Şiddet Tekelinin Tarihsel Gelişimi ve Bugüne Dair Notlar

Yıl 2019, Cilt: 68 Sayı: 1, 57 - 82, 15.04.2019

Emek Bayrak

https://doi.org/10.33629/auhfd.553895

Cited By: 4

Öz

Devletin şiddet araçları üstündeki hakimiyetini ifade eden
şiddet tekeli, modern devletin en belirleyici özelliği olarak görünmektedir.
Tarihsel süreçte onun aldığı biçimler, üretim biçimlerine göre değişmiştir.
Ortaçağ öncesi dönemde, farklı devlet biçimlerine göre şiddet araçları üstünde
kurulan hakimiyet de değişmiştir. Ancak farklılıklara rağmen, bunun sınırlı bir
hakimiyete karşılık geldiği söylenebilir. Feodal üretim ilişkilerinin hakim olduğu
ve siyasi iktidarın bölündüğü Ortaçağsa, şiddet tekelinin zayıf olduğu bir
dönemi işaret etmektedir. Feodal düzenin çöküşü ve yerini kapitalist üretim
biçiminin almasıyla, siyasal yapı da dönüşmüştür. Modern devletin ortaya
çıktığı bu yeni dönemde, siyasal iktidar merkezileşmiş ve şiddet araçları
üstünde tekel kurulmuştur. Bu, zamana yayılan bir süreçte olmuştur. Çünkü
şiddetin özel aktörlerce kullanımı, modern devletin doğuşuyla birlikte de devam
etmiştir. Fakat devletin kendi şiddet araçlarını inşa etmesiyle birlikte şiddet
tekeli kurulmuştur. Bugünse küreselleşme süreci ve onun etkileri
tartışılmaktadır. Küreselleşme olarak isimlendirilen süreç, devletin yapısını
ve işlevlerini değiştirmektedir. Bu değişimden, şiddet tekeli de etkilenmektedir.
Süreçle birlikte, modern devlet öncesinde olduğu gibi şiddetin özel tedariki
yine gündemdedir. Böyle bir değişimin nasıl okunması gerektiği konusuysa
tartışmalıdır. Bu, şiddet tekelinde bir aşınma mıdır yoksa devlete destek
ikincil bir güçle şiddet araçları daha mı güçlenmekte midir? Çalışmada, bu
tartışmalara da yer verilecek ve şiddet tekelinin küreselleşmeyle birlikte
aldığı görünüm değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Şiddet Tekeli, Feodal Devlet, Modern Devlet, Küreselleşme, Güvenliğin Özelleştirilmesi

Historical Development of Monopoly of Violence and Notes for Today

Öz

Monopoly of violence, which implies the authority of the
state over means of violence, is seen as the most distinctive feature of the
modern state. Forms of monopoly of violence have been changed according to
modes of production. In pre-medieval era, the authority over means of violence
was changed according to different forms of governances. Despite differences,
one can claim that such an authority refers to a limited sort of authority. The
Middle Ages, which was saturated by feudal means of production and in which the
political power was divided, indicated a period of weak monopoly of violence.
With the collapse of feudal order and its replacement with the capitalist mode
of roduction, political structure was also transformed. In this new era in
which the modern state appeared, political power became centralized and built a
monopoly over means of violence. That happened not overnight but in a spreading
period of time. Because the use of monopoly of violence by specific actors
continued after the birth of the modern state. But as with the state’s creating
its own means of violence, the monopoly of violence was built. Today,
globalization process and its effects are being discussed. Globalization
process has been changing the structure of the state and its functions.
Monopoly of violence is also being affected by this change. With this process,
the private supply of monopoly of violence is again on the front burner, as it
was before the modern state. But the issue of how to read this change is open
to debate. Is it an abrasion of monopoly of violence or, with a secondary power
underpinning the state, are means of violence becoming more powerful? In this
study, such debates are going to be treated and the appearance that means of
violence has gained with the globalization will be assessed.

Anahtar Kelimeler

Monopoly of Violence, Feudal State, Modern State, Globalization, Privatization of Security

