İDARİ YARGILAMA USULÜNDE YENİ VE ÖZEL BİR YETKİ KURALI: ASKERİ HİZMETE İLİŞKİN UYUŞMAZLIKLARIN BÖLGE İDARE MAHKEMESİNİN BULUNDUĞU YERDEKİ İDARE MAHKEMESİNDE GÖRÜLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 72 Sayı: 2, 447 - 501, 07.07.2023

Celâl Işıklar

https://doi.org/10.33629/auhfd.1168071

Öz

İdari Yargılama Usul Kanunu’nun (İYUK) 20/C maddesinin birinci fıkrasına 30.6.2022 tarih ve 7415 sayılı Kanunla özel bir yetki kuralı eklenmiştir. Bu kurala göre, anılan maddede öngörülen “uyuşmazlıkların çözümünde ilgilinin görev yaptığı yerin idari yargı yetkisi yönünden bağlı olduğu bölge idare mahkemesinin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi yetkilidir.” Bu kural, Millî Savunma Bakanlığı kadrolarında çalışan kamu görevlileri ile yükümlü askerleri ilgilendiren ve askerî hizmete ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanacaktır. Bu yeni ve istisnai kural, İYUK’da mevcut genel ve özel yetki kurallarına (m.32-37) göre önceliklidir. Yâni eğer maddede belirtilen hâl ve şartlar varsa yetkili mahkeme ilgilinin “görev yaptığı yer” esasına göre belirlenecektir. Buna göre, ilgili kişinin görev yaptığı yer, atandığı yeni idari birimde göreve başlamışsa bu sonraki görev yeridir. Kişi çıkarma, emeklilik ve benzeri sebeplerle kurumdan temelli ayrılmışsa son çalıştığı yerdir. Bundan başka geçici görevlendirmelerde geçici olarak bulunulan birimdir. Kural hem iptal davaları ve tam yargı davaları için geçerlidir. Ancak yargı kararlarının uygulanmaması hâlinde İYUK m.28 hükmü uygulanmaya devam edilecektir. Bazı durumlarda iptal davası ile tam yargı davasında farklı mahkemeler yetkili olabilecektir. Bu kuralla söz konusu uyuşmazlıklara bakacak yetkili mahkemelerin sayısı dokuza indirilmiştir. Bundan maksat uygulama ve karar birliğini sağlamaktır. Ancak mahkemeler davacılara uzak ise yargılama masrafları ve süresi artabilir.

Anahtar Kelimeler

Yetki kuralları, Yetkili idare mahkemesi, İYUK m.20/C-1, İlgilinin Görev yaptığı yer, Millî Savunma Bakanlığı kadrolarında çalışan kamu görevlileri ile yükümlü askerler, Askeri hizmete ilişkin uyuşmazlık.

