ÖZEL HUKUK SORUNLARININ ÇÖZÜMÜNDE ROMA HUKUKUNA DAYANAN TEMELLERDEN UZAKLAŞILMASININ SONUÇLARI

Yıl 2020, Cilt: 69 Sayı: 2, 759 - 791, 28.12.2020

İpek Sevda Söğüt

https://doi.org/10.33629/auhfd.848712

Öz

Bu çalışma ile, özel hukuk sorunlarının çözümünde, temeli Roma Hukukuna dayanan ve günümüzde de geçerli olan hukuki prensiplerden uzaklaşıldığında, yargı kararlarında nasıl hatalı sonuçlar doğurabileceği ortaya konulmaya çalışılacaktır. Bu bağlamda ele alınan özel hukuk sorununun çözümünde etkili olan olan, borçlandırıcı hukuki muamele ve tasarruf muamelesi ayırımı ve bu ayırıma bağlanan hukuki sonuçlar, nisbi hak-ayni hak ayırımını ortaya koyan ve kökenini Roma Hukukunda bulan özel hukukun temel yapı taşıdır ve Kara Avrupası hukuk sisteminde yer alan tüm hukuklar açısından halen geçerli hukuki müesseselerdir. Bu ayırımın önemini tekrar ortaya koyma ihtiyacı; Yargıtay’ın vermiş olduğu «Birden Fazla Satış Vaadinde Tarih Sırası» başlıklı kararı ile bu yönde vermiş olduğu diğer kararlarında, ilgili hukuki muamele ayırımını, bu ayırıma bağlanan hukuki sonuçları ve borç ilişkisinin nisbiliği prensibini, esaslı şekilde yanlış değerlendirmesinden kaynaklanmıştır. Konuya ilişkin olarak; Yargıtay’ın kararına konu olan özel hukuk sorunu, mülkiyetin devrini konu alan sözleşmelerde, tasarruf muamelesi ve borçlandırıcı muamele ayırımının önemi, borçlandırıcı hukuki muamelenin tasarruf muamelesinin geçerliliğine etkisi, tasarruf muamelesinin borçlandırıcı hukuki muamelenin geçerliliğine etkisi, her iki hukuki muamele arasındaki farklar ve son olarak, borç ilişkisinin nisbiliği prensibi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tasarruf Muamelesi, Borçlandırıcı Muamele, Satış Vaadi Sözleşmesi, Borç İlişkisinin Nisbiliği, Hukuki Muamele, Taşınmaz, Roma Hukuku

Consequences of Digressing from the Principles that Based on Roman Law in the Solution of Private Law Problems

Öz

In this study, when we digress from the legal principles, which are based on Roman Law and still valid today, in the solution of private law problems, it will be tried to put forward how it may cause wrong results in judicial decisions. The distinction between promissory transactions and act of disposal, which is effective in the solution of the private law problem discussed in this context, and the legal consequences attached to this distinction, are essential issues of private law which establishes the distinction of personal rights and real rights which originates in Roman law and still valid legal institutions, in terms of civil law. The need to demonstrate the importance of this distinction; The decision of the Court of Appeals entitled «The Date Order of More Than One Preliminary Contracts of Sales» and other decisions taken in this direction, stemmed from the fundamental misinterpretation of the distinction of legal transactions and its’ legal consequences and the relativity principle of obligatio. Regarding the subject; the issue of private law subject to the decision of the Supreme Court of Appeals, the importance of the distinction between promissory transactions and act of disposal in the contracts concerning transfer of property, the effect of promissory transactions on the validity of act of disposal, the effect of act of disposal on the validity of promissory transactions and finally, the differences between these two legal transactions and the relativity principle of obligatio will be emphasized.

Anahtar Kelimeler

Act of Disposal, Promissory Transactions, Preliminary Contracts for Sale, Relativity Principle of Obligatio, Transactions, Immovables, Roman Law

