İsviçre Medeni Kanununun Yurtlarda veya Bakım Kurumlarında Kalan Ayırt Etme Gücü Bulunmayan Kişiler Hakkındaki Hükümleri ve Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Cilt: 68 Sayı: 1, 213 - 240, 15.04.2019

Hülya İmamoğlu

https://doi.org/10.33629/auhfd.553986

Cited By: 1

Öz

İleri yaşta önemli zihinsel
hastalıklara maruz kalarak ayırt etme gücünü kaybeden, bu yönde bakım, ilgi ve
desteğe şiddetle ihtiyaç duyan özellikle yaşlı kişilerin korunması, güncel
hukuki meseleler arasındadır. İsviçre Medeni Kanununun vesayete ilişkin
hükümlerinde 2008 yılında yapılan değişiklikle, yurtlarda veya bakım
kurumlarında kalan ayırt etme gücü bulunmayan kişilerin korunması amacıyla
uygulanması zorunlu, sözü edilen kişilerin hukuki durumlarını belirli açılardan
iyileştirmeye yönelik bir düzenleme getirilmiştir. Bu yönde ayırt etme gücü
bulunmayan kişi ile kurum arasındaki bakım sözleşmesinin asgari içeriği, ayırt
etme gücü bulunmayan kişinin temsili, ayırt etme gücü bulunmayan kişinin
kişiliğinin korunması, bu bağlamda hareket özgürlüğünün sınırlanmasının şartları,
ilgili kurumların denetimi ve ilgili kurumların kararlarına karşı yasal başvuru
yolları hakkında önemli hükümler öngörülmüştür. Sözü edilen hükümler, ayırt
etme gücü bulunmayan kişi ile kurum arasındaki hukuki ilişkiye şeffaflık
sağlanması ve ayırt etme gücü bulunmayan kişinin kişiliğinin korunması yönünden
dikkate değerdir.

Türkiye’de ayırt etme gücü
bulunmayan erişkinlerin ihtiyaç duyduğu bakım ve desteğin sağlanması, özellikle
yaşlı ve engelliler bakımından 2828 sayılı ve 24.05.1983 tarihli Sosyal
Hizmetler Kanunu ve bu Kanuna dayanarak çıkarılan çeşitli Yönetmelikler
çerçevesinde düzenlenmiştir. Türk hukukundaki düzenlemelerin isabetli yönleri
bulunmakla birlikte, ilgili mevzuat genel olarak değerlendirildiğinde
bütünlükten uzak bir görünüş sergilemektedir. Özellikle ilgili sosyal hizmet
kuruluşlarında kalan kişilerin etkili bir biçimde korunmasını sağlayacak
açıklıkta hükümler bulunmamaktadır. Türk hukukunda bakıma ihtiyaç duyan
erişkinlerin, özellikle bunama vb. hastalıklardan muzdarip ileri yaştaki kişilerin
hukuki durumu, güncel bir bakış açısıyla, bütünlük gösterecek şekilde yeniden
düzenlenmelidir. Bu süreçte İsviçre hukukundaki düzenlemenin ve bu konudaki
bilimsel görüşlerin dikkate alınması da yararlı olur. 

Anahtar Kelimeler

Ayırt etme gücü, bakım kurumu, bakım sözleşmesi, kişilik hakkı, hareket özgürlüğü

The Provisions of the Swiss Civil Code Regarding Persons Who Are Incapable of Discernment that Stay in Dormitories or Care Institutions and its Evaluation from a Turkish Legal Perspective

Öz

The protection of elderly persons especially,
who are no longer capable of discernment due to significant mental illnesses at
advanced ages and who, therefore strongly require attention and support, is
among the topical legal issues. With the changes made in 2008 in the Swiss Civil
Code regarding its provisions relating to guardianship, a regulation, the
application of which is mandatory, has been put in place in order to improve
the legal statuses of and protect the persons who are not capable of
discernment, that stay in dormitories or care institutions. In this regard
certain provisions have been provided; such as the minimum content of the care
contract between the institution and the person who is incapable of
discernment, the protection of the personality and the representation of the
person that is incapable of discernment, the restriction of the freedom of
movement, auditing of the relevant institutions and the legal remedies against
the decisions of these institutions. These provisions are noteworthy in the
sense that they provide transparency for the legal relationship between the
institution and the person that is incapable of discernment and the protection
of the personality of such person.