Kaynakça

• Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer ve Cemil Kaya. İdari Yargılama Hukuku. 6.Baskı. Ankara: Savaş Yayınevi, 2021.
• Anadolu, Kerim. İdari Yargıda Görev ve Yetki. Ankara: Kendi Yayını, 2003.
• Arslan, Ramazan, Ejder Yılmaz, Sema Taşpınar Ayvaz ve Emel Hanağası. Medeni Usul Hukuku. 5.Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
• Arslan, Zehreddin ve diğerleri. Açıklamalı İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu. 2. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2020.
• Aydemir, İsa.“İdari Yargılama Usulünde Yetki Kuralları”. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2007.
• --------. “Kamu Görevlileri İle İlgili Davalarda Yetki Kuralları”. Terazi Hukuk Dergisi, 6, no. 59 (Temmuz 2011): 44-48.
• Bal, Yakup, Mustafa Karabulut ve Yahya Şahin. İdari Yargılama Usulü ile ilgili Danıştay 10. Dairesinin Seçilmiş Kararları. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2003.
• Berk, Kahraman. İdari Yargılama Usulü Kapsamında İlk İnceleme. İstanbul: Alfa Yayınları, 2008.
• Bilgin, Hüseyin. İdari Davalar ve Çözüm Yolları. 2. Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2018.
• Candan, Turgut. Açıklamalı İdari Yargılama Usulü Kanunu. 4.Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2011.
• Coşkun, Sabri ve Müjgan Karyağdı. İdare Yargılama Usulü. Ankara: Seçkin Yayınevi. 2001.
• Çağlayan, Ramazan. İdari Yargılama Hukuku. 13. Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2021.
• Çokar, Zühal. “Genel Olarak Görev ve Yetki Konusu”. İdare Hukuku Ve İlimleri Dergisi 6, No. 1-3 (Aralık 1995): 43-64.
• Demirkol, Selami ve Zuhal Bereket Baş. Teori ve Pratikte İdari Yargıda Dava Açma ve Davaların Takip Usulü. 2.Baskı. İstanbul: Beta Yayınları, 2001.
• Derdiman, R Cengiz. İdari Yargının Genel Esasları, 3. Baskı. Bursa, Aktüel Yayınları, 2014.
• -----. Kamu görevlilerine İlişkin İdari Davalarda Yetki Belirsizlikleri, Hukuki Yaklaşım Sitesi, Erişim 15 Temmuz 2022, https://www.hukukiyaklasim.com/makaleler/idari-yargida-yetki-belirsizlikleri/#_ftn1.
• Ergen, Cafer. İdari Yargılama Usulü Kanunu Şerhi. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2008.
• Esin, Yüksel. Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları – Esas. Ankara: Kendi Yayını, 1976.
• Gözübüyük, A. Şeref, Yönetsel Yargı. 26. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
• Gözübüyük, A. Şeref ve Güven Dinçer. İdari Yargılama Usulü Kanunu. 2. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 1999.
• Gözübüyük, A. Şeref ve Turgut Tan. İdari Yargılama Usulü, 2. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 1999.
• Gümüşay, Gürbüz. “Askeri İdari Yargının Görev Alanı.” Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, 2007.
• Gürbüz, Reşit. İdari Yargılama Hukuku. 3. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, Ankara 2020.
• Işıklar, Celâl. “Askerlik Yükümlülüklerinden Doğan Uyuşmazlıkların Yargısal Denetiminde Görev.” Ankara Barosu Dergisi 62, no.2., (2011): 139-170. (Görev)
• --------. Türkiye’de Askerlik Usulleri Ve Askerlik İşlemlerine İlişkin İdari Ve Adli Davalar. Ankara: Adalet Yayınevi, 2011. (Askerlik Usulleri)
• --------. “İdari Yargılama Usulü Kanunu’na 24.06.2021 Tarih ve 7329 Sayılı Kanunla Eklenen 20/C Maddesi Hükümlerinin Değerlendirilmesi”. AHBVÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 26, no.1 (Ocak 2022): 347-398. (İYUK m.20/C)
• Kalabalık, Halil. İdari Yargılama Usulü Hukuku, 16.Baskı. Ankara: Seçkin Yayınevi, 2022.
• Kaplan, Gürsel. “İdari Yargı Yerlerinin Yetkisinin Kamu Düzeninden Sayılmasının Yol Açtığı Olumsuz Sonuçlar ve Çözüm Önerileri Hakkında Bir İnceleme”. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, 23, Kitap1 (2008): 39-78. (Bir İnceleme)
• ------. Kaplan, Gürsel. İdari Yargılama Hukuku, 3.Baskı. Bursa: Ekin Kitabevi, 2018.
• Karavelioğlu, Celal. İdari Yargılama Usulü Kanunu. Cilt II. 5. Baskı. Ankara: Kendi Yayını, 2001.
• Karahanoğulları, Onur. İdari Yargı-İdarenin Hukuka Zorlanması. Ankara: Turhan Kitabevi, 2019. 246.
• Kaplan, Gürsel. İdari Yargılama Hukuku, 3.Baskı. Bursa: Ekin Kitabevi, 2018.
• Kayar, Nihat. Yönetsel Yargı-Kuruluş ve İşleyiş. Bursa: Ekin Kitabevi, 2010.
• Kızılel, Levent. “İdari Dava Türlerinde Dava Dilekçeleri Üzerinde İlk İnceleme”. Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, 2016.
• Korkmaz, Fatma. “İdari Yargıda Görev ve Yetki”. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2009.
• Özgüldür, Serdar. Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Işığında Tam Yargı Davaları. Ankara: Yetkin Yayınevi, 1996.
• Şenol İspartalı, Bedriye. “Askeri İdari Eylemden Doğan Mali Sorumluluk.” Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2009.
• Tan, Turgut. İdare Hukuku. Güncellenmiş 4. Baskı. Ankara: Turhan Kitabevi, 2015.
• Topuz, İbrahim ve Kadir Özkaya. Açıklamalı İçtihatlı İdari Yargılama Usulü Kanunu. Ankara: Mahalli İdareler Derneği Yayını, 2002.
• Ulusoy, Ali D. Yeni Türk İdare Hukuku. 4.Baskı. Ankara: Yetkin Yayınevi, 2021.
• Yavuzdoğan, Seçkin. Devlet Memurları Kanunun Uyarınca Naklen Atama. 2.Baskı. Ankara: Adalet Yayınevi, 2016.
• Yenice, Kazım ve Yüksel Esin. Açıklamalı-İçtihatlı-Notlu İdari Yargılama Usulü. Ankara: Kendi Yayını, 1983.
• Yıldırım, Ramazan. “Türk İdari Yargısında Görev ve Yetki”. Amme İdaresi Dergisi 29, no:3 (Aralık 1985): 87-115.
• -------. İdare Hukuku Dersleri. C.II. Konya: Mimoza Yayınları, 2010.
• Yıldırım, Ramazan ve Serkan Çınarlı. Türk İdari yargılama Hukuku Dersleri. Ankara: Astana Yayınları, 2018.
• Yılmaz, Halit. “Türk Silahlı Kuvvetleri ve Milli Savunma Hizmeti.” AÜ Hukuk Fakültesi Dergisi 54, no.4 (2004): 375-430.
• Zabunoğlu, Yahya Kazım. İdare Hukuku. Cilt II. Ankara: Yetkin Yayınevi. 2012.