DFA) uygulanmıştır. Her iki ölçek için kapsam geçerliği ve yapı geçerliği uygulanmıştır. Kapsam geçerliğinde uzman görüşünden amacıyla ölçek formları 17 farklı uzmana gönderilerek uzman görüşüne sunulmuştur. Uzman dönütleri ve önerileri doğrultusunda ölçeklerde düzenlemeler yapılmıştır. Ölçme araçlarının yapı geçerliği kapsamında AFA ve DFA analizleri gerçekleştirilmiştir. Ölçeklerin güvenirlikleri Cronbach’s Alpha katsayısı ile incelenmiştir. Araştırmanın sonuçları her iki ölçeğinin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dijital oyun, dijital oyun bağımlılığı, ebeveyn rehberlik stratejileri, ölçek geliştirme, erken çocukluk eğitimi, erken çocukluk eğitimi.

Kaynakça

• American Psychiatric Association (APA) (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5 th ed.). Washington, DC https://cdn.website-editor.net/30f11123991548a0af708722d458e476/files/uploaded/DSM%252 0V.pdf sayfasından 23.07. 2019 tarihinde erişim sağlanmıştır.
• Ataman-Yengin, D. (2019). Dijital oyun bağımlılığı. G.H. Karadağ (Ed.), Dijital hastalıklar içinde (117-135). İstanbul: Der Yayınları
• Aydoğdu-Karaaslan, İ. (2015). Dijital oyunlar ve dijital şiddet farkındalığı: ebeveyn ve çocuklar üzerinde yapılan karşılaştırmalı bir analiz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 806-818.
• Balaban-Dağal, A., ve Bayındır, D. (2019). Validity and reliability study of Effects of Digital Games in Early Ages Scale. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 9(4), 979-1000. doi: 10.14527/pegegog.2019.031
• Baysak, E., Kaya, F. D., Dalgar, İ. ve Candansayar, S. (2016) Online game addiction in a sample from turkey: development and validation of the turkish version of game addiction scale. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni- Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 26(1), 21-31. doi: 10.5455/bcp.20150502073016a
• Bektaş, M. (2018). Davranışsal Bağımlılık: Tanımı, Türleri ve Sınıflandırılması. H. Ateş ve A. Koçak (Ed.), Bir kamu politikası olarak- bağımlılıkla mücadele içinde (147-159). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Bilgin Ülken, F. ve Kılınç, F. (2018). Çocukların çevrimiçi ortamda karşılaştıkları risk türleri ile aracılık uygulamaları arasındaki ilişki. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 124-145.
• Bozkurt, A. (2014). Homo ludens: Dijital oyunlar ve eğitim. Eğitim Teknolojileri Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-20.
• Brito, R., Francisco, R., Dias, P., and Chaudron, S. (2017). Family dynamics in digital homes: the role played by parental mediation in young children’s digital practices around 14 european countries. Contemporary Family Therapy, 39, 271–280. doi: 10.1007/s10591-017-9431-0
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Chaudron, S., Di Gioia, R., and Gemo, M. (2018). Young Children (0-8) and Digital Technology - A qualitative study across Europe. Jrc Science for Policy Report.
• Cingel, D. P., & Krcmar, M. (2013). Predicting media use in very young children: the role of demographics and parent attitudes. Communication Studies, 64, 374–394.
• Clark, L. S. (2011). Parental mediation theory for the digital age. Communication Theory, 21(4), 323–343. doi: 10.1111/j.1468-2885.2011.01391.x
• Çetinkaya, L. ve Sütçü, S. S. (2016). Çocukların gözüyle ebeveynlerinin bilişim teknolojileri kullanımlarına yönelik kısıtlamaları ve nedenleri. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 7(1), 79-116. doi: 10.2760/294383
• DeVellis, R.F. (2017). Ölçek geliştirme- kuram ve uygulamalar. (T. Totan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademi. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 2012).
• Dulkadir Yaman, N. (2019). Çocukların bakış açısıyla internet kullanımlarına ilişkin ebeveyn arabuluculuğunun incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir
• Durager, A., and Sonck, N. (2014) Testing the reliability of scales on parental internet mediation. EU Kids Online, LSE, London, UK.
