Bireysel başvuru açısından suç şüphelisi olan kişinin yakalanması ve tutulması/gözaltına alınması

Yıl 2015, Cilt: 64 Sayı: 2, 267 - 328, 01.06.2015

Serhat Altınkök

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000001780

Öz

Belirli haller dışında ve yasanın öngördüğü usule uygun olmadan hiç kimse özgürlüğünden yoksun bırakılamaz. Anayasa ve Sözleşme kapsamında özgürlük ve güvenlik hakkı “demokratik bir toplumda” çok büyük bir önem taşımaktadır. Anayasa’nın 19. ve Sözleşme’nin 5. maddelerinde öngörülen “özgürlük hakkı” ile kişinin fiziksel özgürlüğü kastedilmektedir; bu maddenin amacı, hiç kimsenin keyfi olarak özgürlüğünden yoksun bırakılmamasını sağlamaktır. Anayasa’nın 19(3) ve Sözleşme’nin 5(1)(c) bendi gereğince, bir kişi, sadece ceza yargılamaları kapsamında, suç işlediği şüphesiyle yetkili adli merci önüne çıkarılmak üzere tutuklanabilir. Bu makalede bireysel başvuru açısından, suç kavramı, tutma sebeplerinin neler olduğu, makul şüphe kavramı, tutmanın amacı, tutma ve gözaltı koşullarına ilişkin konular incelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Yakalama/tutma/gözaltına alma, makul şüphe, bireysel başvuru, suç ve suç şüphelisi

Arrest/Apprehension and Detention/Custody of a Person Having Committed an Offence from the Point of Individual Application

Öz

No one shall be deprived of his liberty save in the certain cases and in accordance with the procedure prescribed by law. The right to liberty and security is of highest importance in a “democratic society” within the meaning of the Constitution and Convention. In proclaiming the “right to liberty”, Article 19 of the Constitution and Article 5 of the Convention contemplates the physical liberty of the person; its aim is to ensure that no one should be deprived of that liberty in an arbitrary fashion. A person may be detained under Article 19(3) of the Constitution and 5(1)(c) of the of the Convention only in the context of criminal proceedings, for the purpose of bringing him before the competent legal authority on suspicion of his having committed an offence. In this study, the concept of crime, the reasons of arrest, the concept of reasonable suspicion, the purpose of arrest, matters relating to the custody and detention conditions were examined from the point of individual application

Anahtar Kelimeler

Arrest (apprehension)/detention/custody, reasonable suspicion, individual application, crime and crime suspect

