İDARİ SÖZLEŞMELERDE ÖLÇÜT SORUNU

Yıl 2006, Cilt: 55 Sayı: 2, 181 - 227, 01.09.2006

M. Ayhan Tekinsoy

https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000351

Cited By: 9

Öz

İdari sözleşmeler, idarenin özel hukuk sözleşmelerinden farklı bir hukuksal rejime, kamu hukuku rejimine tabidir. Özel hukuk sözleşmelerinden farklı bir hukuksal kategori oluşturmakla birlikte, hangi sözleşmelerin idari sözleşme sayılacağı ya da sayılması gerektiği tartışmaya açıktır. Bu alanda bir yandan yasal düzenlemelerle sonuca varılmaya çalışılmakta, bir yandan da sözleşmenin niteliğini belirlemek üzere “idari sözleşme ölçütleri” kullanılmaktadır. İdari sözleşme kavram ve rejiminin ortaya çıkış ve gelişiminde Fransız uygulaması önem taşımıştır. Ancak Türk hukukundaki uygulama, önemli farklar içermektedir. İdari sözleşme kategorisinin oluşturulmasında, kamu hizmeti imtiyazının önemli etkisi olmuş ve idari sözleşme kuralları, kamu hizmeti imtiyazından örnek alınarak oluşturulmuştur. Türkiye’de uzunca bir dönem boyunca, imtiyaz dışında bir idari sözleşme uygulamasının olmaması da bu etkiyi güçlendirmiştir. İdari sözleşmelerin belirlenmesinde klasik olarak “kamu hizmeti” ve “özel hukuku aşan şart” ölçütleri kullanılmakla birlikte, bu ölçütlerin yeterli olmadığı açıktır. Sözleşmeyle kurulan ilişkinin niteliğine dayanan bir yaklaşımı belirleyici sayan “özel hukuku aşan rejim” ise bir ölçüt olarak kullanılma açısından basit ve net olmamakla birlikte idari sözleşmenin açıklanmasında daha gerçekçidir. Türk hukukunda kategorik olarak özel hukuk sözleşmesi sayılan kamu ihalelerine ilişkin düzenlemelerin bu tür bir rejimin iyi bir örneği olduğu düşünülebilir. Böylece, idari sözleşmenin algılanmasında sorun doğuran kamu hizmeti imtiyaz sözleşmelerinden kaynaklanan idari sözleşme ölçütlerindeki bulanıklık ortadan kaldırılabilecektir

Anahtar Kelimeler

İdari sözleşme, idarenin özel hukuk sözleşmeleri, kamu hizmeti, imtiyaz, kamu ihalesi

Criterion Problem in Administrative Contracts

Öz

Administrative contracts are subject to a different legal regime from that of private law contracts; that is, public law. There is, however, a disagreement over determining which contracts can or should belong to this group. In general, legal regulations and “administrative contract criteria” are employed to define the nature of the contract. French administrative law practice has been decisive over the birth and development of the concept and regime of administrative contract. However, Turkish law bears significant differences from this tradition. In the Turkish case, public service concession, from which concept the rules of administrative contract have been drawn, plays a significant role. This has been accelerated by the fact that for a long time concession has been accepted as the only form of administrative contract. However, although “public service” and “terms exceeding beyond private law” have been traditionally used in determining administrative contract, these criteria are evidently insufficient. In this respect, albeit lacking in simplicity and clarity, “régime exorbitant” which focuses on the nature of the relationship constituted by the contract is more appropriate in explaining administrative contract. Furthermore, we can also view the regulations regarding public tenders (which according to Turkish law are categorically considered to be private law contracts) as a good example for this. It is thus argued that this approach would consequently eliminate the obscurity which is caused by the adoption of public service concession contracts as the arch-typical model for understanding and defining administrative contract

Anahtar Kelimeler

Administrative contract, private law contracts of administration, public service, concession, public tender

