Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukukunda düşünce özgürlüğünün kapsamı ve sınırları

Yıl 2018, Cilt: 67 Sayı: 1, 23 - 80, 01.03.2018

Seda Orbay

Öz

Düşünce özgürlüğü, birçok özgürlüğü bünyesinde barındıran bir yelpaze gibidir. Düşünce özgürlüğünün ilk boyutunu, düşüncenin oluşabilmesi için gerekli serbesti alanını yaratan özgürlükler teşkil etmektedir. Bunlar insanın özgürce düşünsel etkinlik içerisine girebilmesini, bunun sonucunda olgunlaşan düşünce ve kanaatlerinden dolayı kaygı duymamasını ve bunları açıklamaya zorlanmamasını güvence altına almaktadırlar. Özgürlüğün diğer boyutunu ise düşüncelerin çeşitli yollarla dış dünyaya iletilmesini güvence altına alan düşünceyi açıklama özgürlüğü oluşturmaktadır. Bunlar dışında bir de, ülke içerisinde serbestçe bilgi ve haber dolaşımını sağlayan, bilgi alma ve verme özgürlüğü bulunmaktadır. Tüm serbesti alanlarının birleşmesiyle hayat bulan düşünce özgürlüğü, toplum içerisinde her türlü düşünce ve kanaatin tartışıldığı çoğulcu bir zeminin sağlanmasında en büyük rolü üstlenmektedir. Bu çalışmada düşünce özgürlüğünün kapsam ve sınırları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) hukuk sistemi çerçevesinde ele alınmaya çalışılacaktır. Yürütülecek sorgulamalar temelinde hukuksal/siyasal düzleme yerleşen ve otorite - özgürlük dengesinde otorite esasını meşrulaştıran sistemin düşünce özgürlüğüne ilişkin getirdiği sınırlamalar tartışılacaktır. Özellikle resmi düşünceyi tek “hakikat” olarak meşrulaştırmaya gayret eden sistemin, bu anlamda farklılıklara kucak açan çoğulculuk idealinden nasıl uzaklaştığı ortaya konulmaya çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Düşünce Özgürlüğü, Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü, Düşünme ve Kanaat Özgürlüğü, Düşünce Özgürlüğünün Sınırları.

The Scope and Limits of Freedom of Thought in TRNC Legal System

Öz

Freedom of thought is an ‘umbrella’ of freedoms which includes many freedoms. The first category of divisions includes the ones which are about creation of thoughts. These include people’s rights to think freely, not to be feared regarding these thoughts and not to be under pressure to express their thoughts. The other dimension of freedom of thought is freedom of expression, which provides the expression of thoughts to other people freely. The last of all, the freedom of thought includes freedom of information and news within the country. With all its different dimensions, freedom of thought plays a significant role in establishing a pluralist understanding of democracy. In this study, the scope and limits of freedom of thought will be covered regarding the Turkish Republic of Northern Cyprus (TRNC)’s legal system. In this respect, issues related with the targeted balance between authority and freedoms will be discussed. Here, especially restrictions that legitimize authority will be discussed. Thus, it will be demonstrated that the system which is established with the idea of legitimizing the formal truth as the only truth concept, will be departed from the idea of pluralism

Anahtar Kelimeler

Turkish Republic of Northern Cyprus, Freedom of thought, Freedom of expression, Limits of Freedom of Thought.