Kaynakça

• Altınkök, Serhat. (2012). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Türk İç Hukukunda Özgürlük ve Güvenlik Hakkı. Ankara: Anayasa Mahkemesi Hizmet İçi Eğitim Yayınları (No. 1).
• Altınkök, Serhat. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 35§3(b) Maddesinde Yer Alan Yeni Kabuledilebilirlik Ölçütü: ‘Önemli Zarar’”, AÜHFD, 62(2), s. 349-405.
• Altınkök, Serhat. (2014). Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Bireysel Başvuru Açısından Özgürlük ve Güvenlik Hakkı (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bleichrodt, Edwin. (2006). Right to Liberty and Security. İçinde Pieter Van Dijk, Fried Van Hoof, Arjen Van Rijn ve Leo Zwaak (Eds.), Theory and Practice of the European Convention of Human Rights (4th ed., s. 455- 509). Antwerpen-Oxford: Intersentia.
• Cengiz, Serkan, Fahrettin Demirağ, Teoman Ergül, Jeremy McBride ve Durmuş Tezcan. (2008). İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları [Council of Europe, Türkiye Barolar Birliği]. Ankara: Şen Matbaa.
• Doğru, Osman ve Atilla Nalbant. (2012). İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Açıklama ve Önemli Kararlar [Council of Europe, Yüksel Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Güçlendirilmesi Ortak Projesi] (Cilt I). Ankara: Şen Matbaa, 2012.
• Dutertre, Gilles. (2003). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarından Örnekler [Extraits clés de jurisprudence]. Ankara: Avrupa Konseyi Yay.
• Gözübüyük, Şeref ve Feyyaz Gölcüklü. (2009). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İnceleme ve Yargılama Yöntemi (8. Bs.). Ankara: Turhan Kitapevi.
• Harris, David, Michael O’Boyle ve Colin Warbrick. (2009). Law of the European Convention on Human Rights (2th ed.). Oxford, UK: Oxford University Press.
• Harris, David, Michael O’Boyle, Ed Bates ve Carla Buckley. (2013). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku [Council of Europe, Yüksel Yargı Kurumlarının Avrupa Standartları Bakımından Güçlendirilmesi Ortak Projesi] (1. Bs.). Ankara: Şen Matbaa.
• Karan, Ulaş. (2013). Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı. İçinde Sibel İnceoğlu (Ed.), İnsan Hakları Sözleşmesi ve Anayasa. Ankara: Şen Matbaa.
• Mocavei, Monica. (2010). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 5. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz [Concil of Europe, İnsan Hakları El Kitapları, No: 5]. Ankara: Şen Matbaa.
• Reid, Karen. (2012). A Practitioner’s Guide to the European Convention on Human Rights (4th ed.). UK: Sweet & Maxwell.
• Abdülsitar Akgül/Türkiye, no. 31595/07, 25/6/2013
• Aksoy/Türkiye, no. 21987/93, 18/12/1996
• Alexandr Sokolov/Rusya, no. 20364/05, 4/11/2010
• Ambruszkiewicz/Polonya, no. 38797/03, 4/5/2006
• Anguelova/Bulgaristan, no. 38361/97, 13/6/2002
• Aquilina/Malta [BD], no. 25642/94, 29/4/1999
• Assenov ve Diğerleri/Bulgaristan, no. 24760/94, 28/10/1998
• B./Avusturya, no. 11968/86, 28/3/1990
• Baisuev ve Anzorov/Gürcistan, no. 39804/04, 18/12/2012
• Batı ve Diğerleri, no. 33097/96 ve 57834/00, 3/6/2004
• Belevitskiy/Rusya, no. 72967/01, 1/3/2007
• Belousov/Ukrayna, no. 4494/07, 7/11/2013
• Benham/Birleşik Krallık [BD], no. 19380/92, 10/6/1996
• Berktay/Türkiye, no. 22493/93, 1/3/2001
• Boicenco/Moldova, no. 41088/05, 11/7/2006
• Bora ve Diğerleri/Türkiye, no. 39081/97, 10/1/2006
• Brannigan ve McBride/Birleşik Krallık, no. 14553/89 ve 14554/89, 26/5/1993
• Brogan ve Diğerleri/Birleşik Krallık, no. 11209/84 vd., 28/10/1988
• Cebotari/Türkiye, no. 35615/06, 13/11/2007
• Ciulla/İtalya, no. 11152/84, 22/2/1989
• Çakıcı/Türkiye [BD], no. 23657/94, 8/7/1999
• Dalan Türkiye, no. 38585/97, 7/6/2005
• De Jong, Baljet ve Van den Brink/Hollanda, no. 8805/79 vd., 22/5/1984
• Demir ve Diğerleri/Türkiye, no. 21380/93 vd., 23/9/1998
• Dinç ve Çakır/Türkiye, no. 66066/09, 9/07/2013
• Duinhof ve Duijf/Hollanda, no. 9626/81 ve 9736/82, 22/5/1984
• Engel ve Diğerleri/Hollanda, no. 5100/71 vd., 8/6/1976
• Erdagöz/Türkiye, no. 21890/93, 22/10/1997
• Erdoğan Yağız/Türkiye, no. 27473/02, 6/3/2007
• Eriksen/Norveç, no. 17391/90, 27/5/1997
• Estrikh/Litvanya, no.73819/01, 18/1/2007
• Fedotov/Rusya, no. 5140/02, 25/10/2005
• Fox, Campbell ve Hartley/Birleşik Krallık, no. 12244/86 vd., 27/3/1991