Kaynakça

• AZRAK, Ali Ülkü: “İdari Mukavele Kavramının Teori ve Tatbikattaki Gelişimine Dair Mukayeseli Bir İnceleme”, İÜHFM, C. XXIX, S. 3, 1963.
• AZRAK, Ali Ülkü: “İdari Sözleşmeler ve Uluslararası Tahkim” (bildiri), Türkiye Barolar Birliği Tarafından Düzenlenen Panel, 16 Temmuz 1999, Ankara, s. 26 – 38.
• BALTA, Tahsin Bekir: İdare Hukukuna Giriş, Sevinç Matbaası, Ankara 1968.
• BİLGEN, Pertev: Uyuşmazlık Mahkemesi ve Danıştay İçtihatlarına Göre İdari Sözleşmelerin Kriterleri, İÜHF Yayınları, İstanbul 1970.
• CHAPUS, René: Droit Administratif Général – Tome 1, 11e Edition, Montchrestien, Paris 1997.
• DERBİL, Süheyp: İdare Hukuku, 5.Bası, AÜHF Yayınları, No: 133, Ankara 1959.
• DİNÇER, Güven: “İdarenin Yaptığı Mukavelelerden Doğan İhtilafların Hal Yolları”, DD, Y. 3, S. 8, 1973, s. 18-23.
• DURAN, Lûtfi: “Yap-İşlet-Devret”, Prof. Dr. Muammer Aksoy’a Armağan, SBFD, C. XLVI, No. 1-2, Ocak-Haziran 1991, s. 147-170.
• DURAN, Lûtfi: “Yargıtay’ın Kamu Hukukuna Değgin Son Kararları Üzerine Mülahazalar - III”, AİD, C. 18, S. 4, Aralık 1985, s. 63-82.
• DURAN, Lûtfi: İdare Hukuku Ders Notları, İstanbul Üniversitesi yayınlarından No: 2956, Fakülteler Matbaası, İstanbul 1982.
• FLOGAITÏS, Spyridon: Les Contrats Administratifs, Bibliothèque de Droit Public Européen Volume I, London 1998.
• GÜLAN, Aydın: “Kamu Hizmetinin Dönüştürücü Etkisi Karşısında Tahkimin Geleceği”, Hukuk-Ekonomi Perspektifinden Uluslararası Tahkim ve Kamu Hizmeti, Liberte Yayınları, Ankara 2001, s. 140-154.
• GÜLAN, Aydın: Kamu Mallarından Yararlanma Usullerinin Tabi Olduğu Hukuki Rejim, Alfa Basım Yayım Dağıtım, İstanbul 1999.
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, Güncelleştirilmiş 8. Baskı, İmaj Yayıncılık, Ankara 2003.
• KALTSA, Anastasia – KOURTESI, Thomi: “The Implementation of Private Law Principles in Administrative Contracts”, European Public Law, Volume 6, Issue 3. (Kluwer Law International, 2000)
• KARAHANOĞULLARI, Onur: Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), Turhan Kitabevi, Ankara 2002.
• LAUBADERE, André de - VENEZIA, Jean-Claude - GAUDEMET, Yves: Traité de droit administratif, Tome I, 15e Edition, L.G.D.J., Paris 1999.
• LAUBADERE, André de -MODERNE, Franck -DELVOLVE Pierre: Traité des contrats administratifs, L.G.D.J., Tome Premier, Paris 1983.
• ONAR, Sıddık Sami: İdare Hukukunun Umumî Esasları, 3 Cilt, 3. Bası, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.(C.I; C.II; C.III).
• OSTEN, Necmi: İdarî Mukavele ve Âmme Hizmeti İmtiyazlarının Hukukî Mahiyeti, Arkadaş Basımevi, İstanbul 1938.
• ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, Filiz Kitabevi, İstanbul Ekim 2004.
• PEQUIGNOT, Georges: “Des contrats administratif”, Extrait du JCA (1953), fasc. 500, s. 1-45.
• PREVOST, Jean-François: “A la recherche du critère du contrat administratif (La qualité des contractants)”, R.D.P., 1971, s.817-842.
• RICHER, Laurant: Droit des contrats administratifs, 2e Edition, L.G.D.J., Paris 1999.
• TAN, Turgut: “İdare Hukuku ve Tahkim”, AİD, C. 32, S. 3, Eylül 1999, s. 3-23.
• TAN, Turgut: “İdari Sözleşme Kuramına İlişkin Gözlemler”, Prof. Dr. Turan Güneş’e Armağan, SBFD, C. 50, No. 3-4, Haziran-Aralık 1995, s. 291-309.
• ULUSOY, Ali D.: “Yeni Anayasal Durumda Kamu Hizmeti ve Kamu Hizmetlerinin Görülüş Usulleri Kavramları” Uluslararası Tahkim ve Kamu Hizmeti, Liberte Yayınları, Ankara 2001, s. 1-22.
• Hukuk-Ekonomi Perspektifinden
• ULUSOY, Ali: Telekomünikasyon Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2002.
• VEDEL, Georges: “Remarques sur la notion de clause exorbitante”, L’evolutıon du Droit Public Etudes en l’Honneur d’Achille Mestre, Sirey 1956, s. 527- 561.
• VEDEL, Georges: Droit administratif, 5 e Edition, P.U.F., Paris 1973.
• WEIL, Prosper: “Le critère du contrat administratif en crise”, Mélanges Offerts a Marcel Waline, s. 831-848.
• YAYLA, Yıldızhan: İdare Hukuku I, 2. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul 1990.