In Turkey, the provision of care and support
for adults that are not capable of discernment, especially for the elderly and
the disabled, is regulated with the Law on Social Services numbered 2828 and
dated 24.05.1983 and various Regulations related therewith. Although the
relevant regulations of Turkish law has well-directed points, the legislation
in general seems to lack coherence. In particular, there are no explicit
provisions that effectively protect the persons staying in the relevant social
services institutions. The legal status of adults that require care, especially
the elderly people suffering from illnesses such as dementia, should be
coherently re-regulated with a modern perspective. Taking the regulations in
Swiss law and the scientific views into consideration in this process would be
beneficial.  

Anahtar Kelimeler

Discernment, care institutions, care contract, personal right, freedom of movement

Kaynakça

• Bernhart, Christof: Handbuch der fürsorgerischen Unterbringung, Basel 2011.
• Biderbost, Yvo: Der neue Erwachsenenschutz im Überblick, SJZ 2010, s. 309- 320.
• Boente, Walter: ZK- Zürcher Kommentar, Der Erwachsenenschutz, Art. 360- 387 ZGB, Zürich 2015.
• Breitschmid, Peter: CHK- Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Personen- und Familienrecht inkl. Kindes- und Erwachsenenschutzrecht, Art. 1- 456 ZGB, 2. Auflage, Zürich 2012.
• Büchler, Andrea: Schweizerisches Zivilgesetzbuch und Nebenerlasse, 4. Auflage, Basel 2012.
• Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan: Türk Özel Hukuku, Cilt II, Kişiler Hukuku, 18. Baskı, İstanbul 2017.
• Fassbind, Patrick: OFK- Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, 3. Auflage, Zürich 2016.
• Geiser, Thomas: Demenz und Recht, Regulierung – Deregulierung, ZVW 2003, s. 97- 114.
• Hausheer, Heinz/Geiser, Thomas/Aebi-Müller, Regina E.: Das neue Erwachsenenschutzrecht, 2. Auflage, Bern 2014.
• Hotz, Sandra: Der Betreuungsvertrag, FamPra.ch 2016, s. 815- 873.
• Leuba, Audrey/Vaerini, Micaela: FamKomm, Erwachsenenschutz, Bern 2013.
• Meili, Andreas: Zivilgesetzbuch I, Art. 1- 456 ZGB, 5. Auflage (Hrsg. Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Geiser, Thomas), Basel 2014- 2015.
• Mösch Payot, Peter: Das Neue Erwachsenenschutzrecht, Einführung und Kommentar zu Art. 360 ff. ZGB, Bern 2011.
• Oğuzman, M. Kemal/Seliçi, Özer/Oktay- Özdemir, Saibe: Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), 15. Baskı, İstanbul 2015.
• Öztan, Bilge: Medeni Hukukun Temel Kavramları, 42. Bası, Ankara 2017.
• Schmid, Hermann: Erwachsenenschutz, Kommentar zu Art. 360- 456 ZGB, Zürich 2010.
• Steck, Daniel: Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch I, Art. 1- 456 ZGB, 5. Auflage (Hrsg. Honsell, Heinrich/Vogt, Nedim Peter/Geiser, Thomas), Basel 2014- 2015.
• Tuor, Peter/Schnyder, Bernhard/Schmid, Jörg/Jungo, Alexandra: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 14. Auflage, Zürich 2015.
• Yavuz, Cevdet/Erlüle, Fulya/Topuz, Murat: Yeni Vesayet Hukukuna Doğru: Yetişkinlerin Korunması Hukuku (İsviçre Örneği), İstanbul 2017.