• Gębura/Polonya, no. 63131/00, 6/3/2007
• Giulia Manzoni/İtalya, no. 19298/91, 1/7/1997
• Gusinskiy/Rusya, no. 70276/01, 19/5/2004
• Hacı Özen/Türkiye, no. 46286/99, 12/04/2007
• Hood/Birleşik Krallık [BD], no. 27267/95, 18/2/1999
• İpek ve Diğerleri/Türkiye, no. 17019/02 ve 30070/02, 3/2/2009
• İrlanda/Birleşik Krallık, no. 5310/71, 18/1/1978
• Jėčıus/Litvanya, no. 34578/97, 31/7/2000
• K.-F./Almanya, no. 25629/94, 27/11/1997
• Kandzhov/Bulgaristan, no. 68294/01, 6/11/2008
• Khayredinov/Ukrayna, no. 38717/04, 14/10/2010
• Klass ve Diğerleri/Almanya, no. 5029/71, 6/9/1978
• Korkmaz ve Diğerleri/Türkiye, no. 35979/97, 21/3/2006
• Koster/Hollanda, no. 12843/87, 28/11/1991
• Kurt/Türkiye, no. 24276/94, 25/5/1998
• Labita/İtalya [BD], no. 26772/95, 6/4/2000
• Ladent/Polonya, no. 11036/03, 18/3/2008
• Lawless/İrlanda (no.3), no. 332/57, 1/7/1961
• Leva/Moldova, no. 12444/05, 15/12/2009
• Lukanov/Bulgaristan, no. 21915/93, 20/3/1997
• Lutsenko/Ukrayna, no. 6492/11, 3/7/2012
• M./Almanya, no. 19359/04, 17/12/2009
• Mamedova/Rusya, no. 7064/05, 1/6/2006
• Mancini/İtalya, no. 44955/98, 2/8/2001
• McGoff/İsviçre, no. 9017/80, 26/10/1984
• McKay/Birleşik Krallık [BD], no. 543/03, 3/10/2006
• McVeigh ve Diğerleri/Birleşik Krallık, no. 8022/77 vd., 18/03/1981
• Medvedyev ve Diğerleri/Fransa [BD], no. 3394/03, 29/3/2010
• Menesheva/Rusya, no. 59261/00, 9/3/2006
• Meryem Çelik ve Diğerleri/Türkiye, no. 3598/03, 16/4/2013
• Mogos/Romanya (kk), no. 20420/02, 6/4/2004
• Murray/Birleşik Krallık [BD], no. 14310/88, 28/10/1994
• Nachova ve diğerleri/Bulgaristan [BD], no. 43577/98 ve 43579/98, 6/7/2005
• Nastase-Silivestru/Romanya, no. 74785/01, 4/10/2007
• Nechiporuk ve Yonkalo/Ukrayna, 42310/04, 21/4/2011
• Nevmerzhitsky/Ukrayna, no. 54825/00, 5/4/2005
• Niedbala/Polonya, no. 27915/95, 4/07/2000
• Nielsen/Danimarka, no. 10929/84, 28/11/1988
• Nikolov/Bulgaristan, no. 38884/97, 30/1/2003
• Nuray Şen/Türkiye, no. 41478/98, 17/6/2003
• O’Hara/Birleşik Krallık no. 37555/97, 16/10/2001
• Oral ve Atabay/Türkiye, no. 39686/02, 23/6/2009
• Öcalan/Türkiye [BD], no. 46221/99, 12/5/2005
• Panchenko/Russia, no. 45100/98, 8/2/2005
• Pantea/Romanya, no. 33343/96, 3/6/2003
• Quinn/Fransa, no. 18580/91, 22/3/1995
• Raninen/Finlandiya, no. 20972/92, 16/12/1997
• Rantsev/Kıbrıs ve Rusya, no. 25965/04, 7/1/2010
• Rigopoulos/İspanya (kk), no. 37388/97, 12/1/1999
• Rüzgar/Türkiye, no. 9246/00, 4/5/2006
• Sadak/Türkiye, no. 25142/94 ve 27099/95, 8/4/2004
• Sakık ve Diğerleri, no. 23878/94 vd.,26/11/1997
• Salih Salman Kılıç/Türkiye, no. 22077/10, 5/3/2013
• Sar ve Diğerleri/Türkiye, no. 74347/01, 5/12/2006
• Sarı ve Çolak/Türkiye, no. 42596/98 ve 42603/98, 4/4/2006
• Schiesser/İsviçre, no. 7710/76, 04/12/1979
• Schwabe ve M.G./Almanya, no. 8080/08 ve 8577/08, 1/12/2011
• Sergey Zolotukhin/Rusya, no. 14939/03, 10/2/2009
• Shimovolos/Rusya, no. 30194/09, 21/4/2011
• Skoogström/İsveç, no. 8582/79, 2/10/1984
• Steel ve Diğerleri/Birleşik Krallık, no. 24838/94, 23/9/1998
• Stepuleac/Moldova, no. 8207/06, 6/11/2007
• Süleyman Erdem/Türkiye, no. 49574/99, 19/9/2006
• T.W./Malta [BD], no. 25644/94, 29/4/1999
• T.W./Malta [BD], no. 25644/94, 29/4/1999
• Talat Tepe/Türkiye, no. 31247/96, 21/12/2004
• Talu/Türkiye (kk) no. 2118/10, 4/12/2012
• Tanrıkulu ve Diğerleri/Türkiye, no. 29918/96 vd., 6/10/2005
• Tomasi/Fransa, no. 12850/87, 27/8/1992
• Urtāns/Litvanya, no. 16858/11, 28/10/2014
• Van Der Sluıjs, Zuıderveld ve Klappe/Hollanda, no. 9362/81 vd., 22/5/1984
• Van Droogenbroeck/Belçika, no. 7906/77, 24/6/1982
• Varga/Romanya, no. 73957/01, 1/4/2008
• Vasileva/Danimarka, no. 52792/99, 25/9/2003
• Viorel Burzo/Romanya, no. 75109/01, 12639/02, 30/6/2009
• W./İsviçre, no. 14379/88, 26/01/1993
• Weber/İsviçre, no. 11034/84, 22/5/1990
• Wieser/Avusturya, no. 2293/03, 22/2/2007
• Włoch/Polonya, no. 27785/95, 30/3/2000
• Yaman/Türkiye, no. 32446/96, 2/11/2004
• Zeynep Avcı/Türkiye, no. 37021/97, 06/02/2003
• AYM, E.1963/197, K.1963/166, K.T. 26/6/1963
• AYM, E.1991/8, K.1992/20, K.T. 31/3/1992
• AYM, B. No: 2012/239, 2/7/2013
• AYM, B. No: 2012/1272, 4/12/2013
• AYM, B. No: 2012/849, 4/12/2013
• AYM, B. No: 2013/9894, 2/1/2014
• AYM, B. No: 2013/695, 9/1/2014
• AYM, B. No: 2014/184, 16/7/2014
• AYM, B. No: 2012/1108, 17/7/2014