Kaynakça

• ANTALYA, O. Gökhan: Eşya Hukuku, Giriş-Temel Kavramlar-Genel İlkeler, Cilt 1, Legal Yayınevi, İstanbul 2018.
• AYİTER, Kudret: Medeni Hukukta Tasarruf Muameleleri, Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını No: 28-10, Ankara 1953.
• BERKİ, Şakir: “Roma’da Ayni Haklar”, AÜHFD, 5(1-4), 1948, s. 321-375.
• BÜYÜKAY, Yusuf: Roma Borçlar Hukukunda Hata, Yetkin Yayınları, Ankara 2007.
• ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Eşya Hukuku, Der Yayınevi, İstanbul 2018.
• ERDOĞMUŞ, Belgin/TAHİROĞLU, Bülent: Roma Hukuku Pratik Çalışmaları – Meseleleri, Der Yayınevi, İstanbul 2014.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin Yayınevi, Ankara 2019.
• HAMAMCIOĞLU VARDAR, Gülşah: Medeni Hukuk’ta Tasarruf İşlemi Kavramı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
• HATEMİ, Hüseyin: Medeni Hukukta Tasarruf İşlemi Kavramı, (Yazar: HAMAMCIOĞLU VARDAR, Gülşah), Sunuş Yazısı, (Yazar: HAMAMCIOĞLU VARDAR, Gülşah), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul 2014.
• HATEMİ, Hüseyin/GÖKYAYLA, Emre: Borçlar Hukuku-Genel Bölüm, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2017.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Eşya Hukuku, (Eşya), Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
• KARADENİZ ÇELEBİCAN, Özcan: Roma Hukuku, Tarihi Giriş-Kaynaklar-Genel Kavramlar-Kişiler Hukuku-Hakların Korunması, (Roma Hukuku), Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
• KARAOSMANOĞLU CANBAZ, Ayşe Tuba: Roma Hukukunda ve Türk Hukukunda Alım Satım Aktinde Satıcının Ayıba Karşı Tekeffül Borcu, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Özel Hukuk (Roma Hukuku) Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Programı, Ankara 2008.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip/HATEMİ, Hüseyin/SEROZAN, Rona/ARPACI, Abdülkadir: Borçlar Hukukuna Giriş-Hukuki İşlem-Sözleşme, Filiz Kitabevi, İstanbul 2017.
• KOSCHAKER, Paul/AYİTER, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No:39, İzmir 1993.
• OĞUZ, Arzu: “Roma Hukuku’nda Mülkiyetin Devir İşlemlerinden Biri Olan Traditio’nun Sebebe Bağlılığı (Iusta Causa Traditionis)”, AÜHFD, 47(1-4), 1998, s. 49-83.
• OĞUZMAN, Kemal/ SELİÇİ, Özer/ OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2018.
• OĞUZMAN, M. Kemal/BARLAS, Nami: Medeni Hukuk, Giriş, Kaynaklar, Temel Kavramlar, Vedat Yayınevi, İstanbul 2018.
• ÖZMEN, Etem Sabâ/ YÜCE, Melek: “Taşınmaz Satış Vaadlerinde Tarih Önceliğine Üstünlük Tanıyan Yargıtay Kararlarına İlişkin Düşünceler”, Prof.Dr.Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü Armağanı, Beta Basım Yayın, İstanbul 2001, s. 952-988.
• SAPANOĞLU, Süleyman: Tapu İptali ve Tescil Davaları, Adalet Yayınevi, Ankara 2019.
• SCHWARZ, Andreas B.: Borçlar Hukuku Dersleri, (çev. DAVRAN, Bülent), 1.Cilt, İstanbul Üniversitesi Yayınları No: 345, Hukuk Fakültesi No: 75, İstanbul 1948.
• SEROZAN, Rona: “Taşınır Eşya Mülkiyetinin Devrinde: Ayni Tasarruf Sözleşmesinin Borçlanma Sözleşmesinden Ayrılığı ve Soyutluğu”, Prof.Dr.Tahir Çağa’nın anısına Armağan, Beta Yayınevi, İstanbul 2000, s. 397-413.
• SUNGURBEY, İsmet: Kişisel Hakların Tapu Kütüğüne Şerhi, Sermet Matbaası, İstanbul 1963.
• TAHİROĞLU, Bülent: Roma Borçlar Hukuku, Der Yayınları, İstanbul 2016.
• TAHİROĞLU, Bülent/ ERDOĞMUŞ, Belgin: Roma Hukuku Dersleri, Der Yayınları, İstanbul 2018.
• TEKİNAY, Selahattin Sulhi/AKMAN, Sermet/ BURCUOĞLU, Haluk: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Filiz Kitabevi, İstanbul 1993.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, (Lügat), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1983.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku, Ders Notları, Usul Hukuku, Borçlar Hukuku, Eşya Hukuku, Miras Hukuku, (Ders Notları), İstanbul 2010.
• UMUR, Ziya: Roma Hukuku, Eşya Hukuku-Ayni Haklar, (Eşya), Filiz Kitabevi, İstanbul 1983.
• ÜÇER, Mehmet: Roma Hukukunda ve Karşılaştırmalı Hukukta Sözleşmelerin Kısmi Butlanı, Yetkin Yayınları, Ankara 2013.
• VON TUHR, Andreas: Borçlar Hukuku 1-2, (çev. EDEGE, Cevat), Gözden geçirilmiş 2.Bası, Ankara 1983.
• VON TUHR, Andreas: “İsviçre Hukukuna Göre Mülkiyetin Devri”, (çev. AYİTER, Kudret), AÜHFD, 3, 1948, s. 633-646.
• VON TUHR, Andreas: “İsviçre Hukukuna Göre Mülkiyetin Devri”, (çev. AYİTER, Kudret), AÜHFD, 4, 1948, s. 154-166.