Kaynakça

• Acar, Bülent, (1995), “Hukuk Düzenimizde Düşüncenin Açıklanmasının Cezalandırılması ve Cezalandırmanın Sınırı”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, s. 14-45.
• Akın, F. İlhan, (1971), Temel Hak ve Özgürlükler, 3. Baskı, İÜHF Yayınları, İstanbul.
• Aliefendioğlu, Yılmaz, (1998), “Düşünce Özgürlüğü ya da Düşünsel Özgürlük”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), HFSA Yayınları, İstanbul, s. 234-257.
• Arslan, Zühtü, (2002), “Anayasal Devlet ve Siyasal Tarafsızlık”, Liberalizm, Devlet, Hegemonya, (Der. E. Fuat Keyman), Everest Yayınları, İstanbul, s.148-174.
• Arslan, Zühtü, (2003), “İfade Özgürlüğünün Sınırlarını Yeniden Düşünmek: “Açık ve Mevcut Tehlike’nin Tehlikeleri”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 49- 62.
• Arslan, Zühtü, (2003), “Liberal Demokrasilerin Zor Zaman Krizi ve İfade Özgürlüğü”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 67-91.
• Arslan, Zühtü, (2006), “11 Eylül Sonrasında Yeni Güvenlik Anlayışı, İnsan Hakları ve Demokratik Kolluk”, Polis Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 2, s. 121-136.
• Arslan, Zühtü, (2007), “Türkiye’de İstisna Hâli, Terör ve İfade Özgürlüğü”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 71, s. 201-226.
• Azer, Can, (2013), “KKTC’de Bilgi Edinme Hakkı, Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt 46, Sayı 2, , s. 61-86.
• Baker, C. Edwin, (1989), Human Liberty and Freedom of Speech, Oxford University Press, Oxford-New York.
• Barry, Norman P., (2003), “Hukuki ve Siyasi Açıdan İfade Hürriyeti”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 17-34.
• Barry, Norman, (2002), “Hukuki ve Siyasi Açıdan İfade Hürriyeti”, Liberal Düşünce Dergisi, Cilt 7, Sayı 27, s. 5-14.
• Bauman, Zygmunt, (1997), Özgürlük, 1. Baskı, Sarmal Yayınevi, Ankara.
• Beck, Ulrich, (1999), Siyasallığın İcadı, 1. Baskı, İletişim Yayınlar, İstanbul.
• Beydoğan, T. Ayhan, (2003), Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında Türk Hukukunda Siyasi İfade Hürriyeti, Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara.
• Bıçak, Vahit, (2003), “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında İfade Özgürlüğü”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 267-308.
• Brink, David O., (2001), “Millian Principles, Freedom of Expression and Hate Speech”, Legal Theory, Vol. 7, s.119-157.
• Burry, John, (1945), Fikir ve Söz Hürriyeti, (Çev. A. Başman), Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Can, Osman, (2003), “Düşünceyi Açıklama Özgürlüğü: Anayasal Sınırlar Açısından Neler Değişti?”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 358-412.
• Cohen, Joshua, (1993), “Freedom of Expression”, Philosophy & Public Affairs, Vol. 22, No. 3, s. 207-263.
• Dönmezer, Sulhi, “Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Sınırı”, İÜHFM, C.29, S. 3, s. 761-780.
• Eken, Musa, (1995-1996), “Bilgi Edinme Hakkı”, İnsan Hakları Yıllığı, C.17-18, s.61-75.
• Erdem, H. Fazıl, (1998), “Düşünce Özgürlüğü ve Demokrasi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, s. 5-36.
• Erdoğan, Mustafa, (2003), “Demokratik Toplumda İfade Özgürlüğü: Özgürlükçü Bir Perspektif”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 37-45.
• Finkelnburg, Klaus, (1998), “Demokraside İfade Özgürlüğü”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 196-204.
• Gelber, Katharina, (2010), “Freedom of Political Speech, Hate Speech and the Argument from Democracy: The Transformative Contribution of Capabilities Theory”, Contemporary Political Theory, Vol.9, s.304-324.
• Güriz, Adnan, (1998), “İfade Hürriyetinin Sınırları”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 82-86.
• Hacaloğlu, Algan, (1998), “Düşünce ve İfade Özgürlüğü”, Yeni Türkiye, Sayı 22, s. 776-779.
• Hacıkadiroğlu, Vehbi, (1998), “Bilginin Sağladığı Özgürlük”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 27-33.
• Hafızoğulları, Zeki, (2004), “Liberal-Demokratik Toplum, Hukuk ve Devlet Düzeninde İfade Hürriyetinin Sınırı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 55, s. 85-101.
• Hakyemez, Şevki Yusuf, (2000), Militan Demokrasi Anlayışı ve 1982 Anayasası, 1. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara.
• Kaboğlu, İbrahim, (1993), “Düşünce Özgürlüğü: (Avrupa Ölçütleri ve Türkiye)”, İnsan Hakları Yıllığı, Sayı 15/1, s.45-53.
• Kaboğlu, İbrahim, (1998), “Pozitif Anayasa Hukukunda Düşünce Özgürlüğünün Sınırları”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul.
• Kaboğlu, İbrahim, (1998), Özgürlükler Hukuku, Genişletilmiş 4. Baskı, AFA Yayınları, İstanbul.
• Kavra, Erol, (1989), “Montesquieu ve De Tocqueville’e Göre Demokrasi ve Temel Güvenceleri”, Amme İdaresi Dergisi, Cilt: 22, Sayı: 4, s.75-83.
• Kuçuradi, İoanna, (1998), “Düşünce Özgürlüğü: Nedir Acaba?”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 17- 26.