• Ergün, G. (2015). Şiddet içerikli bilgisayar oyunu oynayan ikinci kademe öğrencilerinin saldırganlık eğilimlerinin ve benlik saygı düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Erkuş, A. (2016). Ölçek geliştirme ve uyarlama çalışmalarındaki sorunlar ile yazım ve değerlendirilmesi. Pegem Atıf İndeksi, 1212-1224
• Fullerton, S., Taylor, A. W., Grande, E. D., and Berry, N. (2014) Measuring physical inactivity: Do current measures provide an accurate view of ‘‘sedentary’’ video game time ?. Journal of Obesity,1-5. doi: 10.1155/2014/287013
• Goodwin, K. (2018). Dijital dünyada çocuk büyütmek- teknolojiyi doğru kullanmanın yolları. (T. Er, Çev. Ed.). İstanbul: Aganta Kitap Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2018)
• Griffiths, M. D. (2005). A ‘components’ model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10(4), 191–197.
• Griffiths, M. D., and Meredith, A. (2009). Video game addiction and its treatment. Journal of Contemporary Psychotherapy, 9(39), 247-253.
• Gürbüz, S. (2019). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi temel ilkeler ve uygulamalı analizler. Ankara:Seçkin Yayıncılık
• Hazar, Z. ve Hazar, M. (2017). Çocuklar için dijital oyun bağımlılığı ölçeği. Journal of Human Sciences, 14(1), 203-2016.
• Işıkoğlu, N. ve Ergenekon, E. (2021). Bebeklerin teknolojik araçları kullanmalarıyla ilgili anne görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 54(1), 117-140. doi: 10.30964/auebfd.767338.
• Işıkoğlu-Erdoğan, N. (2019). Dijital oyun popüler mi ? ebeveynlerin çocukları için oyun tercihlerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 1-17. doi:10.9779/pauefd.446654
• Işıkoğlu-Erdoğan, N., Johnson, J.E., Dong, P.I., and Qiu, Z. (2019). Do parents prefer digital play? examination of parental preferences and beliefs in four nations. Early Childhood Education Journal, 47, 131-142. doi: 10.1007/s10643- 018- 0901-2
• Kabali, H.K., Irigoyen, M.M., Nunez- Davis, R., Budacki, J.G., Mohanty, S.H., Liester, K.P. and Bonner, R.L. (2017). Exposure and use of mobile media devices by young children. Pediatrics, 136(6), 1044–105.
• Kanak, M., ve Özyazıcı, K. (2018). An analysis of some variables influencing parental attitudes towards technology and application use and digital game playing habits in the preschool period. Inonu University Journal of the Faculty of Education, 19(2), 341-354. doi: 10.17679/inuefd.369969
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler. Ankara: Nobel Akademi
• Kars, G. B. (2010). Şiddet içerikli bilgisayar oyunlarının çocuklarda saldırganlığa etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kartal, M. ve Bardakçı, S. (2018). SPSS ve AMOS Uygulamalı örneklerle güvenirlik ve geçerlilik analizleri. Ankara: Akademisyen Yayınevi
• Koyuncu, İ., ve Kılıç, A. F. (2019). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanımı: bir doküman. Eğitim ve Bilim, 44(198), 361-388.
• Lemmens, J.S., Valkenburg P.M., and Peter, J. (2009). Development and validation of a game addiction scale for adolescents. Media Psychology, 12(1), 77- 95.
• Liu, C., and Hwang, G.J. (2021). Roles and research trends oftouchscreen mobile devices in early childhood education: review of journal publications from 2010 to 2019 based on the technology-enhanced learning model. Interactive Learning Environments. doi: 10.1080/10494820.2020.1855210
• Liu, W., Tan, L., Huang, D., Chen, N. and Liu, F. (2020). When Preschoolers Use Tablets: The Effect of Educational Serious Games on Children’s Attention Development. Internatıonal Journal Of Human–Computer Interactıon. doi: 10.1080/10447318.2020.1818999
• Livingstone, S., and Helsper, E. (2008). Parental mediation and children’s internet use. Journal Of Broadcasting and Electronic Media, 52 (4), 581-599.
• Livingstone, S., Mascheroni, G., Dreier, M., Chaudron, S., and Lagae, K. (2015). How parents of young children manage digital devices at home: The role of income, education and parental style. London: EU Kids Online, LSE.
• Lwin, M. O., Stanaland, A.J.S., & Miyazaki, A.D. (2008). Protecting children’s privacy online: how parental mediation strategies affect website safeguard effectiveness. Journal of Retailing 84(2), 205–217.
• Marsh, J. (2010). Young children’s play in online virtual worlds. Journal of Early Childhood Research, 8(1), 23–39.
• Meydan, C.H., ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi amos uygulamaları. Ankara: Detay yayıncılık.