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali, Köker, Levent, İmparatorluktan Tanrı Devletine, 5.b., Anakra: İmge Kitabevi, 2004
• Berktay, Halil, Tarihçi Gözüyle” Şiddetin Tarihi” Üzerine Bir Söyleşi, Cogito, Sayı: 6-7 Kış-Bahar, 5.b, 1996
• Bloch, March, Feodal Toplum, Çev: Mehmet Ali Kılıçbay, 4.b., Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2005
• Dericiler, Özge Yücel, Sosyal Haklar ve İnsan Hakları Hukuku Çerçevesinde Devletin Yükümlülükleri: Refah Devletinin Krizi Ekseninde Bir İnceleme, 1.b., İstanbul: XII. Levha Yay., 2014
• Dölek, Çağlar, “Özel Güvenlik ve Kapitalist Devletin Dönüşümü: Türkiye Üzerine Eleştirel Notlar”, Praksis Dergisi, Sayı:23, 2010
• Engels, Friedrich, Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni, Çev: Kenan Somer, 13.b., Ankara: Sol Yay., 2005
• Giddens, Anthony Modernliğin Sonuçları, Çev: Ersin Kuşdil, 3.b., İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2004
• Giddens, Antony, Ulus Devlet ve Şiddet, Çev: Cumhur Atay, 1.b., İstanbul: Devin Yayıncılık, 2005
• Grimm, Dieter “The State Monopoly of Force”, International Handbook of Violence Research, Ed: Wilhelm Heitmeyerand John Hagan, Kluwer Academic Publishers, United States of America, 2005
• Göze, Ayferi, Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 7.b., İstanbul: Beta Yayınevi, 1995
• Gül, Songül Sallan, Sosyal Devlet Bitti, Yaşasın Piyasa!, İstanbul: Etik Yayınları, 2004
• Elias, Norbert, Uygarlık Süreci C.2, Çev: Erol Özbek, 2.b., İstanbul: İletişim Yayınları, 2004
• Habermas, Jürgen Küreselleşme ve Milli Devletlerin Akîbeti, İstanbul: Bakış Yayınları, 2002
• Hobbes, Thomas, Leviathan, Çev: Semih Lim, 6.b., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2007
• Jachtenfuchs, Markus, The Modern Territorial State: Limits to Internationalization of the State’s Resources 2 The monopoly of legitimate force: denationalization, or business as usual?, European Review, Vol. 13, Supp. No. 1, 2005
• Jessop, Bob, “Poulantzas'ın Özgünlüğü, Mirası, Güncelliği”, Hegemonya, Post-Fordizm ve Küreselleşme Ekseninde Kapitalist Devlet, Der: Alev Özkazanç, Betül Yarar, 1.b., İstanbul: İletişim Yayınları, 2005
• Leander, Anna, Globalisation and the State Monopolyon the Legitimate use of Force, Political Science Publications, No.7, 2004
• Machiavelli, Niccola, Prens, Çev: Işıtan Gündüz, 2.b., İstanbul: Morpa Yayınları, 2004, s.87-93
• Marx, Karl, Yahudi Sorunu, 1.b., Ankara: Sol Yayınları, 1997
• Mandel, Ernset, Lev Troçki’nin “Faşizme Karşı Mücadele” Lev Troçki, Faşizme Karşı Mücadele, Çev: Orhan Koçak-Orhan Dilber, 3.b., İstanbul: Yazın Yayıncılık, 1998
• Neocleous, Mark, Toplumsal Düzenin İnşası ve Polis Erkinin Eleştirel Teorisi, Çev: Ahmet Bekmen, 1.b., İstanbul: h2o kitap, 2013
• Neocleous, Mark, Security, Commodity, Fetishism, Critique: Journal of Socialist Theory, Vol. 35, No. 3, December
• Ohmae, Kenichi, “The Rise of the Region State”, Foreign Affairs, C.72,2, 1993
• Paker, Evren Balta, Küresel Güvenlik Kompleksi Uluslararası Siyaset ve Güvenlik, 1.b., İstanbul: İletişim Yay., 2012
• Pierson, Christopher, Modern Devlet, Çev: Dilek Hattatoğlu, 1.b., İstanbul: Çiviyazıları, 2000
• Poggi, Modern Devletin Gelişimi Sosyolojik bir Yaklaşım, Çev: Şule Kut, Binnaz Toprak, 1.b.,İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları,1991
• Poulantzas, Nicos Faşizm ve Diktatörlük, Çev: Ahmet İnsel, 1.b., İstanbul: İletişim Yayınları, 2004
• Poulantzas, Nicos, Devlet, İktidar, Sosyalizm, Çev:Turhan Ilgaz, 1.b.,Ankara: Epos Yayınları, 2006
• Sancar, Mithat, Devlet Aklı Kıskacında Hukuk Devleti, 3.b., İstanbul: İletişim Yayınları, 2004
• Sancar, Mithat, “Kalıcı global olağanüstü hal”, Birikim, Sayı: 151, 2001 Sancar, Mithat, “Şiddet, Şiddet Tekeli ve Demokratik Hukuk Devleti”, Doğu Batı Dergisi, Sayı:13 2001
• Savran, Sungur, “Küreselleşme mi, Uluslararasılaşma mı?, Sınıf Bilinci, S.16, Kasım 1996
• Savran, Sungur , Kod Adı Küreselleşme 21.Yüzyılda Emperyalizm, 2.b., İstanbul: Yordam Kitap, 2011
• Singer, Peter W., “The Rise of the Privatized Military Industry and Its Ramications for International Security”, International Security, Vol. 26, No. 3, Winter, 2001-2002
• Şaylan, Gencay, Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi, 2.b., Ankara: İmge Kitabevi, 2003
• Şenel, Alâeddin, Siyasal Düşünceler Tarihi, 6.b., Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1996
• Schulze, Hagen, Avrupa’da Ulus ve Devlet, Çev: Timuçin Binder, İstanbul: Literatür Yay., 2005
• Tilly, Charles, Zor, Sermaye ve Avrupa Devletlerinin Oluşumu, 1.b., Ankara: İmge Kitabevi, 2001
• Vilas, Carlos M., “Küreselleşmeye Dair Altı Yanlış Görüş”, Çev.Yeşim Özben-Hakan Arslan, Özgür Üniversite Forumu Dergisi, S.1, Ekim-Kasım-Aralık 1997
• Wallerstein, Immanuel, Bildiğimiz Dünyanın Sonu Yirmi Birinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim, Çev: Tuncay Birkan, 1.b., İstanbul: Metis Yay, 2000
• Weber, Max., Politics as a Vocation, in H.H. Gerth and C. Wright Mills, eds.From Max Weber: Essays in Sociology, Oxford University Press., 1946
• Wood, Ellen Meiksins, Kapitalizm demokrasiye karşı tarihsel maddeciliğin yeniden yorumlanması, Çev: Şahin Artan, 1.b., İstanbul: Yordam Kitap, 2008
• Wulf, Herbert, “Challenging the Weberian Concept of the State: The Future of the Monopoly of Violence”, ACPACS Occasional Paper Number 9, December 2007
• Elektronik Kaynakça
• David Garland, The Cultur of Control Crime and Social Order in Contemporary Society, http://www.antoniocasella.eu/nume/Garland_control_2001.pdf, Erişim Tarihi: 23.01.2019