• Lampe, Ernst-Joachim, (1998), “Düşünce Özgürlüğü, İfade Özgürlüğü ve Demokrasi”, Düşünce Özgürlüğü, , 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 127- 134.
• Lawson, Rick, (2003), “İfade Hürriyetini Güvenceye Almak: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarında Üç Eğilim”, Teorik ve Pratik Boyutlarıyla İfade Hürriyeti, (Ed. Bekir Berat Özipek), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara, s. 247-266.
• Luxemburg, Rose, (1990), 1917 Ekim Devrimi, (Çev. Ferit Muzaffer), 2. Baskı, BDS Yayınları, İstanbul.
• Mackinnon, Catharine, (1999), “Only Words”, Political Thought, (Ed. Michael Rosen- Jonathan Wolff), Oxford Readers, Oxfords, s. 151-154.
• Mason, Anthony, (2000), “The Relationship Between Freedom of Expression and Freedom of Information”, Freedom of Expression and Freedom of Information, (Ed. Jack Beatson – Yvonne Cripps), Oxford University Press, Oxford, s. 225-238.
• Mill, John Stuart, (2000), Özgürlük Üstüne, (Çev. Alime Ertan), Belge Yayınları, İstanbul.
• Morange, Jean, (1998), “İfade Özgürlüğünün Hukuki Esasları”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz) , 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 87- 96.
• Necatigil, Zaim, (1998), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinde Anayasa ve Yönetim Hukuku, Rüstem Kitapevi, Lefkoşa.
• Necatigil, Zaim, (1999), “KKTC’de Hukuk Sistemi”, Kıbrıs Türk Hukuk Dosyası, 2. Baskı, Ankara.
• Ökçesiz, Hayrettin, (1998), “Özgür Düşünmenin Hukuk ve Devlet Felsefesi”, İstanbul, s. 115-126.
• Öktem, Niyazi, (1992-1993), “İletişim Özgürlüğü”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, s. 163-166.
• Palmer, Stephanie, (2000), “Freedom of Information: The New Proposals”, Freedom of Expression and Freedom of Information, (Ed. Jack Beatson – Yvonne Cripps), Oxford University Press, Oxford, s. 249-266.
• Rumpf, Christian, (1993), "Ölçülülük İlkesi ve Anayasa Yargısındaki İşlevi ve Niteliği", Anayasa Yargısı, C.10, Ankara, s. 25-48.
• Sadurski, Wojciech, (2002), İfade Özgürlüğü ve Sınırları, (Çev. M. Bahattin Seçilmişoğlu), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara.
• Sağlam, Fazıl, (2016), Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasa Hukuku Dersleri, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, Lefkoşa.
• Sancar, Mithat, (1994), “Düşünce Özgürlüğü: Asıl Kime?”, Çağdaş Hukuk, s. 19- 25.
• Sancar, Mithat, (1994), “Düşünce Özgürlüğü: Neden?”, Çağdaş Hukuk, s. 8-13.
• Sancar, Mithat, (2000), Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Scanlon, Thomas, (1972), “A Theory of Freedom of Expression”, Philosophy and Public Affairs, Vol. 1, No. 2, s. 204-226.
• Schauer, Frederick, (2002), İfade Özgürlüğü: Felsefi Bir İnceleme, (Çev. M. Bahattin Seçilmişoğlu), Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara.
• Schmitt, Carl, (1985), Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty, Mass: The MIT Press, Cambridge.
• Selçuk, Sami, (1998), “Düşün Özgürlüğü”, Düşünce Özgürlüğü, (Ed. Hayrettin Ökçesiz), , 3. Baskı, HFSA Yayınları, İstanbul, s. 293-314.
• Shiffrin, Steven H., (2011), “Freedom of Speech and Two Types of Autonomy”, Constitutional Commentary, Vol.27, Issue 2, s. 337-345.
• Soysal, Mümtaz, (1997), 100 Soruda Anayasa’nın Anlamı, 11. Baskı, Gerçek Yayınevi, İstanbul.
• Sunay, Reyhan, (2001), İfade Hürriyetinin Muhtevası ve Sınırları, Liberal Düşünce Topluluğu, Ankara.
• Sunstein, Cass, (1995/1996), “Democracy and the Problem of Free Speech”, Publishing Research Quarterly, s.58-72.
• Şenel Alaeddin, “Simgesel Araçlar, Düşünce Özgürlüğü ve Dinsel İdeoloji”, İstanbul, s. 47-65.
• Tanör Bülent- Yüzbaşıoğlu Necmi, (2002), 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Tanör, Bülent, (1969), Siyasi Düşünce Hürriyeti ve 1961 Türk Anayasası, 1. Baskı, Öncü Kitapevi Yayınları, İstanbul.
• Tanör, Bülent, (1994), Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Genişletilmiş 4.Baskı, BDS Yayınları, İstanbul.
• Teziç, Erdoğan, (1990), “Türkiye’de Siyasal Düşünce ve Örgütlenme Özgürlüğü”, Anayasa Yargısı, C.7, Ankara, s. 31-46.
• Turhan, Turgut, (2008), “Tarihsel Bakış Açısıyla Kıbrıs Hukuk Sistemi”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 2, s. 253-286.
• Uygun, Oktay, (1992), 1982 Anayasası’nda Temel Hak ve Özgürlüklerin Genel Rejimi, Kazancı Hukuk Yayınları, İstanbul.
• Volokh, Eugene, (2000), “Freedom of Speech and Information Privacy”, Stanford Law Review, Vol. 52, No.5, s. 1049-1124.
• Waldron, Jeremy, (1999), “The Satanic Verses”, Political Thought, (Ed. Michael Rosen- Jonathan Wolff), Oxford Readers, Oxford, s. 148-151.
• Yayla, Atilla, (2008), “İfade Özgürlüğü Nedir ve Niçin Gereklidir?”, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı 50, s.159-176.