Cumhurbaşkanı Yardımcısının Cumhurbaşkanına Vekâlet Etmesi

Yıl 2025, Cilt: 74 Sayı: 2, 633 - 693, 19.09.2025

Serdar Narin

https://doi.org/10.33629/auhfd.1501266

Öz

Türkiye’de, Cumhuriyeti ilan eden 29 Ekim 1923 tarih ve 364 sayılı “Teşkilat-ı Esasiye Kanununun Bazı Mevaddının Tavzihan Tadiline Dair Kanun” ile, “Cumhurbaşkanlığı” makamı kurulmuştur. Cumhurbaşkanına vekâlet kurumuna ilişkin olarak, 1921 Anayasası’nda hukuki bir düzenleme yapılmamıştır. 1924 Anayasası, 33.maddesinde; 1961 Anayasası 100.maddesinde; 1982 Anayasası ise 106.maddesinde, Cumhurbaşkanına vekâlet kurumuna hukuken yer vermişlerdir. 1924 Anayasası’nda 33.maddede sayılan hallerde Cumhurbaşkanlığına vekâlet edecek kişi, Büyük Millet Meclisi Başkanıydı. 1961 Anayasası’nda 100.maddede sayılan hallerde Cumhurbaşkanlığına vekâlet edecek kişi, Cumhuriyet Senatosu Başkanıydı. 1982 Anayasası’nın 106.maddesinde sayılan hallerde, Cumhurbaşkanlığına vekâlet edecek kişi, 2017 Anayasa değişiklikleri öncesinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı iken; “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin” kabulünden sonra, Cumhurbaşkanlığına vekâlet etme görevi, Anayasa madde 106 ve Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 18.maddesi gereğince, Cumhurbaşkanı Yardımcısına verilmiştir. Temsil niteliği olmayan Cumhurbaşkanı Yardımcısının bu vekâlet görevini yerine getirmesi ve Anayasanın 106.maddesinde yer alan madde hükmündeki vekilin yetkilerini geniş olarak kullanabilmesi ihtimali, yoğun eleştirilere maruz kalmasına neden olmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanı , Cumhurbaşkanı Yardımcısı , Vekâlet , Vekilin Yetkileri , Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi.

Kaynakça

• Akın, Rıdvan. Gaziden Günümüze Cumhurbaşkanlığı 1923-2007. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları,2009.
• Aldıkaçtı, Orhan. Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası (Ders Notları). İstanbul Üniversitesi Yayınları'ndan No: 1588, Hukuk Fakültesi No: 345, İstanbul: Fakülteler Matbaası, 1970.
• Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer ve Cemil Kaya. Türk İdare Hukuku. Genişletilmiş ve Güncellenmiş 17.Baskı, Ankara: Seçkin Yayınları, 2023.
• Anayurt, Ömer. Anayasa Hukuku (Temel Kavramlar ve Türk Anayasası Hukuku). Güncellenmiş 4.Baskı, Ankara: Seçkin -Hukuk, 2022.
• Anayurt, Ömer ve Ahmet Ekinci. “Tek Başlı Yürütme Esasına Dayalı Hükümet Sistemlerinde Başkan Yardımcılığı ve 2017 Anayasa Değişikliği ile Getirilen Sistemde Cumhurbaşkanı Yardımcılığı Kurumu Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz.” İçinde Prof.Dr. Zafer Gören Armağanı,441-500. Ankara: Yetkin Yayınları,2017.
• Arsel, İlhan. Türk Anayasa Hukuku’nun Umumi Esasları. Ankara: 1962.
• Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku. Cumhurbaşkanlığı Sistemi ve Diğer Değişikliklere Göre Güncellenmiş 13 Baskı, Ankara: Seçkin- Hukuk No:1805, Eylül 2019.
• Atay, Ender Ethem. İdare Hukuku. 7.Baskı, Ankara: Turhan Kitabevi, 2021.
• Barın, Taylan. Türkiye'nin Yeni Anayasa Arayışı: 2011-2013 Türkiye Büyük Millet Meclisi Anayasa Uzlaşma Komisyonu Tecrübesi—AK Parti, CHP, MHP ve BDP’nin Anayasa Önerileri ile 1982 Anayasası ve Anayasa Uzlaşma Komisyonu Taslağının Karşılaştırılması. İstanbul: XII Levha, 2014.
• Çırakoğlu, Melikşah. “İdare Hukukunda Cumhurbaşkanı Yardımcılığı Modeli ve Bu Modelin Kökenleri Bağlamında Sadrazamlık Örneği.” Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi, S.1, (Ocak 2022):73-124. Https://Doi.Org/10.33432/Ybuhukuk.1005760.
• Delice, Aslan. “Türk Anayasa Hukukunda Bakanların ve Cumhurbaşkanı Yardımcılarının Ceza Sorumluluğu.” Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 2 (Aralık 2023): 768-795. https://doi.org/10.56701/ shd.1321462.
• Doğru, Derya. “1921 Anayasası: Millî Egemenliğe Dayalı Ulus Devletin Kuruluşu.” İçinde 1921 Anayasası’nın Kabul Edilişinin 100. Yılı Ulusal Sempozyumu, Ed. Prof.Dr.Ömer Anayurt ve Prof.Dr.Yusuf Tekin, 1.Baskı, 329-347. Ankara: TBMM Basımevi, 2022.