• Neumann, M. M., Merchant, G., and Burnett, C. (2018). Young children and tablets: the views of parents and teachers. Early Child Development and Care, 1- 12. doi: 10.1080/03004430.2018.1550083
• Nevski, E., and Siibak, A. (2016). Mediation practices of parents and older siblings in guiding toddlers’ touchscreen technology use: an ethnographic case study. Medıa Educatıon Studies and Research, 7(2), 320-340. doi: 10.14605/MED721609
• Nikken, P., and Jansz, J. (2014) Developing scales to measure parental mediation of young children's internet use. Learning, Media and Technology, 39(2), 250- 266. doi: 10.1080/17439884.2013.782038
• Nikken, P., and Schols, M. (2015). How and why parents guide the media use of young children. Journal of Child and Family Studies, 24, 3423–3435.
• NPİSTANBUL (2021). Bağımlılık Nedir [Veri dosyası] https://npistanbul.com/amatem/bagimlilik-nedir adresinden edinilmiştir.
• Özdamar, K. (2017). Ölçek ve test geliştirme yapısal eşitlik modellemesi. Eskişehir: Nisan Kitabevi.
• Palaiologou, I. (2016). Children under five and digital technologies: implications for early years pedagogy. European Early Childhood Education Research Journal, 24(1), 5-24. doi: 10.1080/1350293X.2014.929876
• Palfrey, J., and Gasser, U. (2017). Doğuştan dijital dijital yerlilerin ilk kuşağını anlamak. (N. Aydın, Çev. Ed.).). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınevi. (Orijinal basım tarihi 2008).
• Piotrowski, J. T. (2017). The parental media mediation context of young children’s media use. In R. Barr, and D. N. Linebarger (Eds.), Media exposure during infancy and early childhood: the effects of content and context on learning and development, 205-219. Cham: Springer. doi: 10.1007/978-3-319- 45102-2_13
• Plowman, L., and McPake, J. (2013). Seven myths about young children and technology. Childhood Education, 89(1), 27-33. doi: 10.1080/00094056.2013.757490
• Plowman, L., Stevenson, O. Stephen, C., and McPake, J. (2012). Preschool children’s learning with technology at home. Computers and Education, 59, 30–37.
• Prot, S., Anderson C.A., Gentile D.A., and Swing, E. L. (2014) The positive and negative effects of video game play. children and media. A. Jordan, D. Romer (Eds) New York. Oxford University Pres,109-128.
• Resnick, M. (2019). Yaşam boyu anaokulu (G. Sert, B. Çetin ve C. Aşkın Çev. Ed.). İstanbul: Aba Yayın. (Orijinal çalışmanın basım tarihi 2017)
• Şen, M , Demir, E , Teke, N , Yımaz, A . (2020). Erken çocukluk ebeveyn medya aracılık ölçeği geliştirme çalışması . Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 53 , 228-265 . doi: 10.21764/maeuefd.646852
• Şengül, C. ve Büber, A. (2016). Dijital oyun bağımlılığında tanı ve tedavi. Psikiyatride Güncel, 6(3), 175-182.
• Şirin, S. (2019). Yetişin çocuklar bebeklikten ergenliğe çocuk yetiştirme kılavuzu. İstanbul: Doğan Kitap
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı- Using multivariate statistics. (M. Baloğlu, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Akademi Yayıncılık.
• Tavşancıl, E. (2014). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara:Nobel Yayınevi.
• Toran, M., Ulusoy, Z., Aydin, B., Deveci, T. ve Akbulut, A. (2016). Çocukların dijital oyun kullanımına ilişkin annelerin görüşlerinin değerlendirilmesi. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2263-2278.
• United Nations Children’s Fund (UNICEF). (2017). Dijital bir dünyada çocuklar. http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/SOWC_2017_SUM_TR.pd f sayfasından 12.11.2019 tarihinde erişim sağlanmıştır
• Valkenburg, P. M., Krcmar, M., Peeters, A. L., and Marseille, N. M. (1999). Developing a scale to assess three styles of television mediation: “Instructive mediation,” “restrictive mediation,” and “social coviewing.” Journal of Broadcasting and Electronic Media, 43, 52–66. doi:10.1080/08838159909364474
• Yalçın- Irmak, A. ve Ardıç, A. (2018). Dijital oyunların çocuk ve ergenler üzerindeki etkileri: literatür inceleme. Gençlik araştırmaları Dergisi, 6(16), 71-84
• Yalçın-Irmak, A. ve Erdoğan, S. (2015). Dijital oyun bağımlılığı ölçeği türkçe formunun geçerliliği ve güvenirliği. Anatolian Journal of Psychiatry, 16(1), 10-18.
• Yaşlıoğlu, M.M. (2017). Sosyal bilimlerde faktör analizi ve geçerlik: keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85.